حضور اجتماعی زن از منظر علامه طباطبایی با تأکید بر آیه نوزده سوره نساء
محورهای موضوعی : پژوهش های اجتماعی
1 - استادیار، گروه علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن، تهران، ایران
کلید واژه: حضور اجتماعی زن, معاشرت نیکو, خیر کثیر, علامه طباطبایی,
چکیده مقاله :
موضوع پژوهش حضور اجتماعی زن از منظر علامه طباطبایی با تأکید بر آیه نوزده سوره نساء قرآن کریم است. هدف این پژوهش شناخت دیدگاه علامه پیرامون نحوه حضور اجتماعی زن است. روش تحقیق، کیفی و از نوع تحلیل گفتمان است که ساختار و سیاق متن را مورد ارزیابی قرار می دهد. قرآن کریم زن و مرد را متفاوت و دارای گوهر واحد انسانی می داند. برخی مفسران این تفاوت را در زندگی خانواده می دانند؛ ولی علامه ضمن پذیرفتن گوهر واحد انسانی و هدف مشترک، تفاوت زن و مرد را ذاتی و عمومی می داند که خانواده بخشی از آن است. علامه حضور اجتماعی زن را اصیل و اثرگذار می داند؛ زیرا معتقد است جامعه به رحمت و محبت زن در کنار شدت و قوت مرد نیاز دارد و از این طریق تعادل در جامعه ایجاد می شود. مفسران، معاشرت نیکو با زنان در آیه نوزده سوره نساء را مربوط به زندگی خانوادگی می دانند، ولی علامه آن را قاعده ای کلی برای حضور اجتماعی زنان می داند و بر اساس این قاعده کلی، زن از ارکان جامعه است و باید بر اساس توان مندی های ذاتی و فطری که خلقت در نظر دارد، در جامعه اثرگذار باشد. اثرگذاری زن و مرد در جامعه متفاوت است و این تفاوت ربطی به جنبه انسانی ندارد و مأموریت متفاوت هر یک در جهت اهداف مشترک است. حضور اجتماعی زن با توجه به تفاوت ها، توانمندی ها و حفظ حریم، لازم و ضروری است و آیه نوزده سوره نساء نیز آن را تأیید می نماید.
Introduction: To know the opinion of Allameh Tabatabai about the social presence of women in the Holy Quran with emphasis on the 19th verse of Surah An-Nisā.
Method: The method in this research is qualitative and discourse analysis, which analyzes the structure and context of the text.
Findings: The Holy Quran considers men and women to be different but have a single human essence. Some commentators consider this difference in the family; But Allameh, while accepting the singular human essence and the common goal, considers the difference between men and women to be inherent and general, of which the family is a part. Allameh considers women's social presence to be authentic and effective; Because the society needs the mercy and love of the woman along with the intensity and strength of the man, and in this way balance is created in the society. Unlike other commentators, Allameh considers good manners toward women in verse 19 of Surah An-Nisā as a general rule for the social presence of women, and based on this general rule, women are one of the pillars of society and should be effective in society based on the inherent and innate abilities that creation intends to. The difference in effectiveness has nothing to do with the human aspect, and each one's different mission is towards common goals.
Conclusion: Women's social presence is necessary and essential considering the differences, abilities and privacy, and verse 19 of Surah An-Nisā also confirms it.
Keywords: social presence of women, good manners, Khair Kathir, Allameh Tabatabai
- آهی، محمد. (1395). گفتمان قرآنی در ابعاد حضور اجتماعی زن، فصلنامه زن در فرهنگ و هنر، دوره هشتم، شماره 4، زمستان 1395، 556-539.
- ابن کثیر، اسماعیل بن عمر. (1419ه.ق). تفسیر القرآن الکریم، نه جلدی، بیروت: دارالکتب العلمیه، منشورات محمدعلی بیضون، چاپ اول(DVD جامع التفاسیر مرکز علوم اسلامی نور).
- اردستانی بالایی، علی. (1395). تبیین محدوده حضور اجتماعی زن از منظر قرآن، روایات و کلام بزرگان، فصلنامه سخن جامعه، سال پنجم، شماره یازدهم، 32-7.
- بحرانی، هاشم بن سلیمان. (1415 ه.ق). البرهان فی تفسیر القرآن، پنج جلدی، قم: مؤسسه البعثه، چاپ اول (DVD جامع التفاسیر مرکز علوم اسلامی نور).
