حوزه انقلابی، حفظ و تداوم نظام جمهوری اسلامی ایران

محورهای موضوعی : سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)

مسعود پورفرد ¹ (استادیار، گروه علوم سیاسی، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، قم، ایران)

تاریخ دریافت : 1396/07/10 تاریخ پذیرش : 1396/09/15 تاریخ انتشار : 1396/11/01

کلید واژه:

چکیده مقاله :

بی‌شک حوزه‌های علمیه به میزان خصلت‌های ذاتی و کارکرد اصلی خود حامی نظام‌های اسلامی بوده و هستند، و نقش مراجع، طلاب و روحانیت، در سدۀ گذشته به ویژه انقلاب اسلامی، نقشی آوانگارد و پیشرو بوده است، بعد از ایده مقام معظم رهبری در خصوص حوزه‌های علمیه مبنی بر انقلابی‌بودن، این تحقیق بدنبال رصد عوامل حفظ روحیه انقلابی گری در کنار کارکرد حفظ، حمایت و انتقاد سازنده از نظام اسلامی ایران است. از نظر مقام معظم رهبری نسبت روحانیت با نظام اسلامی، نسبت حمایت و نصیحت است. طبعاً این امر، مستلزم گفتمان انقلابی و عملیاتی است تا در فرایندی مقبول و سنجیده، جلوی پویش های خطرناکی که به انقلاب زدایی از حوزه های علمیه می انجامد، گرفته شود و عوامل حفظ روحیه انقلابی که سرچشمه ای متعالی مانند اندیشه سیاسی حضرت امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری دارد، نیز تبیین شود. به دلیل اینکه موضوع پژوهش حاضر حوزه انقلابی و مسئله حفظ نظام است با استفاده از روش توصیفی – تحلیلی گزینه‌های اساسی و بنیادی برای نظارت و حمایت نظام سیاسی جمهوری اسلامی ایران در سه مؤلفه فرهنگ، اقتصاد و سیاست در نظر گرفته شده است که در مجموع به شش خصلت مهم حوزه انقلابی از جمله روزآمدی در فرهنگ اسلامی، ترویج فرهنگ تعاملی وگفت‌وگو، روحیه فقرستیزی، روحیه حل مشکلات اقتصادی و معیشتی مردم، خلاقیت و تفکر سیستمی در سیاست و سرانجام مروج مشارکت سیاسی رقابتی پرداخته شده است. البته در هر محور، ابتدا به ویژگی خصلت‌های حوزه انقلابی و سپس، به نقش نظارتی و آنگاه به پیامد و تأثیر مثبت و منفی این خصلت‌های حوزه انقلابی اشاره شده است.

چکیده انگلیسی:

Undoubtedly, seminaries have stood by and are standing by the Islamic regimes as to their inherent features and main function; role of religious reference authorities, seminary scholars and clerics has been an avant-garde and forerunning role in the past century, particularly in the Islamic Revolution. Following the idea of the supreme leader about seminaries being revolutionary, this paper seeks to explore the factors of maintaining revolutionary morale beside function of maintaining, supporting and constructively criticizing the Islamic regime of Iran. For the supreme leader, “relation of clergymen with the Islamic regime is that of support and advice”. Naturally, this requires functional and revolutionary discourse to stop the perilous campaigns leading to anti-revolution state of seminaries in a well-conceived and acceptable process and revolutionary morale that is transcendentally originated from political thought of Imam Khomeini and the supreme leader is elucidated. Because this paper deals with revolutionary seminary and the issue of maintaining regime, basic alternatives for monitoring and supporting the Islamic Republic of Iran regime have been taken into account in three components of culture, economics and politics by means of analytic-descriptive methodology; totally, six major features of the revolutionary seminary including updated Islamic culture, promulgation of interaction and discourse, anti-destitution morale, morale of solving public livelihood and economic problems, systemic creativity and thinking in politics and finally promotion of competitively political partnership have been discussed. Of course, in each point of discussion, firstly, characteristics of revolutionary seminary, secondly, supervisory role and aftermaths and positive-negative effect of such features have been referred to.

منابع و مأخذ:

1. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید بن هبه‌الله (1385هـ ق). شرح نهج‌البلاغه. چاپ دوم، بیروت: دارالاحیاء.


2. آمدی، عبدالواحد بن محمد (1346). غررالحکم و دررالکلم. به کوشش جلال‌الدین محدّث ارموی، تهران. بی‌نا.


3. بدیع، برتران (1379). توسعه سیاسى. ترجمه احمد نقیب‏زاده، تهران: نشر قومس.


4. بیانات مقام معظم رهبری، با اعضای مجمع نمایندگان طلاب و فضلای حوزه علمیه قم - 25/12/ ۱۳۹۴.


5. بیانات مقام معظم رهبری، در خطبه‌های نماز جمعه تهران‌، 23/2/79.


6. بیانات مقام معظم رهبری، در دیدار جمعی از مسئولان وزارت آموزش و پرورش‌ ۲۶/04/1381.


7. بیانات مقام معظم رهبری، در دیدار معلمان استان فارس، 12/2/87.


8. بیانات مقام معظم رهبری، سخنان در اجتماع بزرگ زائران و مجاوران حضرت علی بن موسی الرضا (ع) 01/01/1388.


