بررسی آب زمین شیمی منابع آب زیرزمینی دشت مرکزی لرستان
محورهای موضوعی : برگرفته از پایان نامهمریم صفربیرانوند 1 , حکیمه امانی پور 2 * , صدیقه بطالب‌لوئی 3 , کمال غانمی 4 , بهروز ابراهیمی 5
1 - دانشجوی کارشناسی ارشد زمین‌شناسی زیست‌محیطی، گروه محیط‌زیست، دانشکده منابع طبیعی دریا، دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر، خرمشهر، ایران، .
2 - استادیار، گروه محیط‌زیست، دانشکده منابع طبیعی دریا، دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر، خرمشهر، ایران،
3 - استادیار، گروه محیط‌زیست، دانشکده منابع طبیعی دریا، دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر، خرمشهر، ایران،.
4 - استادیار، گروه شیمی، دانشکده اقیانوسی و دریایی، دانشگاه علوم و فنون دریایی خرمشهر، خرمشهر، ایران، .
5 - کارشناسی ارشد، شرکت آب منطقه‌ای لرستان، ایران، .
کلید واژه:
چکیده مقاله :
کاهش کمیت و کیفیت آب به‌دلیل اضافه برداشت و تداوم خشکسالی، خسارات جبران‌ناپذیری به منابع آب‌زیرزمینی استان لرستان وارد کرده‌است. دشت مرکزی یکی از دشت‌های حوضه‌‌آبریز خرم‌آباد که در این پژوهش به مطالعه آن پرداخته‌شده‌است، نیز در سال‌های اخیر دچار افت سطح آب گردیده است. مدیریت منابع آب، مهمترین و راهبردی‌ترین روش برای کنترل این بحران روزافزون می‌باشد. گام نخست برای دستیابی به این هدف، ارزیابی هیدروشیمیایی آبخوان است. بدین‌منظور، پارامترهای EC، pH، TDS، آنیون‌ها و کاتیون‌های اصلی در 40 نمونه با پراکندگی مناسب در کل آبخوان اندازه‌گیری‌شد. برای بررسی و تعیین عوامل تأثیرگذار بر کیفیت آبخوان، از نسبت‌های یونی، شاخص‌اشباع و نمودارهای گیبس، تبادل یونی و TDI استفاده‌شد. نمودار پایپر نشان داد که کل آبخوان دارای ترکیب بی‌کربناته‌کلسیک و متأثر از گسترش و انحلال سازندهای کربناته در محدوده‌ی مطالعاتی است. براساس نسبت‌های یونی مشخص‌گردید که ترکیب آب متأثر از هوازدگی سنگ‌های کربناته، کانی‌های پلاژیوکلاز و در مرحله بعدی، فرآیندهای تبادل یونی مستقیم و معکوس می‌باشد. محاسبه شاخص‌اشباع نشان‌داد که به‌دلیل تشکیلات زمین‌شناسی، آبخوان نسبت به کانی‌های ژیپس، انیدریت و هالیت، تحت‌اشباع و نسبت به آراگونیت، کلسیت و دولومیت فوق‌اشباع است. براساس نمودار گیبس مشخص‌شد که هوازدگی، فرآیند غالب در تعیین کیفیت آب می‌باشد و تبادل یونی دیگر فرآیندهای مؤثر در کیفیت است. اثر تبادل یونی توسط نمودارهای ترکیبی نیز به‌وضوح قابل‌مشاهده‌است. افزایش غلظت کل املاح محلول در آبخوان عمدتاً متأثر از افزایش یون‌های کلسیم، منیزیم و بی‌کربنات است و یون‌های سدیم و سولفات در درجه دوم اهمیت قرارمی‌گیرند. یون‌های کلر و پتاسیم در کل آبخوان غلظت تقریباً ثابتی دارند.
The reduction in the quantity and quality of water due to over-cultivation and continued drought has caused irreparable damage to the groundwater resources of Lorestan province. The water levels have also dropped in the Central Plain, one of the large plains of the Khorramabad basin, which is the subject of this study. Water resource management is the most important and most strategic way to control this growing crisis. Hydrogeochemical assessment of the water resource is the first step in achieving this goal. For this purpose, the EC, pH and TDS parameters and the major anion and cation concentrations were measured in 40 samples well scattered within the aquifer. Ion ratios, saturation index and Gibbs, ion exchange and TDI graphs were used to determine the water quality and to define the factors affecting it. The Piper diagram shows that water samples from all parts of the aquifer contain Ca-HCO33 due to the distribution and diffusion of dissolved carbonate formations in the study area. The ion ratios indicate that the composition of water is influenced by the weathering of carbonate rocks, plagioclase minerals and, in the next stage, by direct and reverse ion exchange processes. Saturation indices show that due to the geological formations, the aquifer is undersaturated in gypsum, anhydrite, and halite minerals and oversaturated in aragonite, calcite and dolomite. The results of the Gibbs graph show that weathering is the dominant process in determining the water quality. Direct and reverse ion exchanges also affect the quality of water.