دانش سیاسی در منظومه فکری امام خمینی (ره)
محورهای موضوعی : سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)
علی شیرخانی
1
(دانشیار، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران)
داود سبزی
2
(دانشجوی دکتری علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیات، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران)
کلید واژه:
چکیده مقاله :
سیاست و دانش مربوط به آن، یکی از مسائل اصلی حوزه علوم انسانی محسوب می گردد که، ذهن بسیاری از نظریه پردازان و محیط های علمی را به خود مشغول کرده است. به همین دلیل بررسی آثار اندیشمندان بزرگ می تواند به فهم و بومی سازی سیاست و دانش آن کمک شایان توجهی نماید. یکی از شخصیت هایی که اندیشه ها و دستگاه فکری وی می تواند در خصوص شناخت شناسی سیاست و روش های بومی سازی آن، کمک مثبتی به نظریه پردازان این حوزه نماید، امام خمینی (ره) است. از آنجایی که سیاست با توجه به نظر امام خمینی، در اسلام، از جایگاه رفیعی برخوردار است، این رویکرد در اندیشه های امام راحل تبلور پیدا کرده است و ایشان بر این مقوله در منظومه فکری خویش تاکیدات فراوانی دارد. البته نوع نگاه ایشان به سیاست و دانش منبعث از آن، بر خلاف دیدگاه های غربی، تک ساحتی و صرفاً مادی نیست بلکه برای سیاست ابعاد دنیوی و مادی، ترسیم می کند که قادر باشد که سعادت انسان ها در کلیه حیات آنهابه ارمغان بیاورد. ایشان ضمن اینکه سیاست را مایه سعادت و رستکاری انسان ها می دانند، برای دانش سیاست، اثرات زیادی را مترتب می سازد که از آن جمله می توان به رفع فساد در سطح جامعه، برپایی عدل و داد، مقابله با جورِ دستگاه های سیاسی، بسترسازی آزادی های شهروندی و غیره اشاره نمود. ایشان برای اینکه سیاست به منزل مقصود و هدف متعالی برسد، بر بومی سازی آن تاکید داشت و شاخص های آن را می توان در تقویت اسلام گرایی، نگرش توحیدی به اسلام و بهره گیری از منابع اسلامی مشاهده نمود. سیاست بومی در دستگاه فکری امام خمینی (ره) دارای ساختاری به شرح زیر است؛ تجمیع آرمان گرایی و واقع گرایی، ارتباط ایدئولوژی با مظاهر تمدن، منزلت مردم، جامعیت اسلام، رستگاری دو ساحتی (مادی و معنوی) و عدالت محوری. با این رویکرد، می توان از اجتهادی و استدلالی بودن، تکلیف گرایی، زمان و مکان مند بودن، ابزاری بودن دانش، غایت مندی و آخرت گرایی به مثابه مولفه های دانش سیاست بومی از دیدگاه امام خمینی (ره) اشاره نمود.
Politics and its pertinent knowledge is regarded as one of the main issues of human sciences, which has preoccupied minds of many theorists and scientific environments. For the same reason, reviewing the writings of great thinkers can noticeably help understand and localize politics and its knowledge. One of the personalities, thoughts and mental system of whom can beneficially contribute to theorists in this field about cognitive study of politics and its localizing methods is Imam Khomeini (ra). Since politics, as to opinion of Imam Khomeini (ra), has an exalted status in Islam, this approach has been crystallized in the ideas of the deceased Imam and he puts great emphasis upon the category in his mental system. Of course, unlike western views, his manner of looking at politics and knowledge derived from it ceases to be single dimension and merely materialistic one; rather, he illustrates material and worldly aspects for politics that can be enabled to bring human prosperity in all his lifetime. While stating that politics creates substance for happiness and salvation of people, he enumerates a good deal of effects for knowledge among which community-wide elimination of corruption, upholding justice, countering with political systems tyranny, paving grounds for liberty of citizens and so on can be referred to. In order to let politics reach the highest aim, he underlined its localization and its indices can be observed to strengthen Islamism, monotheistic attitude towards Islam and utilization of Islamic sources. Local politics in mental system of Imam Khomeini (ra) has the following structure: aggregation of idealism and realism, connection of ideology with manifestations of civilization, ranking of people, collectivism of Islam, bi-dimensional salvation (material and spiritual) and justice-centeredness. Through such approach, components of knowledge of local politics can be articulated in the eyes of Imam Khomeini (ra) to have a nature of Ijtihad, argumentation, obligation, time and space centeredness, instrumental knowledge, finalism and the other world centeredness.
_||_