واکاوی رویکردهای سیاسی و امنیتی روسیه با همکاری جمهوری اسلامی ایران در مقابله با بنیادگرایی و تروریسم در منطقه خاورمیانه

محورهای موضوعی : سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)

جابر منیرپور ¹ , مالک ذوالقدر ² , مهدی خوش خطی ³

1 - دانشجوی دکتری، گروه روابط بین‌الملل، دانشکده علوم انسانی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران
2 - استادیار، گروه روابط بین‌الملل، دانشکده علوم انسانی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران
3 - استادیار، گروه روابط بین‌الملل، دانشکده علوم انسانی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران.

تاریخ دریافت : 1401/12/04 تاریخ پذیرش : 1402/02/09 تاریخ انتشار : 1402/01/01

کلید واژه: بنیادگرایی, ایران, امنیت, تروریسم, قدرت, خاورمیانه, سیاست خارجی, روسیه,

چکیده مقاله :

امروز تهدید اصلی بازیگران دولتی نظام بین‌الملل از جانب بازیگران غیردولتی نوظهور بوده و در همین نقطه، همکاری امنیتی دو کشور روسیه و ایران در حوزه مقابله با بنیادگرایی و تروریسم در منطقه خاورمیانه به یکدیگر گره خورده است؛ بر این اساس، هدف پژوهش حاضر پاسخ به این سوال است که چگونه موضوع تروریسم و بنیادگرایی، همکاری میان روسیه و ایران را تقویت نموده است؟ روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و از رویکرد نظری نوواقع‌گرایی بهره‌ گرفته شده است. پژوهش بر این فرضیه استوار است که اهداف یکسان دو کشور در مقابله با بنیادگرایی، سطح همکاری را ارتقاء داده و سبب تحوّل در روابط تهران- مسکو شده است. نتایج نشان داد که هرچند سطح همکاری دو کشور ایران و روسیه ارتقاء یافته است؛ ولیکن پیچیدگی عوامل و رویکردهای واقع‌گرایانه ساختاری جهانی و منطقه‌ای، دافع پیوند راهبردی ویژه دو کشور شده است.

چکیده انگلیسی:

Today the main threat to governmental actors at the international level comes from emerging non-governmental actors, so at this point, security cooperation is needed between Russia and Iran to counter fundamentalism and terrorism in the Middle East. The purpose of the present study is to answer how the subject of terrorism and fundamentalism has fostered cooperation between Russia and Iran. The research method is descriptive-analytic and the theoretical approach of neorealism has been used. The research relies on the hypothesis that the common goals between two countries to counter fundamentalism have improved their cooperation and transformed bilateral ties between Tehran-Moscow. The results showed that although the level of cooperation between Iran and Russia has been improved, the complexity of globally and regionally structural and realistic approaches has removed special strategic ties between them.

منابع و مأخذ:

ابراهیم‌نیا، حسین (1395). تونس و مصر در تلاطم. تهران: نشر عصر دانش ماد.

ابراهیم‌نیا، حسین (1399). ماهیت رقابت بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای (ترکیه، روسیه و مصر) در تحولات لیبی در چشم‌انداز 2021. کتاب آفریقا، شماره2، ص31-58 .

ابراهیمی، شهروز؛ ستوده، علی‌اصغر؛ شیخون، احسان (1393). بررسی تطبیقی رویکرد امنیتی اسلام با رویکرد امنیتی رئالیسم و لیبرالیسم. جامعه‌شناسی سیاسی جهان اسلام، 2(4)، ص1-28.

اغصان، علی رحیق (1384). دانشنامه در علم سیاست. تهران: فرهنگ صبا.

بلامی، الکس (1386). جوامع امن و همسایگان. ترجمه محمود یزدان‌فام. تهران: نشر پژوهشکده مطالعات راهبردی.

بهزادی، حمید (1384). اصول روابط بین‌الملل و سیاست خارجی. تهران: نشر دهخدا.

جعفری، علی‌اکبر؛ ذوالفقاری، وحید (1392). روابط ایران و روسیه، همگرایی یا واگرایی؟ مطالعات اوراسیای مرکزی، 6(12)، ص21-40.

دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال (1391). نوواقع‌گرایی‌ و سیاست ‌خارجی ‌جمهوری اسلامی‌ ایران. سیاست‌ خارجی، سال 26، شماره1، ص156.

