اثربخشی رفتار درمانی دیالکتیکی بر شناخت اجتماعی و رفتارهای انطباقی در دانشآموزان دارای خودجرحی
محورهای موضوعی : روانشناسی و مشاورهابوالفضل کرمی 1 , آذر کیامرثی 2 , لیلا مقتدر 3 , محمد کاظمی 4
1 - دانشیار بازنشسته دانشگاه علامه طباطبایی
2 - نویسنده مسئول)* استادیار، گروه روانشناسی، اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران
3 - استادیار، گروه روانشناسی، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران
4 - استادیار، گروه روانشناسی، واحد اردبیل، دانشگاه آزاد اسلامی، اردبیل، ایران
کلید واژه: کلید‌‌واژه‌‌ها: رفتار درمانی دیالکتیکی, شناخت اجتماعی, رفتارهای انطباقی, خودجرحی.,
چکیده مقاله :
چکیده امروزه رفتار خودجرحی شیوع قابل ملاحظه‌‌ای در بین دانشآموزان دارد و برای پیشگیری از این رفتار مخرب مهارت‌‌ها و مداخلات مناسب لازم است. هدف پژوهش حاضر تعیین اثربخشی رفتار درمانی دیالکتیکی بر شناخت اجتماعی و رفتارهای انطباقی در دانشآموزان دارای خودجرحی بود. روش این تحقیق نیمه آزمایشی و به روش پیش‌آزمون – پس‌آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانشآموزان پسر دارای رفتار خودجرحی که به مرکز مشاوره آموزش و پرورش شهر بابل در سال تحصیلی 1400-1401 مراجعه کرده بودند. نمونه پژوهش شامل 30 نفر که به روش نمونه‌‌گیری در دسترس انتخاب شدند و به‌‌طور تصادفی و با روش قرعه‌‌کشی در دو گروه آزمایشی (15 نفر) و کنترل (15 نفر) قرار گرفتند. آزمودنی‌‌ها به پرسشنامه‌‌های آسیب به خود عمدی گراتز (2001)، شناخت اجتماعی نجاتی و همکاران (1397)، عملكرد اجتماعي/ انطباقي كودك و نوجوان پرايس و همکاران (2003) قبل و بعد از مداخله پاسخ دادند. رفتار درمانی دیالکتیکی در 12 جلسه 90 دقیقه‌‌ای و هفته‌‌ای دو بار در گروه آزمایش اجرا شد و در این مدت گروه کنترل هیچ نوع درمانی را دریافت نکردند. تجزیه و تحلیل داده‌‌ها با استفاده از میانگین، انحراف‌‌معیار و تحلیل کوواریانس توسط نرم افزار SPSS نسخه 24 انجام شد. نتایج نشان داد اثربخشی رفتار درمانی دیالکتیکی بر شناخت اجتماعی و رفتارهای انطباقی در دانشآموزان دارای خودجرحی تاثیر داشت (01/0P<). لذا می‌‌توان رفتار درمانی دیالکتیکی را به‌‌عنوان مداخله‌‌ای مناسب برای کاهش مشکلات در دانشآموزان دارای خودجرحی پیشنهاد نمود. کلید‌‌واژه‌‌ها: رفتار درمانی دیالکتیکی، شناخت اجتماعی، رفتارهای انطباقی، خودجرحی.
Abstract Today, self-injury behavior has a significant prevalence among teenagers, and appropriate skills and interventions are necessary to prevent this destructive behavior. The purpose of this study was to determine the effectiveness of dialectical behavior therapy on social cognition and adaptive behaviors in students with self-harm. The method of this research was semi-experimental and pre-test-post-test with a control group. The statistical population of this research included all the male students with self-injurious behavior who referred to the Babol education counseling center in the academic year of 1400-1401. The research sample included 30 people who were selected by available sampling method and were randomly divided into two experimental groups (15 people) and control (15 people) by lottery. The subjects responded to the questionnaires of Gratz's intentional self-harm (2001), Nejati et al.'s social cognition (2017), child and adolescent social/adaptive functioning, Price et al.'s (2003) before and after the intervention. Dialectical behavior therapy was implemented in 12 sessions of 90 minutes and twice a week in the experimental group and during this period the control group did not receive any type of treatment. Data analysis was done using mean, standard deviation and covariance analysis by SPSS software version 24. The results showed that the effectiveness of dialectical behavior therapy had an effect on social cognition and adaptive behaviors in students with self-harm (P<0.01). Based on the findings, dialectical behavior therapy was effective in increasing social cognition and adaptive behaviors in students with self-harm; therefore, dialectical behavior therapy can be suggested as a suitable intervention to reduce problems in students with self-harm.
منابع
آمیغی، هاله، ابراهیمی مقدم، حسین، کاشانی وحید، لیلا. (1402). مقایسه اثربخشی رفتار درمانی دیالکتیک و درمان شناختی- رفتاری بر اضطراب و پرخاشگری افراد دارای وسواس فکری- عملی. مجله روانشناسی و روانپزشکی شناخت، ۱۰ (۵)، 102-87.
