طراحی الگویی برای بهبود اخلاق با تاکید بر کاهش رفتارهای انحرافی در محیط کار حسابرسی

محورهای موضوعی : اخلاق و حسابداری

ساعد شاد ¹ (دانشجوی دکتری، گروه حسابداری، دانشکده اقتصاد، مدیریت و حسابداری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.)
مهدی زینالی ² (استادیار، گروه حسابداری، دانشکده اقتصاد، مدیریت و حسابداری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران)
احمد محمدی ³ (استادیار، گروه حسابداری، دانشکده اقتصاد، مدیریت و حسابداری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران)
یونس بادآورنهندی ⁴ (دانشیار، گروه حسابداری، دانشکده اقتصاد، مدیریت و حسابداری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.)

تاریخ دریافت : 1400/05/12 تاریخ پذیرش : 1401/04/05 تاریخ انتشار : 1401/04/01

کلید واژه: معیارهای روانشناختی, حسابرسان, محیط کار حسابرسی, معیارهای رهبری, جامعه حسابداری رسمی ایران, رفتارهای انحرافی, جو اخلاقی, معیارهای سازمانی,

چکیده مقاله :

هدف پژوهش حاضر طراحی الگویی برای بهبود اخلاق با تاکید بر کاهش رفتارهای انحرافی در محیط کار حسابرسی بود. از لحاظ طبقه‌بندی پژوهش بر مبنای هدف، این پژوهش از نوع تحقیقات کاربردی و با رویکرد کیفی بوده و از لحاظ تئوریک و استدلال، اثباتی و استقرایی می‌‌باشد. جامعه آماری پژوهش مشتمل بر حسابرسان عضو جامعه حسابداری رسمی ایران به تعداد 367 نفر بود. داده‌های پژوهش با ابزار پرسشنامه در سال 1400 گردآوری شد. تحلیل داده‌‌ها با استفاده از مدل‌‌سازی معادلات ساختاری، با رویکرد حداقل مربعات جزئی انجام شد. نتایج نشان داد که کاهش رفتارهای انحرافی، تاثیر بسزایی در بهبود جو اخلاقی حسابرسان داشته و با تقویت معیارهای پژوهش می‌‌توان رفتارهای انحرافی را کنترل و انگیزه شخصی و جو اخلاقی را در محیط کار حسابرسان بهبود بخشید. همچنین رابطه معیارهای رهبری، روانشناختی و سازمانی با جو اخلاقی حسابرسی و کاهش رفتارهای انحرافی معنادار (سطح معنی‌‌داری کم‌تر از 05/0) بود.

چکیده انگلیسی:

The purpose of the present study is to design a model for the improvement of morality with an emphasis on decreasing behavioral deviations in the accounting workplace. In terms of classification of the research based on purpose, it is considered practical and has a qualitative approach, and in terms of theory and argumentation, it is proving and inductive. The research statistical population consisted of 367 auditors who were members of Iran's Official Accounting Society. The research data were collected using a questionnaire instrument in 2021. Data analysis was conducted using structural equations modeling with the approach of partial least square. The results showed that decreasing behavioral deviations is immensely effective on the betterment of the moral condition of auditors and that by reinforcing the research criteria, we can control behavioral deviations and also improve moral condition in the accounting workplace. Furthermore, the results showed that there was a significant (≤0.05) correlation between leadership, psychological, and organizational criteria and accounting moral condition and decreasing behavioral deviations.

منابع و مأخذ:

بهارلو، مصطفی؛ بشلیده، کیومرث؛ نعامی، عبدالزهرا؛ هاشمی شیخ شبانی، اسماعیل (1394). تحلیل رابطه رهبری اخلاقی و رفتار شهروندی سازمانی. اخلاق در علوم و فناوری، سال 10، شماره 1.

جناآبادی، حسین؛ ناستی‌زایی، ناصر (1394). مقایسه وضع موجود و مطلوب اخلاق حرفه‌ای تدریس در اعضای هیأت علمی دانشگاه سیستان و بلوچستان. راهبردهای آموزش (راهبردهای آموزش در علوم پزشکی)، 8(5 )، ص317-322.

حاجیها، زهره؛ قانع، علی (1395). بررسی تاثیر کیفیت حسابرسی بر فرصت سرمایه‌گذاری شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران. دانش حسابرسی، شماره 63، ص128-103.

