• صفحه اصلی
  • مطالعه ارتباط توسعه و ریسک مالی با تقاضاي انرژی در بخش کشاورزی

اشتراک گذاری

آدرس مقاله


کد مقاله : 140312121200888 بازدید : 50 صفحه: 1 - 14

https://doi.org/10.71667/sarj.2025.1200888

نوع مقاله: پژوهشی

مطالعه ارتباط توسعه و ریسک مالی با تقاضاي انرژی در بخش کشاورزی

محورهای موضوعی : استفاده بهینه از منابع طبیعی

محمد امیری 1 , سید نعمت اله موسوی 2 * , رضا مقدسی 3

1 - دانشجوی دکتری، گروه اقتصاد کشاورزی ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت ، ایران
2 - دانشیار گروه اقتصاد کشاورزی، دانشگاه آزاداسلامی، واحد مرودشت، مرودشت، ایران
3 - دانشیار گروه اقتصاد، ترویج و آموزش کشاورزی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1403/12/12 تاریخ پذیرش : 1404/01/17 تاریخ انتشار : 1404/03/31

کلید واژه: مصرف انرژی, توسعه مالی, رگرسیون انتقال ملایم, کشاورزی,

چکیده مقاله :

هدف: توسعه مالی امکان دسترسی کشاورزان به منابع اعتباری را تسهیل نموده و از آن طریق زمینه¬ساز بکارگیری فن¬آوری¬های نوین جهت مدیریت مصرف انرژی خواهد بود. از سوی دیگر انتظار می¬رود برنامه¬ریزی بلندمدت کسب و کارهای کشاورزی در نتیجه کاهش انواع ریسک (مخاطرات) و از جمله ریسک مالی به شکلی مطلوب میسر گردیده و بالتبع رونق تولید را موجب شود. لذا، هدف مطالعه حاضر بررسی تجربی ارتباط توسعه و ریسک مالی با مصرف انرژی در بخش کشاورزی ایران و کشورهای منتخب در حال توسعه بوده است.

مواد و روش‏ها: بدین منظور از شاخص‌های توسعه مالی بانکی مانند نسبت سپرده‌ها و تسهیلات بانکی به ارزش افزوده کشاورزی و همچنین از شاخص‌های ریسک اقتصادی، مالی و سیاسی برای دو گروه از کشورهای در حال توسعه نفتی و غیر نفتی طی سالهای 2010 الی 2020 استفاده شده است. به منظور تجزیه­ و تحلیل داده­ها از الگوی رگرسیونی انتقال ملایم که امکان بررسی روابط غیرخطی میان متغیرها را بدست می­دهد، استفاده شد.

یافته‏ ها: یافته­های حاصل موید اختلاف زیاد میان متوسط مصرف سرانه انرژی کشاورزی در کشورهای نفتی و غیرنفتی مورد مطالعه است. دیگر نتایج تحقیق بر برتری تصریح غیرخطی روابط میان متغیرها و رفتار آستانه­ای آن­ها دلالت دارد.

نتیجه ‏گیری: توسعه مالی اثر معکوس بر مصرف سرانه انرژی داشته و افزایش ریسک (مالی، اقتصادی و سیاسی) با افزایش مصرف سرانه انرزی در بخش کشاورزی همراه خواهد بود. شدت اثر متغیرها در گروه کشورهای غیرنفتی عموما بیشتر از کشورهای نفتی برآورد شده است.

چکیده انگلیسی:

Objective: Financial development facilitates farmers' access to credit resources, enabling the adoption of innovative technologies for energy management. On the other hand, long-term planning for agricultural businesses is expected to reduce various types of risks, including financial risk, thus promoting production. The aim of this study is to empirically investigate the relationship between development and financial risk with energy consumption in the agricultural sector in Iran and selected developing countries.

