بازشناسایی ابعاد به کارگیری آب در معماری سنتی ایران با تاکید بر اقلیم خشک و نیمه‌خشک(مطالعه موردی: معماری مسکونی شهر یزد)
محورهای موضوعی : مطالعات مدیریت شهرینگین شهابی 1 , امیر فرج الهی 2 * , وحید احمدی 3 , حمید رضا شعاعی 4
1 - دانشجوی دکتری معماری، گروه معماری، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران negin_shahabi@ymail.com
2 - دانشجوی دکتری معماری، گروه معماری، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران negin_shahabi@ymail.com
3 - استادیار گروه معماری، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران. vahid.ahmadi@mshdiau.ac.ir
4 - استادیار گروه معماری، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران. vahid.ahmadi@mshdiau.ac.ir
کلید واژه:
چکیده مقاله :
مقدمه و هدف پژوهش: نظر به اهمیت مقوله آب و مدیریت مصرف آن در کشور، هدف از تحقیق حاضر، بازشناسی ابعاد و انگیزه‌های بکارگیری آب در اقلیم خشک و نیمه‌خشک و معماری سنتی خانه‌های ایرانی است. روش پژوهش: روش تحقیق از نوع ترکیبی است. در بخش اول، برای بازشناسی ابعاد و انگیزه‌های استفاده از آب در معماری سنتی ایران، از روش تفسیری تاریخی استفاده شد. شهر یزد به عنوان پایلوت تحقیق در نظر گرفته شد و بناهای خاصی که واجد ویژگی‌های معماری سنتی بودند، انتخاب شدند و با استفاده از تکنیک دلفی (پنل خبرگان) اقدام به تعیین کارکرد آب گردید. در بخش دوم، از طریق پرسشنامه (چک‌لیست طیفی) نسبت به دسته‌بندی و اولویت‌بندی ابعاد اقدام شد. جهت تعیین روایی سازه پرسشنامه، تحلیل عاملی تاییدی با استفاده از نرم‌افزار لیزرل مورد بررسی قرار گرفت. یافته‌ها: نتایج نشان داد در مجموع 17 مولفه در قالب دو بعد اصلی (مفهومی و کالبدی) به عنوان اجزای اصلی به‌کارگیری آب در معماری سنتی ایران می‌توان متصور شد. مهمترین مولفه‌های بعد مفهومی عبارت بودند از: رنگ، طبیعت، تقدس و شفافیت همچنین، در میان مولفه‌های اثرگذار در بعد کالبدی نیز سلسله مراتب، بهداشت محیط و هندسه و تناسبات دارای اهمیتی بیش از سایر مولفه‌ها بودند. بنای "عرب کرمانی" بیشترین امتیاز را کسب کرده است (61/161) که نشان می‌دهد نقش آب در این بنا از سایر سایت‌های مطالعاتی بیشتر و پراهمیت‌تر بوده است. نتیجه گیری: امروزه بازنگری در طراحی‌ها و اقتباس از الگوهای معماری سنتی به ویژه در بخش کاربرد آب، ضروری به نظر می‌رسد. بدین منظور می‌توان از الگوهای معماری سنتی برای اقلیم خشک و نیمه‌خشک بهره جست.
Aims & Backgrounds: Considering the importance of the category of water and its consumption management in the country, the purpose of this research is to identify the dimensions and motivations of using water in arid and semi-arid climates and the traditional architecture of Iranian houses. Methodology: The research method is of mixed type. In the first part, the historical interpretation method was used to identify the dimensions and motivations of using water in the traditional architecture of Iran. The city of Yazd was considered as a research pilot, and certain buildings that had traditional architectural features were selected, and the function of water was determined using the Delphi technique (expert panel). In the second part, the dimensions were categorized and prioritized through a questionnaire (spectral checklist). In order to determine the construct validity of the questionnaire, confirmatory factor analysis was conducted using Lisrel software. Findings: The results showed that a total of 17 components in the form of two main dimensions (conceptual and physical) can be considered as the main components of using water in traditional Iranian architecture. The most important components of the conceptual dimension were: color, nature, sanctity and transparency. Also, among the influencing components in the physical dimension, hierarchy, environmental hygiene, geometry and proportions were more important than other components. "Arab Kermani" building has got the highest score (61/161), which shows that the role of water in this building was more and more important than other study sites. Conclusion: Today, it seems necessary to review the designs and adapt traditional architectural patterns, especially in the water application sector. For this purpose, traditional architectural patterns can be used for arid and semi-arid climates.