حق‌شناس قاضی محله، لیل (1399). بررسی تأثیر رهبری دانش محور و شایستگی‌های رهبر بر وفاداری کارکنان (مطالعه موردی بیمه‌گزاران شرکت بیمه ایران استان گیلان). رویکردهای پژوهشی نوین در مدیریت و حسابداری، 4(44)، ص122-141.

خسروآبادی، طاهره؛ بنی‌مهد، بهمن (1394). پیش‌بینی بی‌اخلاقی و فساد مالی با توجه به اعتماد اجتماعی در حرفه حسابرسی. اخلاق در علوم و فناوری، 10(4)، ص45-54.

رامین‌مهر، حمید؛ چارستاد، پروانه (1395). روش پژوهش با کاربرد مدل‌سازی معادلات ساختاری. تهران: ترمه.

روشن ضمیر، سمیرا و همکاران (1396). شناسایی عوامل سازمانی موثر بر بروز رفتار انحرافی کارکنان. فرهنگ در دانشگاه اسلامی، 7(2)، ص183-204.

روشن ضمیر، سمیرا؛ ایرانی، حیمدرضا؛ یزدانی، حمیدرضا (1396). شناسایی عوامل سازمانی موثر بر بروز رفتار انحرافی کارکنان. فرهنگ در دانشگاه اسلامی، 7(2)، ص183-204.

رویایی، رویا (1391). ارتباط بین شاخص‌های مکتب تردیدگرایی و کیفیت حسابرسی. حسابداری مدیریت، شماره3، ص25-35.

ظهور، حسن؛ خلج، محمد (1389). ارکان اخلاق مهندسی. آموزش مهندسی ایران، 12(46)، ص97-83.

عباسپور، عباس و همکاران (1394). بررسی تاثیر رهبری اخلاقی بر رفتار کارکنان: نقش واسطه‌‌ای تعامل رهبر – عضو. مطالعات رفتار سازمانی، سال 4، شماره 5، ص71-51.

کریمی، سعید؛ محمدی‌نیا، لیلا؛ مفید مریم (1393). رابطه بین حیطه جامعه‌‌پذیری و بهره‌‌وری کارکنان در بیمارستان‌های اصفهان. مدیریت اطلاعات سلامت، 11(7)، ص1036-1046.

کمیته تدوین استانداردهای حسابداری (1387). استاندارد حسابرسی شماره 200. تهران: سازمان حسابرسی.

مرادی، مهدی و همکاران (1395). بررسی عوامل موثر بر اعمال رفتارهای ناکارآمد حسابرسان. حسابداری مالی، 8(30)، ص40-64.

مرادی، مهدی؛ رستمی، امین؛ اباذری، زهره (1395). بررسی عوامل موثر بر اعمال رفتارهای ناکارآمد حسابرسان. حسابداری مالی، 8(30)، ص40-64.

مقدم، علیرضا؛ محمودی میمند، مهدی (1397). اثر بدبینی سازمانی بر گرایش به رفتارهای انحرافی. مطالعات مدیریت بهبود و تحول، 27(89)، ص89 – 73.

ملانظری، مهناز؛ اسماعیلی‌کیا، غریبه (1396). شناسایی ویژگی‌های روان‌شناختی اثرگذار بر مهارت حسابرسان در انجام قضاوت‌های حسابرسی. بررسی‌های حسابداری و حسابرسی، 21(4)، ص505-526.

منتخب یگانه، محمد و همکاران (1395). بررسی رابطه رهبری اخلاقی با رفتارهای انحرافی در محیط کار: نقش میانجی تعهد عاطفی و جو اخلاقی. مدیریت فرهنگ سازمانی، 14(1)، ص153- 137.

مهداد، علی (1392). تحلیل رابطه بین حمایت سازمانی ادراک شده با ادراک استرس شغلی و رفتارهای انحرافی براساس مدل معادلات ساختاری. روانشناسی اجتماعی، 8(38)، ص17-29.

مهدوی، غلامحسین؛ سروستانی، امیر (1396). نقش رویکردهای تدوین استانداردهای حسابداری در ویژگی‌های روان‌شناختی حسابرسان. دانش حسابداری، 8(4)، ص92- 65.