Material and methods: For this purpose, financial development indicators such as the ratio of deposits and bank facilities to agricultural value-added, as well as economic, financial, and political risk indicators, have been used for two groups of oil-exporting and non-oil-exporting developing countries during the years 2010 to 2020. In order to analyze the data, the Smooth Transition Regression model was used, which allows for examining non-linear relationships between variables.

Results: The findings suggest significant differences in the average per capita agricultural energy consumption between the studied oil-exporting and non-oil-exporting countries. Other research results indicate the superiority of non-linear specification relationships between variables and their threshold behavior.

Conclusion: Financial development has an inverse effect on per capita energy consumption, and an increase in various types of risk (financial, economic, and political) is associated with an increase in per capita energy consumption in the agricultural sector. The magnitude of the impact of variables in non-oil-exporting countries is generally estimated to be higher than in oil-exporting countries.

منابع و مأخذ:

Abdolahi, M. (2008) Investing in financial market challenges in the agricultural sector of Jihad Keshavzi database. Process. Volume 16, No. 49. (In Farsi).
Ahangari, A. Kamranpour, S. (2016). The effect of financial development and added value on energy consumption in industrial and agricultural sectors of Iran. Quarterly Journal of Applied Economic Studies of Iran. Volume 5, No. 19, pp. 269-286. (In Farsi).
Ansari, Y. Hosseini Yakani, A. (2013) The effect of the development of financial markets on the development of the agricultural sector in Kohgiluyeh and Boyer Ahmad provinces. Economic research and agricultural development of Iran. No. 3145, pp. 529-535. (In Farsi).
Girma, S., Shortland, A., (2008). The political economy of financial
development. Oxf. Econ. Pap. 60, 567–596.
Chang, S. C. (2015). “Effects of financial developments and income on energy consumption”. Interational Review of Economics & Finance, Vol. 35, PP. 28-44
Hayakawa, K., Kimura, F., & Lee, H. H., (2019), "How does country risk matter for foreign direct investment? ", The Developing Economies, No. 51(1).
Minier, J., (2009). Opening a stock exchange. J. Dev. Econ. 90 (1355-143).
Ordi bazar, H. and Moghaddasi, R. (2010). Iidentifying the Causes of Agricultural Price Gap Fluctuations (For Beef & Veal, Poultry). Journal of Agricultural Economics Research, 4, 27-44.(In Farsi).
Rai, Reza, Fazelian, Seyed Mohsen, (1391). "Investigating and providing a model of the relationship between country risk and attracting foreign investment in developing countries (with an emphasis on the Islamic Republic of Iran)", Strategic Management Thought (Management Thought). Number 2 (consecutive 12). (In Farsi).
Shahabadi, Abolfazl and Mahmoudi, Abdullah; (2006). "Determinants of foreign direct investment in Iran", Journal of economic inquiries, number 5.(In Farsi).
Shahbazi, K. and Saeedpour, L. (2012). The effect of financial development thresholds on economic gro Shahbaz, M., Shahbaz Shabbir, M., & Sabihuddin Butt, M. (2013). Effect of financial development on agricultural growth in Pakistan: New extensions from bounds test to level relationships and Granger causality tests. International Journal of Social Economics,.wth in eight countries. Economic growth and development research. 3(12), 21-38.
Shahbaz, M., Lean, H.H., (2012)b. Does financial development increase energy consumption? The role of industrialization and urbanization in Tunisia. Energy Policy 40, 473–479.
Tayibi, Seyed Kamil; Pour Shahabi, Farshid; Khanizadeh Amiri, Mojtaba and Kazemi, Elham; (2012). The effect of foreign direct investment and the degree of trade openness on domestic investment and economic growth", Economic Research and Policy Quarterly, , No. 67 15.(In Farsi).
Vijaykumar, j., Rasheed, A., & Tondkar, R. (2018). country risk and foreign Direct Investment. an empirical investigation multinational business review, 17, 187-2.
Sadorsky, P. (2010). “The impact of financial development on energy consumption in emerging economies”. Energy Policy, Vol. 38(5), PP. 2528-253500.


