بررسی عوامل موثر بر حاشیه نشینی و بازتاب های آن، با تأکید بر کاربری خدمات شهری (مورد: شهر یزد)

محورهای موضوعی : جغرافیای سیاسی

مهری حیدری نوشهر ¹ , اصغر نظریان ²

1 - عهده دار مکاتبات
2 - ندارد

تاریخ دریافت : 1388/12/23 تاریخ پذیرش : 1389/07/10 تاریخ انتشار : 1390/08/01

کلید واژه: پراکندگی فضایی, حاشیه‌نشینی, خدمات شهری, آسیب های اجتماعی و شهر یزد,

چکیده مقاله :

وجه مشخصه شهرنشینیجهان سومی، ناموزونی و نابرابری است. اشاعه قابل توجهی از ثروت و از سوی دیگر اقلیت هایی که در فقر زندگی می کنند، از ناکامی های خط مشی شهری قلمداد می شوند. حاشیه‌نشینی از پیامدهای توسعه ناهمسو و بدریخت در نظام شهرنشینی است. کاربریهای شهری در قشربندی اجتماعی و اقتصادی تاثیرگذار است و وقتی حاشیه نشینان خود را ناتوان از بهبود موقعیت اقتصادی- اجتماعی خویش احساس کردند، نوعی محرومیت در آنها بوجود آمده و آنها را به ارتکاب جرائم اجتماعی وادار کرده است. تحقیق حاضر بررسی علل شکل گیری حاشیه‌نشینی را در ارتباط با شاخص های آموزشی، بهداشتی، فرهنگی، تجاری، ورزشی، فضای سبز و بازتاب های اجتماعی ناشی از آن، در شهر یزد مورد بررسی قرار داده است. روش تحقیق، ترکیبی از روش های اسنادی، تحلیلی و پیمایشی است. با توجه به تفاوت ضریب پراکندگی کاربریها و خدمات شهری که در محلات حاشیه نشین برابر 9/188 و در محلات غیر حاشیه نشین برابر 49/14 است، چنین استنباط می شود که شاخصهای مذکور به عنوان یکی از عوامل تاثیر گذار در حاشیه نشینی محسوب می شوند. بر اساس مدلهای رتبه بندی سکونتگاهها، درجه توسعه یافتگی در 41 محله شهر تفاوت چشمگیری را نشان داده است. همچنین میزان اعتبار همبستگی بین عدم توسعه یافتگی و حاشیه نشینی با 035/0 قابل اعتبار بوده است. بر اساس رگرسیون خطی نیز ارتباط معنی داری بین حاشیه نشینی و توزیع ناعادلانه خدمات و عدم توسعه یافتگی وجود داشته است. علاوه بر این، نتایج مدل خوشه ای، حاکی از این است که برای حاشیه نشین بودن یک محله، غیر از کمبود خدمات و کاربریها، فاکتورهای دیگری نیز مطرح بوده است. یافته های این قسمت از تحقیق به موازات دیدگاه بوم شناسی شهری است. یکی دیگر از یافته‌های این تحقیق در رابطه با بازتابهای اجتماعی حاشیه نشینی بوده است. جامعه آماری این بخش را کلیه خانوارهای حاشیه نشین شهر یزد تشکیل داده است. بر این اساس نمونه‌ای به حجم 282 نفر از ساکنین مناطق حاشیه‌ای شهر یزد انتخاب و مشخص گردید که افراد بیکار و با درآمد پایین نسبتاً بیشتر مرتکب جرائم اجتماعی شده‌اند. همچنین نتایج تحقیق نشان داد که بین مهاجرت و ارتکاب جرائم اجتماعی رابطه معنی‌داری وجود ندارد. نتایج این تحقیق، همسو با نظریات قشربندی اجتماعی بوده است.

چکیده انگلیسی:

The characteristics of Third World urbanization is inharmonious and inequality.Significant proliferation of the wealth and on the other hand, minorities who live inpoverty are considered as frustrations in urban policy. Ghetto results frominharmonious development and malfunctions of urban system. Urban applicationsinfluence social and economic classification, and when settlers in ghetto feel that theyare unable to improve their social and economic situation, it causes a deprivation forthem and forces them to commit offenses. This study investigated the causes shapingghettos in the city of Yazd in terms of the indices of education, health, culture,business, sport, green space and social reflections from it. With regard to thecoefficient of functions and urban services in ghettos and nearby, it is inferred thatabove mentioned factors affect forming ghettos and there is a relationship betweenghetto and underdevelopment. Based on linear regression, there is also a significantrelationship between ghettos and unfair distribution of services and underdevelopment.In addition, the results from the cluster model suggest that the settling in aneighborhood, besides lack of services and functions, other factors were alsoconsidered. The other finding of this study has been about social impact of ghettos.Based on the finding, the relatively low-income unemployed people commit morecrimes and there is no significant relationship between immigration and socialoffenses.