9. پالمر، مونتی، اشترن، لاری، و گالیل، چارلز (1372). نگرشی جدید به علم سیاست. ترجمه‌ منوچهر شجاعی، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.


10. پایگاه اطلاع‌رسانی شبکه خبر، تاریخ انتشار: پنجشنبه ۲۲ تیر ۱۳۹۶ - کد خبر: ۵۰۹۵۱۹-


11. ترنر، جاناتان اچ (1378). مفاهیم و کاربرهای جامعه‌شناسی. ترجمه محمدعزیز بختیاری و محمد فولادی، قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).


12. حر عاملی، محمد بن حسن (1364). وسائل‏الشیعه. ترجمه علی صحت، تهران: ناس.


13. حسنی، محمدحسن (1377). نوسازی جامعه از دیدگاه امام خمینی. تهران: مؤسسه چاپ و نشر عروج.


14. حقیقت، سید صادق (1387). روش‌شناسی علوم سیاسی. قم: انتشارات دانشگاه مفید.


15. حکیمی، محمدرضا (1375). مکتب تفکیک. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.


16. خبرگزاری تسنیم، شناسه خبر: 778593 ، ۲ تیر ۱۳۹۴.


17. خبرگزاری دانشگاه آزاد اسلامی – آنا.


18. خودرو، محسن (1380). جامعه فرهنگ. تهران: انتشارات آرون.


19. دال، رابرت (1378). درباره دموکراسى. ترجمه حسن فشارکى، تهران: شیرازه.


20. دورکیم، امیل (1378). خودکشی. ترجمه نادر سالارزاده امیری، تهران: انتشارات دانشگاه علامه طباطبائی.


21. رجب‌زاده، احمد، و کوثری، مسعود (1382). آنومی سیاسی در ایران با تکیه بر نظر شهروندان تهرانی. مطالعات جامعه‌شناختی، شماره 21.


22. روزنامه دنیای اقتصاد - شماره 2380 تاریخ 21/03/1390،حمید زمان‌زاده.


23. روزنامه دنیای اقتصاد شماره 3829، پنج‌شنبه ۱۴ مرداد ۱۳۹۵.


24. شهر کتاب آنلاین، کام (1393). قانون اساسى جمهورى اسلامى. تهران: نشر دوران.


25. طبرى، محمد بن جریر (1408). تاریخ طبرى. بیروت: مؤسسه الاعلمى للمطبوعات.


26. فرشاد، مهدی (1362). نگرش سیستمی. تهران: انتشارات امیرکبیر.


27. کاتوزیان، همایون (1374). ایدئولوژی و روش در اقتصاد. ترجمه محمد قائد، چاپ اول، تهران: نشر مرکز.


28. کریمی، علیرضا (1396). مجموعه مصاحبه‌های همایش ملی حوزه انقلابی. قم: مرکز نشر المصطفی.


29. متقی، ابراهیم (1383). نقش عراق در ژئوپلیتیک خاورمیانه بزرگ. مطالعات دفاعی و امنیتی، شماره 40.


30. مجمع تشخیص مصلحت (1386). بررسی سند چشم‌انداز. جلد پنجم، تهران: مجمع تشخیص مصلحت.


31. محمودى، محمدباقر (1376). نهج‏السعاده فى مستدرک نهج‏البلاغه. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى.


32. مطهری، مرتضی (1386). جاذبه و دافعه علی (ع). چاپ نهم، تهران: انتشارات صدرا.


33. معمار، رحمت‌الله (1391). جامعه‌شناسی مشارکت سیاسی: تحلیل تطبیقی درون‌کشوری از مشارکت انتخاباتی در ایران. تهران: انتشارات امیرکبیر.


34. موسوی خمینى، روح‌الله (1392). تحریرالوسیله. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).


35. موسوی خمینی، روح‌الله (1385). صحیفه امام. جلدهای 10،3،1، 13، 17،16، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).


36. نهج البلاغه (1368). ترجمه فیض‌الاسلام، تهران: نشر فقیه.


37. نهج‌البلاغه (1373). ترجمه سید جعفر شهیدی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.


38. نیک‌گوهر، عبدالحسین (1396). مبانی جامعه‌شناسی. بی‌جا: رایزن.


39. آدرس سایت‌های اینترنتی:
    
    
    1. http://www.cbi.ir
    
    
    2. Foreign Affairs Vol 73, No.1, (Jan- Feb. 1994).
    
    
    3. http://www.cbsnews.com
    
    
    4. http://www.fardanews.com/fa/news/524154
    
    
    5. http://www.iranieslamikhabar.ir
    
    
    6. http://www.irna.ir/fa/News/81860994
    
    
    7. http://www.maarefquran.com.
    
    
    8. http://www.middlebury.edu/media/view
    
    
    9. http://www.rieas.gr/research-areas/global-issues/transatlantic-studies
    
    
    10. www.ana.ir
    
    
    11. www.iranbazgoo.persianblog.ir/post/29
    
    
    12. www.iribnews.ir
    
    
    13. www.mehrnews.com
    
    
    14. www.mehrnews.com
    
    
    15. www.mehrnews.com- شناسه خبر: 2967885 - دوشنبه ۲۵ آبان ۱۳۹۴.
    
    
    16. www.salamatnews.com- May 30, 2015 ۱۴: ۴۶ - کد خبر: 149743- ۱۳۹۴/۰۳/۰۹.