دشواره مشروعیت در تمدن اسلامی
محورهای موضوعی : سیاست پژوهی ایرانی (سپهر سیاست سابق)
محمدهادی احمدی
1
(دانشگاه معارف اسلامی)
کلید واژه: مشروعیت, تمدن اسلامی, دولت امویان, دولت عباسیان, عدالت سیاسی,
چکیده مقاله :
مدعای این نوشتار آن است که فراز و فرود تمدن اسلامی بیش از هر امری بسته منازعات قدرت و مسئله مشروعیت سیاسی دولتهای اسلامی بوده است. در حالی که اوج تمدن اسلامی در دولت عباسیان ظهور مییابد، در همان دولت نیز فرود عصر زرین تمدن اسلامی نمود مییابد. اما ریشههای این فراز و فرود در فرهنگ سیاسی و تحولات سیاسی ـ اجتماعی دولتهای نبوی و اموی پیشین شکل میگیرد. دولت عباسیان بیش از هر چیز با در اختیارگرفتن دانش فقه و کلام، در سپهر منازعات قدرت سیاسی به پیروزی رسیده و در ادامه نیز با تحول در دانشهای مشروعیت بخش قدرت، با رقبای اصلی خود یعنی شیعیان و خوارج به برتری میرسند. در نتیجه اساس تمدن اسلامی بسته به قوت و ضعف دولتهای اسلامی بوده و این قوت و ضعف نیز ریشه در صورتبندی مسئله مشروعیت سیاسی دارد. این مقاله برای بررسی این مدعا ابتدا چارچوب نظری مشروعیت دولت مبتنی بر عدالت سیاسی را توضیح میدهد؛ سپس به پیگیری قبض و بسط دشواره مشروعیت در دولت امویان و بعد از آن در دولت عباسیان میپردازد.
This article claims that up and down of Islamic civilization, more than whatever, are dependent upon power struggles and problem of political legitimacy of the Islamic states. While Islamic civilization peaks during the Abbasid, the golden era of Islamic civilization shows down side in the same state. However, origins of such up and down find shape in political culture and socio-political developments during the previous Umayyad and Nabavi states. The Abbasid state won the political struggles by further having full control of jurisprudence and theology knowledge and achieves supremacy, in continuity, over its archrivals that are the Shiites and the Khwarijites by making changes in legitimizing power knowledge. As a result, Islamic civilization had been fundamentally dependent on weakness and strength of the Islamic states and such weakness and strength originate from formation of political legitimacy problem. This article firstly explains theoretical framework of legitimacy of political justice-based state and secondly it deals with contraction and expansion of problem of legitimacy during the Umayyad regime and the Abbasid’s, afterwards.
30. ولوی، علی محمد، دیانت و سیاست در قرون نخستین اسلامی، تهران، دانشگاه الزهرا، 1380.
_||_