متن کامل:


1622524020595 (2)Sustainable Agricultural Science Research     Vol. 5, No. 1, Spring 2025, P: 1 -14

 

https://sanad.iau.ir/journal/sarj                                           Online ISSN: 2783-2724

 

A Study on Nexus between Development and Financial Risk and Agricultural Energy Demand

 

Mohammad Amiri1, Seyed Nematollah Mousavi*2 and Reza Moghaddasi3 

 

PhD Student in Agricultural Economics, Islamic Azad University, Marvdasht Branch, Marvdasht, Iran 1

2 Associate Professor, Department of Agricultural Economics, Islamic Azad University, Marvdasht Branch, Marvdasht, Iran

3 Associate Professor, Department of Agricultural Economics, Extension and Education, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran

* Corresponding Author’s Email: seyed_1976mo@yahoo.com

(Received: March. 2, 2025 – Accepted: April. 6, 2025)

 

ABSTRACT

 

Objective: Financial development facilitates farmers' access to credit resources, enabling the adoption of innovative technologies for energy management. On the other hand, long-term planning for agricultural businesses is expected to reduce various types of risks, including financial risk, thus promoting production. The aim of this study is to empirically investigate the relationship between development and financial risk with energy consumption in the agricultural sector in Iran and selected developing countries. 

Material and methods: In this study, financial development indicators such as the ratio of deposits and bank facilities to agricultural value-added, as well as economic, financial, and political risk indicators, have been used for two groups of oil-exporting and non-oil-exporting developing countries during the years 2010 to 2020. In order to analyze the data, the Smooth Transition Regression model was used, which allows for examining non-linear relationships between variables.

Results: The findings suggest significant differences in the average per capita agricultural energy consumption between the studied oil-exporting and non-oil-exporting countries. Other research results indicate the superiority of non-linear specification relationships between variables and their threshold behavior. 

Conclusion: Financial development has an inverse effect on per capita energy consumption, and an increase in various types of risk (financial, economic, and political) is associated with an increase in per capita energy consumption in the agricultural sector. The magnitude of the impact of variables in non-oil-exporting countries is generally estimated to be higher than in oil-exporting countries.

Keywords: Agriculture, Energy Consumption, Financial Development, Smooth Transition Regression.

 

 

Cite this article: Amiri, M., Mousavi, S. N., Moghaddasi, R. 2025.  A Study on Nexus between Development and Financial Risk and Agricultural Energy Demand. Journal of Sustainable Agricultural Science Research, 5 (1), 1-14.

DOI: https://doi.org/10.71667/SARJ.2025.1200888.

C:\Users\neshat\Desktop\cc_by-nc.png    © The Author(s).                                                     Publisher: Islamic Azad University of Kerman Branch Press.

                                   DOI: https://doi.org/10.71667/SARJ.2025.1200888.

 


 

 

مطالعه ارتباط توسعه و ریسک مالی با تقاضاي انرژی در بخش کشاورزی

 

محمد امیری1، سید نعمت‏اله موسوی 2*و رضا مقدسی3

1- دانشجوی دکترای اقتصاد کشاورزی، دانشگاه آزاداسلامی، واحد مرودشت، مرودشت، ایران

2- دانشیار گروه اقتصاد کشاورزی، دانشگاه آزاداسلامی، واحد مرودشت، مرودشت، ایران

3-دانشیار گروه اقتصاد، ترویج و آموزش کشاورزی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

* ايميل نویسنده مسئول: seyed_1976mo@yahoo.com

(تاریخ دریافت: 12/12/1403- تاريخ پذيرش: 17/1/1404)

چکیده

هدف: توسعه مالی امکان دسترسی کشاورزان به منابع اعتباری را تسهیل نموده و از آن طریق زمینه¬ساز بکارگیری فن¬آوری¬های نوین جهت مدیریت مصرف انرژی خواهد بود. از سوی دیگر انتظار می¬رود برنامه¬ریزی بلندمدت کسب و کارهای کشاورزی در نتیجه کاهش انواع ریسک (مخاطرات) و از جمله ریسک مالی به شکلی مطلوب میسر گردیده و بالتبع رونق تولید را موجب شود. لذا، هدف مطالعه حاضر بررسی تجربی ارتباط توسعه و ریسک مالی با مصرف انرژی در بخش کشاورزی ایران و کشورهای منتخب در حال توسعه بوده است.