سیف‌‌زاده، حسین (1381). اصول‌ سیاست ‌خارجی ‌و سیاست ‌بین‌الملل. تهران: نشر دادگستر.

عبداله خانی، علی (1388). نظریه‌های امنیت. تهران: نشر موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر.

علی‌بابایی، غلام‌رضا (1385). فرهنگ روابط بین‌الملل. تهران: انتشارات وزارت امورخارجه.

کامروا، مهران (1390). خاورمیانه معاصر: تاریخ سیاسی پس از جنگ جهانی اول. ترجمه محمدباقر قالیباف و سید موسی پورموسوی. تهران: فرهنگ قومس.

کامروا، مهران (1391). گفتمان‌های بنیادگرایی جدید در باب جامعه مدنی و کثرت‌گرایی و مردم‌سالاری. ترجمه محمدتقی دلفروز. تهران: فرهنگ جاوید.

لینکلیتر، آندرو (1385). نوواقع‌گرایی، نظریه انتقادی و مکتب برسازی. ترجمه علیرضا طیب. تهران: نشر وزارت امور خارجه.

مارتین، لی.جی. (1390). چهره ‌جدید خاورمیانه. ترجمه قدیر نصری. تهران: نشر دانشگاه امام صادق(ع).

مشیرزاده، حمیرا (1395). تحول در نظریه‌های روابط بین‌الملل. تهران: نشر سمت.

مورگنتا، هانس‌جی (1385). سیاست ‌میان‌ ملت‌ها. ترجمه حمیرا مشیرزاده. تهران: دفتر مطالعات سیاسی بین‌المللی.

نبوی، عبدالامیر؛ ابراهیم‌نیا، حسین (1395). داعش حقیقی و حقیقت داعش. تهران: نشر پژوهشکده مطالعات راهبردی قلم.

نوروزی، نورمحمد؛ رومی، فرشاد (1393). چشم‌انداز روسی به روابط ایران وروسیه (1384-1392). پژوهش‌نامه ایرانی سیاست بین‌الملل، 3(1)، ص93-117.

نوری، علیرضا (1398). ارتقای جایگاه روسیه در عرصه جهانی و تنش با آمریکا در دوران پوتین. مطالعات آسیای میانه و قفقاز، شماره61، ص58-69.

نوریان، اردشیر (1388). منازعه و همکاری در روابط بین‌الملل: نقش قدرت در حفظ صلح و امنیت جهانی. سیاست خارجی، سال 23، شماره1، ص80-101.

هوشنگی، ‌حسین (1389). نقش مدرنیته در توسعه بنیادگرایی در جهان اسلام. دانش سیاسی، شماره11-6، ص181-۲۱۱.

Adomanis, M. (2017). Is Russia Supporting Syria Because It 'Needs the Money? Forbes. Available at: www.forbes.com/sites/markadomanis/2017/09/07/is-russia-supportingsyria-because-it-needs-the money/print/.

Bergsmann, S. (2001). The, Concept of Military Alliance, in small state and Alliance. Heidelberg, Vol.11, p. 25-37.

Fisher, M. (2013). The four reasons Russia won’t give up Syria, no matter what Obama does. The Washington Post. Available at:   
www.washingtonpost.com/blogs/worldviews/wp/2013/09/05/the-four-reasons-russia-wont-give-up-syria-no-matter-what -obama-does/? Print=1, 2013.

Haass, R.N. (2016). Russia’s Tactical Triumph Does Not Signify a New Cold War. Available at: http://www.cfr.org/russian-federation/russiastactical-triumph-does-not-signify-new-cold-war/p31385#.

Iqbaldar, A. & et al. (2017). Alliance in International Politics: A Comparative Study of Kenneth Waltz’s and Stephen Walt’s Theories of Alliances. kaav international journal of arts, humanities & social sciences, Vol.4, p.44-51.

Lukyanov, F. (2012). The End of the Post-Soviet Period in Russian Foreign Policy: What is next. Center for strategic international studies, Vol.8, p.42-61.

Trenin, D. & Lipman, M. (2013). The End of an Era in EU-Russia Relations Paper of Carnegie Moscow Center. Available at:   
carnegie.ru/2013/05/30/end-of-era-in-eu-russiarelations/g7fw.

Tsygankov, P.A. (2017). Finding a Civilizational idea: West _ Euroasia and Euro- East in Russia’s Foreign Policy. Geopolitics, Vol.12, No.3, p.51-83.