جستار حاضر به مطالعۀ برخی از بنیادیترین مفاهیم عرفان اسلامی در شعر مشفق کاشانی میپردازد. دادههای تحقیق از طریق مطالعات کتابخانهای فراهم آمده و با روش تحلیل، توصیف و قیاس بررسی شده است. مبنای نظری این جستار نقد مضمونی ربطگراست. از اینرو، کلیّت فضای ذهنی شاعر سوژۀ ت چکیده کامل
جستار حاضر به مطالعۀ برخی از بنیادیترین مفاهیم عرفان اسلامی در شعر مشفق کاشانی میپردازد. دادههای تحقیق از طریق مطالعات کتابخانهای فراهم آمده و با روش تحلیل، توصیف و قیاس بررسی شده است. مبنای نظری این جستار نقد مضمونی ربطگراست. از اینرو، کلیّت فضای ذهنی شاعر سوژۀ تحلیل قرار دارد. یافتهها نشان میدهند که در شعر مشفق مفاهیم توکّل، یقین، رضا، ذکر، غیرت، ولایت، تصوّف، معرفت، محبّت، شوق و سماع گاهی با تأکید بر عین اصطلاح و گاهی با پرداختن مستقیم به معنا بهکار رفتهاند. برای تحلیل و ارزیابی مجموع معانی قصدشده و قصدناشده از اصطلاحات مزبور در شعر مشفق از رسالۀ قشیریّه که جزو مراجع عرفان اسلامی است، استفاده شده است. همسانی معانی اصطلاحات فوق در این اشعار با معنای آنها در رسالۀ قشیری که از خوانش تطابقی این دو متن روشن میشود، دالّ بر رویکرد صحیح مشفق در مورد اصطلاحات فوق و تطابق فضای ذهنی وی با آموزههای اصیل عرفانی است. الگویی که از طبقهبندی موضوعی این شعرها به دست میآید نشان میدهد که نگرش عرفانی مشفق بر خلاف آنچه از برخی پژوهشهای پیشین استنباط میشود، تکبُعدی نیست، بلکه حدّاقل بر محورهای چهارگانۀ ایدئولوژی اسلامی-شیعی، انقلاب اسلامی، خمریّهسرایی و عرفان شرقی شکل گرفته است.
پرونده مقاله