مواد و روش‏ها: بدین منظور از شاخص‌های توسعه مالی بانکی مانند نسبت سپرده‌ها و تسهیلات بانکی به ارزش افزوده کشاورزی و همچنین از شاخص‌های ریسک اقتصادی، مالی و سیاسی برای دو گروه از کشورهای در حال توسعه نفتی و غیر نفتی طی سالهای 2010 الی 2020 استفاده شده است. به منظور تجزیه­ و تحلیل داده­ها از الگوی رگرسیونی انتقال ملایم که امکان بررسی روابط غیرخطی میان متغیرها را بدست می­دهد، استفاده شد.

یافته‏ها: یافته­های حاصل موید اختلاف زیاد میان متوسط مصرف سرانه انرژی کشاورزی در کشورهای نفتی و غیرنفتی مورد مطالعه است. دیگر نتایج تحقیق بر برتری تصریح غیرخطی روابط میان متغیرها و رفتار آستانه­ای آن­ها دلالت دارد.

نتیجه‏گیری: توسعه مالی اثر معکوس بر مصرف سرانه انرژی داشته و افزایش ریسک (مالی، اقتصادی و سیاسی) با افزایش مصرف سرانه انرزی در بخش کشاورزی همراه خواهد بود. شدت اثر متغیرها در گروه کشورهای غیرنفتی عموما بیشتر از کشورهای نفتی برآورد شده است.

واژه‏هاي کليدي: مصرف انرژی، توسعه مالی، رگرسیون انتقال ملایم، کشاورزی

 

استناد:

Amiri, M., Mousavi, S. N., Moghaddasi, R. 2025. A Study on Nexus between Development and Financial Risk and Agricultural Energy Demand. Journal of Sustainable Agricultural Science Research, 5 (1), 1-14.

DOI: https://doi.org/10.71667/SARJ.2025.1200888.

C:\Users\neshat\Desktop\cc_by-nc.png    © The Author(s).                                                                                                ناشر: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان

                                   DOI: https://doi.org/10.71667/SARJ.2025.1200888.

 

 

مقدمه

کشاورزی به عنوان یکی از مهمترین بخش‌های اقتصادی از جایگاه خاصی در اقتصاد کلیه کشوره و بویژه ممالک در­حال­توسعه برخوردار است. بخش کشاورزی با ایجاد فرصت‌های شغلی در مناطق روستایی، به توسعه پایدار و کاهش فقر در این مناطق کمک می‌کند. کمبود منابع مالی و عدم دسترسی به اعتبارات، همواره از مهمترین چالش­های توسعه بخش کشاورزی در کشورهای­ در حال توسعه بوده است. ریسک یا مخاطره نیز نقش غیر قابل انکاری در رشد و توسعه فعالیت­های اقتصادی منجمله کشاورزی ایفا می­نماید.

از سوی دیگر تاکید بر ارتقاء بهره­وری انرژی در فعالیت­های اقتصادی، با توجه به کمیابی این منبع و نهاده با ارزش، در اسناد ملی و بین­المللی و همچنین به عنوان یکی از اهداف توسعه پایدار (SDGs) مورد توجه است. تحقیقات نشان می‌دهد که رابطه بین توسعه مالی و مصرف انرژی در بخش کشاورزی در کشورهای در حال توسعه پیچیده است و به عوامل مختلفی بستگی دارد. از یک سو، توسعه مالی می‌تواند بهبود قابل توجهی در زیرساخت‌های انرژی و تأمین منابع انرژی در بخش کشاورزی داشته باشد. با افزایش دسترسی به منابع مالی، سازمان‌های کشاورزی می‌توانند به راحتی منابع مالی لازم برای بهبود زیرساخت‌ها و تأمین انرژی را فراهم کنند. همچنین، توسعه مالی می‌تواند به ارتقای فناوری‌های مرتبط با انرژی کمک کند که خود منجر به افزایش بهره‌وری و کاهش مصرف انرژی در بخش کشاورزی خواهد شد. از نگاه دیگر، توسعه مالی به دلیل افزایش امکان دسترسی به اعتبارات و منابع مالی، منجر به توسعه کسب و کار کشاورزی (افقی، عمودی و یا هر دو) شده و این امر می‌تواند به افزایش مصرف انرژی در بخش کشاورزی بیانجامد (Sadorsky, 2010).