نسل موسوی، حسین؛ نظرپور، مهناز (1396). تاثیر جنبه فردی سرمایه معنوی بر قضاوت حسابرسان مستقل (مطالعه موردی: عدم ثبت بدهی مالیاتی توسط شرکت موردی حسابرسی. پژوهشنامه مالیات، شماره 81.

Budur, T. & Poturak, M. (2020). Transformational leadership and its impact on customer satisfaction: Measuring mediating effects of organisational citizenship behaviours. Middle East Journal of Management, 8(1), P. 67-91.

Budur, T. (2020). Impact of transformational leadership on customer satisfaction: Mediating effects of employee performance and organizational citizenship behaviors. Unpublished doctoral dissertation. International Burch University.

Erkutlu, H. & Chafra, J. (2013). Effects of Trust and Psychological Contract Violation on Authentic Leadership and Organizational Deviance. Management Research Review, 36(9), P.828-848.

Goldman, A. & Barlev, B. (1974). The Auditor-Firm Conflict of Interests: Its Implications for Independence. The Accounting Review, 49(4), P.707-718.

Huang, J. (2017). The relationship between employee psychological empowerment and proactive behavior: Self-efficacy as mediator. Social Behavior and Personality: an international journal, P.1157-1166. DOI:10.2224/sbp.6609

Javed, B., Ftima, T., Yasin, R.M., Jahanzeb, S. & Rawwas, M.Y. (2019). Impact of abusive supervision on deviant work behavior: the role of islamic work ethic. Business ethics: a european review, 28(2), P.221–223.

Kaplan, H.B. (1975). Self-attitudes and Deviant Behavior. NY: Goodyear Pub. Co.

Kusumo, B.Y., Koeswoyo, P. & Sofik, H. (2018). Analyze of the Effect of Workplace Spirituality on Auditor Dysfunctional Behavior and its Implication to Audit Quality :Study at the Audit Board of the Republic of Indonesia Journal. Journal of Accounting Auditing and Business, Vol. 1, No. 1, P.19-33.

Lee, P.-Y., Joseph Li, C.-S. & Wu, M.-L. (2018). The roles of cross- cultural adjustment and social capital formation in the dynamic capabilities development of multiunit organizations. Asia Pacific Management Review, 23(1), P.20-29

Mautz, R. & Sharf, H. (1996). The philosophy of auditting. Sarasota. Amrical Accounting Association.

Norsilan, I., Omar, Z. & Ahmad, A. (2014). Workplace Deviant behaviour: A Review of Typology of Workplace Deviant behavior. Middle-East Journal of Scientific Research, 19, P.34-38.

Rasic jelavic, S. & Glamuzina, M. (2021). Study on the Types of Deviant Workplace Behavior in Croatian IT Companies. The Journal of Organizational Management Studies, Vol. 2021(2021), Article ID: 967208. DOI: 10.5171/2021.967208. P.1-15.

Rasic Jelavic, S. & Glamuzina, M. (2021). Study on the Types of Deviant Workplace Behavior in Croatian IT Companies. The Journal of Organizational Management Studies, Vol. 2021(2021), Article ID: 967208, DOI: 10.5171/2021.967208.

Sama, L. & Shoaf, V. (2008). Ethical Leadership for the Professions: Fostering a Moral Community. Journal of Business Ethics, 78(1), P.39-46.

Sharma, N., Singh, V & . Kishore, J. (2014). Demographic Differences, Causes and Impact of Workplace Production Deviance on Organizations: an Empirical Study on Non-Punctuality
of Employees in Service Cluster. Reaserch Journal of Social Science & Management, 3(8),
P.99-106.

Sims, R. (2010). A study of deviance as a retaliatory response to organizational power. Journal of Business Ethics,92(4), P.553-565.

Waldman, E.A. (2010). Mindfulness, Emotions, and Ethics: The Right Stuff. Nevada Law Journal, Vol.10, No.2.

Yıldız, B. & Alpkan, L. (2015). A Theoretical Model on the Proposed Predictors of Destructive Deviant Workplace Behaviors and the Mediator Role of Alienation. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 210, P.330-338.

Zagenczyk, T.J., Restubog, S.L.D., kiewitz, C., Kiazad, K. & Tang, R.L. (2014). Psychological contracts as a mediator between machiavellianism and employee citizenship and deviant behaviors. Journal of management, 40(4), P.98-122.