تحلیل نابرابری‌های بین نواحی شهری بر اساس شاخص‌های اجتماعی، اقتصادی و کالبدی با استفاده از مدل‌های کمی و آمار فضایی (نمونه موردی: شهر مهاباد)
محورهای موضوعی : مطالعات مدیریت شهری
مصطفی میرآبادی
1
*
,
ازیتا رجبی
2
,
مسعود مهدوی حاجیلویی
3
1 - گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهرانmirabadi1985@gmail.com
2 - هیت علمی دانشگاه ازاد اسلامی تهران مکز و استاد دانشگاه گروه جغرافیا واحد علوم و تحقیقات
3 - استاد گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
کلید واژه:
چکیده مقاله :
مقدمه و هدف پژوهش: توجه به جنبه‌های ساختار فضایی شهر از حیث برخورداری از شاخص‌های مختلف بسیار ضروری است زیرا ساختار فضایی شهر دارای سیستمی منسجمی است که از اجزا و عناصر گوناگون تشکیل شده است که ناپایداری هر کدام از این عناصر، بر کل مجموعه و ساختار شهری تاثیرگذار است. بر این اساس هدف پژوهش حاضر، سنجش عدالت فضایی و الگوی توزیع شاخص‌های فضایی و مشخص کردن میزان تمرکز در شاخص‌های مذکور است. روش پژوهش: روش تحقیق حاضر توصیفی- تحلیلی است. در این پژوهش با بکارگیری شاخص‌های جمعیتی- اجتماعی، اقتصادی و کالبدی و همچنین مدل ویکور، مدل تحلیل خوشه ای، ضریب جینی و ضریب موران به رتبه بندی و سطح بندی نواحی شهری و همچنین سنجش میزان تمرکز و خودهمبستگی فضایی در شهر مهاباد در سال 1394 پرداخته شده است. یافته‌ها: یافته‌های حاصل از مدل و یکور نشان داد که در مجموع بیشتر نواحی شهری مهاباد با توسعه نیافتگی یا توسعه نه چندان مطلوب روبرو هستند. در ادامه با استفاده از ضریب جینی و ضریب موران مشخص شد که در شاخص‌های تاسیسات و خدماتی شهری بیشترین تمرکز را شاهد هستیم به طوریکه این تمرکز با خود همبستگی فضایی چندانی روبرو نیست زیرا در بیشتر موارد توزیع شاخص‌ها تنها در یک ناحیه خاص متمرکز بوده نه در چند ناحیه مجاور. نتیجه گیری: مشخص شد که در بیشتر موارد کانون‌های برخودار در شمال و شمال غربی شهر و کانون‌های محروم در جنوب شهر مهاباد مشاهده می‌شوند؛ لذا توجه به کاهش نابرابری‌ها و حرکت به سوی توسعه متوازن در زمینه تاسیسات و خدمات شهری باید در اولویت برنامه ریزی و مدیریت شهری قرار بگیرد.
Introduction and Purpose of the Research: Paying attention and concentrating on the spatial structure of the city in terms of possession of various indicators is quite necessary because the spatial structure of the city has a coherent system which consists of various elements and components. That is in a way that transience of each and every one of these elements affects the whole set and urban structure. Based on this fact, the aim of this research is evaluating the rate of spatial justice and the distribution pattern of spatial indicators and determining that rate of concentration in the mentioned indicators. Method: The research method is descriptive-analytic. In this research, by utilizing demographic-social, economic and skeletal indicators and also using VICOR, cluster analysis models, Gini coefficients and Moran coefficients, leveling and rating urban areas and measuring and spatial concentration and autocorrelation of the city of Mahabad in the year of 1394 is done. Findings: Results from VIKOR model showed us that the most urban areas of the city of Mahabad are undeveloped or not developed in a favorable way. Consequently, using Gini and Moran coefficients it has been cleared that facilities and urban services are concentrated the most, as this concentration has not faced a notable autocorrelation. That is because in the most cases, the distribution of the indicators was focused on a particular area, but not in several adjacent areas. Conclusion: It is determined that in the most cases, the spots that are possessed and allocated are placed in the north and northwest of the city and deprived spots are placed in south of the city of Mahabad. Therefore, paying an undivided attention to a decrease in inequalities and move to a balanced development in terms of facilities and urban services must be prioritized in urban management and planning.