رابطه بین توسعه مالی و مصرف انرژی می‌تواند تحت تاثیر مخاطرات مختلف سیاسی و اقتصادی قرار گیرد. دموکراسی و ثبات سیاسی به طور قابل توجهی بر توسعه مالی تأثیرگذار است  .(Girma & Shortland, 2008)

ارتباط توسعه مالی و مصرف انرژی به اشکال مختلف در مطالعات پیشین مورد توجه بوده است. انصاری و یکانی (Ansari & Yakani, 2013)  به بررسی اثر توسعه بازار مالی بر رشد بخش کشاورزی ایران طی دوره زمانی ۱۳۸۶-۱۳۴۶ با استفاده از الگوی خودتوضیح با وقفه‌های گسترده پرداختند. نتایج مطالعه نشان داد که بازار سرمایه اثر منفی بر رشد بخش کشاورزی دارد در حالیکه این اثر برای بازار پول، مثبت گزارش گردید.

آهنگری و کامران پور ( Ahangari & Kamranpour, 2016)  تأثیر توسعه مالی و ارزش افزوده بر مصرف انرژی را در بخش‌های صنعت و کشاورزی ایران طی دوره زمانی ۱۳۹۲ - ۱۳۵۵ با استفاده از آزمون همگرایی کرانه­ها مورد بررسی قرار دادند. یافته­های حاصل نشان می‌دهد که در کوتاه مدت و بلندمدت در هر دو بخش، توسعه مالی و رشد ارزش افزوده سبب افزایش مصرف انرژی خواهد شد. در واقع، نتایج بیانگر ارتباط مثبت بین توسعه مالی و رشد در دو بخش صنعت و کشاورزی است.

شهباز و همکاران  (Shahbaz et al., 2019)تأثیر توسعه بازارهای مالی بر رشد بخش کشاورزی طی سال‌های ۲۰۱۱-۱۹۷۱ را با بهره­گیری از الگوهای نوین اقتصاد­سنجی سری­های زمانی در پاکستان بررسی کردند. نتایج مطالعه آنها نشان دهنده اثر مثبت توسعه بازارهای مالی بر رشد بخش کشاورزی است.

هایاکاوا و همکاران (Hayakawa et al., 2019) رابطه ریسک مالی و سیاسی با سرمایه گذاری مستقیم خارجی را در نود کشور شامل شصت کشور در حال توسعه در بازه ۱۹۸۵ تا ۲۰17 بررسی کردند. نتایج تحقیق آنها نشان داد که سرمایه گذاران بین المللی به ریسک مالی و سیاسی به عنوان یک شاخص با اهمیت در بازدهی سرمایه­گذاری توجه می‌کنند. سطح اولیه ریسک سیاسی در کشورها توضیح دهنده مناسبی برای سرمایه گذاری مستقیم خارجی نیست، اما این تغییرات در ریسک سیاسی است که باعث افزایش یا کاهش سطح سرمایه گذاری مستقیم خارجی می‌شود. از سوی دیگر، تغییرات در تولید ناخالص داخلی، و نه مقدار مطلق آن، باعث جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی می‌شود.