حسنی، فرشته، علی پور، احمد، صفاری نیا، مجید، آقایوسفی، علی رضا. (1400). مقایسه اثربخشی آموزش مهارت‌های اجتماعی و بازی درمانی شناختی-رفتاری بر شناخت اجتماعی (سازگاری اجتماعی و پذیرش اجتماعی) کودکان بیش‌فعال. شناخت اجتماعی، 10(19)، 169-186.
رضایی، زینب، واحد، ندا، رسولی آزاد، مراد، موسوی، غلامعباس، قادری، امیر. (1398). تاثیر رفتاردرمانی دیالکتیکی بر استراتژی‌های تنظیم هیجانی و تحمل پریشانی در افراد تحت درمان با متادون. مجله علوم پزشکی فيض، ۲۳ (۱)، ۵۲-۶۰
صبری، وحید، یعقوبی، حمید، حسنی، جعفر، علیلو، مجید محمود. (1400). تأثیر رفتاردرمانی دیالکتیک و طرح‌واره‌درمانی هیجانی در تکانشگری، بد تنظیمی هیجانی و طرح‌واره‌های هیجانی بیماران مبتلا به اختلال شخصیت مرزی. روانشناسی بالینی و شخصیت، 19(2)، 1-16.
طاهری، احسان، طارمیان، فرهاد، دولتشاهی، بهروز، سپهرنیا، نسرین. (1400). بررسی مقایسه‌ای باور داشتن به استحقاق درد و تنبیه و دسترسی به تداعی‌های ذهنی مرتبط با خودجرحی در دانش آموزان دارای سابقه ی خودجرحی بدون قصد خودکشی و دانش آموزان عادی. پرستار و پزشک در رزم، ۹ (۳۲)، ۸۸-۹۹
کیامرثی، آذر، نریمانی، محمد، صبحی قراملکی، ناصر، میکاییلی، نیلوفر. (1397). اثربخشی درمان‌های شناختی-رفتاری و مثبت نگر بر عملکرد اجتماعی-انطباقی و فرسودگی تحصیلی دانشآموزان کمال‌گرا. روان شناسی مدرسه و آموزشگاه، 7(2)، 240-260
مظفری، نظیر، باقریان، فاطمه، زاده محمدی، علی، حیدری، محمود. (1400). شیوع‌شناسی و کارکردهای رفتارهای خودآسیب‌رسان در نوجوانان شهر سنندج. مجله روانشناسی و روانپزشکی شناخت، ۸ (۴)، ۱۱۰-۱۲۳
نجاتی، وحید، کمری، سامان، جعفری، صدیقه. (1397). ساخت و بررسی ویژگی‌های روان سنجی پرسشنامه شناخت اجتماعی دانشجویان (شاد). شناخت اجتماعی، 7(2)، 123-144
همتی، فاطمه، مهداد، علی. (1397). رابطه رهبری اخلاقی با عملکرد انطباقی: نقش میانجیگرانه انگیزش درونی. اخلاق در علوم و فناوری، ۱۳ (۴)، 44-38.
Cao, C., Zhang, J., & Meng, Q. (2023). A social cognitive model predicting international students’ cross-cultural adjustment in China. Current Psychology, 42(17), 14529-14541.
Hu, P., Bordignon, V., Vlaski, S., & Saye, A. H. (2022, May). Optimal combination policies for adaptive social learning. In ICASSP 2022-2022 IEEE International Conference on Acoustics, Speech and Signal Processing (ICASSP) (pp. 5842-5846). IEEE.
Kells, M., Joyce, M., Flynn, D., Spillane, A., & Hayes, A. (2020). Dialectical behaviour therapy skills reconsidered: applying skills training to emotionally dysregulated individuals who do not engage in suicidal and self-harming behaviours. Borderline personality disorder and emotion dysregulation, 7(1), 1-8.
Muehlenkamp, J. J., Brausch, A. M., & Littlefield, A. (2023). Concurrent changes in nonsuicidal self-injury and suicide thoughts and behaviors. Psychological medicine, 53(11), 4898-4903.
Nazarifar, M., Savari, H., & Moghaddam, H. K. (2022). The Effectiveness of Group-Based Dialectical Behavior Therapy in Aggression and Social Adjustment of Single-Parent Adolescents. International Journal of Health Studies, 8(4), 47-52.
Suveg, C., Kingery, J. N., Davis, M., Jones, A., Whitehead, M., & Jacob, M. L. (2017). Still lonely: social adjustment of youth with and without social anxiety disorder following cognitive behavioral therapy. Journal of Anxiety Disorders, 52 (4), 72-78.
Velikonja, T., Fett, A. K., & Velthorst, E. (2019). Patterns of nonsocial and social cognitive functioning in adults with autism spectrum disorder: A systematic review and meta-analysis. JAMA psychiatry, 76(2), 135-151.
Xiao, Q., Song, X., Huang, L., Hou, D., & Huang, X. (2022). Global prevalence and characteristics of non-suicidal self-injury between 2010 and 2021 among a non-clinical sample of adolescents: a meta-analysis. Frontiers in psychiatry, 13 (2), 912-925