پشمی، منیر .(1378). نحوه پوشش و حضور اجتماعی زنان در صدر اسلام، فصلنامه بانوان شیعه، شماره شانزدهم، 230-207.
- پناهی، علی احد و مسعود جان بزرگی.(1400). روان شناسی زن و مرد، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، چاپ دوم.
- جوادی آملی، عبدالله.(1375). زن در آئینه جلال و جمال، قم: نشر اسراء، چاپ اول.
- حقانی، ریحانه. (1397). مطالعه تطبیقی حضور اجتماعی زن، چلش ها و راهکارها، فصلنامه مطالعات قرآنی و جامعه، شماره 127، پاییز 1397، 94-59.
- زیبایی نژاد، محمدرضا. محمدتقی، سبحانی .(1385). درآمدی بر نظام شخصیت زن در اسلام، قم: هاجر، چاپ دوم.
- شکرانی، رضا، مهدی مطیع، مرضیه فانی.(1389). گفتمان کاوی و کاربست آن در متون روایی، قم: دو فصلنامه پژوهش، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، پاییز و زمستان 1389، 100-71.
- طالقانی، سید محمود. (1362). پرتویی از قرآن، شش جلدی، تهران: شرکت سهامی انتشار، چاپ چهارم(DVD جامع التفاسیر مرکز علوم اسلامی نور).
- طباطبایی، محمد حسین.(1371). المیزان فی تفسیرالقرآن، قم: مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، چاپ پنجم.
- طباطبایی، محمد حسین.(1373). ترجمه المیزان فی تفسیرالقرآن، بیست جلدی، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ پنجم(DVD جامع التفاسیر مرکز علوم اسلامی نور).
- طبرسی، حسن بن فضل.(1375). تفسیر جوامع الجامع، شش جلدی، مشهد: آستان قدس رضوی، بنیاد پژوهش های اسلامی، چاپ اول،(DVD جامع التفاسیر مرکز علوم اسلامی نور).
- طبرسی، حسن بن فضل.(بی تا). ترجمه تفسیر مجمع البیان، بیست و هفت جلدی، تهران: انتشارات فراهانی، چاپ اول، (DVD جامع التفاسیر مرکز علوم اسلامی نور).
- طوسی، محمد بن الحسن.(بی تا). التبیان فی تفسیر القرآن، ده جلدی، بیروت: دار احیاء التراث العربی، چاپ اول(DVD جامع التفاسیر مرکز علوم اسلامی نور).
- علی، جواد.( 1391ق). المفصل فی تاریخ العرب قبل الاسلام، بغداد: مکتبه النهضه، ( کتابخانه دیجیتال نور).
- فاتحی، حمیدرضا .(1398). جامعه شناسی تقسیم کار خانگی در سیره معصومین، فصلنامه پژهش اجتماعی، شماره 45، 48-19.
- قطب، سيد. (1425ه.ق). فى ظلال القرآن، شش جلد، بیروت: دار الشروق، چاپ سی و پنجم(DVD جامع التفاسیر مرکز علوم اسلامی نور).
- كاشانى، فتحالله بن شكرالله. (1423ه.ق). زبدة التفاسير، هفت جلدی، قم: مؤسسة المعارف الإسلامية، چاپ اول (DVD جامع التفاسیر مرکز علوم اسلامی نور).
- مغنيه، محمدجواد. (1378). ترجمه تفسير كاشف، هشت جلدی، قم: انتشارات دفتر تبليغات اسلامى حوزه علميه قم، چاپ اول(DVD جامع التفاسیر مرکز علوم اسلامی نور).
- مطهری، مرتضی.(1357). نظام حقوق زن در اسلام، تهران: انتشارات صدرا، چاپ پنجم.
- مکارم شیرازی، ناصر.(1371). تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الاسلامیه، چاپ هجدهم (DVD جامع التفاسیر مرکز علوم اسلامی نور).
- ميبدى، احمد بن محمد. (1371). كشف الاسرار و عدة الابرار (معروف به تفسير خواجه عبدالله انصارى)، ده جلدی، تهران: امير كبير ، چاپ پنجم(DVD جامع التفاسیر مرکز علوم اسلامی نور).
وحیدی، محمد.(1385). احکام خانواده، قم: مرکز نشر سنابل، چاپ اول.