تهیه نقشه های پراکنش و ارزیابی تنوع زیستی گیاهان هرز در کشت بومهای کلزا با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) (مطالعه موردی: بخش سرخنکلاته، شهرستان گرگان)
محورهای موضوعی : پژوهش علف های هرزراضیه شاهی 1 , حسین کاظمی 2 , بهنام کامکار 3 , احمد ندیمی 4 , محسن حسینعلی زاده 5 , حسن یگانه 6
1 - گروه زراعت -دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی
2 - عضو هیات علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
3 - عضو هیات علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
4 - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
5 - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
6 - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، ایران
کلید واژه: سامانه اطلاعات جغرافیایی, نقشه های پراکنش, تنوع زیستی, کلزا,
چکیده مقاله :
با اطـلاع از وجـود گیاهان هرز خاص در یک منطقه می توان در مورد روش های کنترل آنها بهتر تصمیم‌گیری و برنامه ریزی نمود. در غیـر ایـن صورت اعمال روش های مختلف کنترل، اثرگذاری مطلوبی نخواهد داشت. در این مطالعه به منظور شناسایی و تهیه نقشه پراکنش گیاهان هرز مزارع کلزا در بخش سرخنکلاته شهرستان گرگان، تعداد 50 مزرعه انتخاب وگونه های هرز بر اساس الگوی W در دو مرحله نمونه برداری و شناسایی شدند. سپس با استفاده از روابط موجود، فراوانی، فراوانی نسبی، یکنواختی گونه و انواع شاخص های تنوع زیستی محاسبه شد. در هر مزرعه مختصات جغرافیایی و ارتفاع از سطح دریای محل نمونه برداری توسط دستگاهGPS مدل گارمین لمسی ثبت شد. اطلاعات به دست آمده با استفاده از نرم افزار Arc GIS نسخه 3/10 پردازش و نقشه پراکنش کلیه گیاهان هرز مزارع کلزا تهیه شد. نتایج نشان داد که در مزارع کلزا منطقه سرخنکلاته تعداد 41 گونه گیاه هرز (20 گونه در مرحله قبل از سمپاشی و 21 گونه در مرحله بعد از سمپاشی) از 14 خانواده گیاهی حضور داشتند که خانواده های گندمیان، کاسنی ها، نخود، شب بو و هفت بند مهم‌ترین آنها بودند. در مرحله قبل از سمپاشی سهم گونه های یکساله، چندساله و دوساله به ترتیب 75، 15 و 10 درصد، و در مرحله بعد از سمپاشی سهم آنها به ترتیب 66/66، 80/23 و 52/9 بود. از نظر رویشی نیز در مرحله قبل و بعد از سمپاشی به ترتیب 80 و 19/76 درصد دولپه ای و 20 و 80/23 درصد تک لپه ای بودند. طبق نتایج به دست آمده از شاخص های تنوع زیستی، گیاهان هرز در مرحله بعد از سمپاشی نسبت به مرحله قبل از سمپاشی از تنوع بیشتری برخوردار بودند. همچنن نتایج مربوط به نقشه های پراکنش گیاهان هرز نشان داد که عمده گیاهان هرز غالب منطقه در قسمت های شرق و جنوب منطقه پراکنده هستند.
Awareness of the existence of specific weeds in an area can be better decided and planned about their control methods. Otherwise, applying different control methods will not have the desired effect. In this study, in order to identify and prepare maps of weed distribution in canola fields of Sorkhankalateh region of Gorgan county, 50 fields were selected and sampled based on W pattern in two stages. Then, using current formulas, frequency, relative frequency, species uniformity and biodiversity indices were calculated. We were recorded the geographical coordinates and altitude of the sampling location by a GPS, Garmin touch model for each field. The obtained information was processed using Arc GIS software (var. 10.3) and the distribution maps of all weeds in canola fields were prepared. The results showed that 41 weed species (20 species in the pre-spraying stage and 21 species in the post-spraying stage) from 14 plant families were present in surveyed fields of Sorkhankalateh region, which Poaceae, Asteraceae, Fabaceae, Brassicaceae and Polygonaceae were the most important plant family. In the pre-spraying stage, the share of annual, perennial and biennial species was 75, 15 and 10%, and in the post-spraying stage, their share was as 66.66, 23.80 and 9.52, respectively. In terms of growth form, in the pre- and post-spraying stages, 8 and 76.19% species were belonged to dicotyledonous and 20 and 23.80% were as monocotyledonous, respectively. According to the results of biodiversity indices, weeds in the post-spraying stage had more diversity than the pre-spraying stage. Also, the results related to weed distribution maps showed that most of the dominant weeds were distributed in the Eastern and southern parts of the studied region.
_||_