ویجی­کومار و همکاران (Vijaykumar et al., 2018) در مطالعه خود به تخمین اثر ریسک بر جذب سرمایه در بخش کشاورزی پرداختند. در این تحقیق از داده­های پانل کشوری برای دوره 30 ساله منتهی به 2015 استفاده شد. نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که رتبه بندی ریسک کشوری ، اثر معناداری بر سرمایه گذاری در فعالیت­های کشاورزی داشته است.

در جمع بندی مختصر از پبشینه پژوهش می­توان ادعا کرد که در مطالعات قبلی اثر توسعه و ریسک مالی بر متغیرهای اقتصادی نظیر سرمایه­گذاری و مصرف انرژی عمدتا در قالب روابط خطی بررسی شده و لذا تحقیق حاضر را می­توان هم از نظر الگوی بکار رفته و هم از نظر نمونه مورد بررسی و داده­های مورد استفاده، کاری جدید در نظر گرفت.

مواد و روش‏ها 

با توجه به هدف مطالعه حاضر مبنی بر بررسی ارتباط توسعه و ریسک مالی بر مصرف انرژی در بخش کشاورزی، در ادامه ابتدا مبانی نظری موضوع و سپس الگوی اقتصادسنجی بکار رفته معرفی خواهد شد.

توسعه مالی و مصرف انرژی 

همانطور که (Sadorsky, 2011) اشاره می‌کند، توسعه مالی ممکن است از مسیرهای مختلف آثار متفاوتی بر مصرف انرژی اعمال نماید. در اختیار داشتن منابع مالی بیشتر، امکان توسعه و گسترش کسب و کار را فراهم آورده و این امر نیز به نوبه خود باعث افزایش تقاضا برای نهاده­های تولیدی منجمله انرژی خواهد شد. از سوی دیگر توسعه مالی می­تواند امکان استفاده از فنآوری­های نوین را که گران بوده و کاهش مصرف انرژی را موجب می­شوند، به دنبال داشته باشد. باید توجه داشت که توسعه مالی می­تواند موجب سرمایه­گذاری در منابع انرژی تجدیدپذیر شده و در واقع نوعی اثر جایگزینی در منابع انرژی را پدید آورد. اثر اخیر را باید در راستای بهره­برداری پایدار از منابع انرژی و کمک به حفاظت از محیط زیست نیز تعبیر نمود.

ریسک و مصرف انرژی

وجود ریسک از هر نوع اعم از مالی، اقتصادی و سیاسی، به عنوان مانعی برای برنامه­ریزی و سیاست­گذاری بلندمدت توسط تولیدکنندگان و فعالین اقتصادی عمل نموده و عملا آن­ها را به روزمرگی و صرفا توجه به امور کوتاه­مدت وادار می­نماید. از این رو می‌توان کاهش سرمایه­گذاری در فنآوری­های نوین و در نهایت افزایش مصرف انرژی را انتظار داشت.

شهباز و همکاران Shahbaz et al., 2019) ( به این نکته اشاره کرده اند که محیط مالی پایدار ، بازدهی نهادهای مالی را ارتقا بخشیده و باعث افزایش نوآوری­های مالی می‌گردد. در نهایت دسترسی آسان­تر به منابع مالی میسر شده و طبیعتا امکان سرمایه­گذاری در فنآوری­های انرژی اندوز ممکن خواهد شد. محیط‌های اقتصادی و مالی پایدار می­توانند به دسترسی مالی بخش­های تولیدی به بازار سهام و نظام بانکی کمک کرده و تاثیر بسزایی روی مصرف انرژی داشته باشد. از آنجا که حمایت از حقوق مالکیت و امنیت سرمایه­گذاری به شدت به پایداری محیط­های سیاسی وابسته است، پس ریسک سیاسی یک کشور نیز می­تواند روی توسعه مالی و مصرف انرژی تاثیر گذار باشد.

الگوی اقتصادسنجی

با استناد به مطالعه (Chiu & Lee 2020) و (Gonzalez et al., 2005) و مبانی نظری مطرح شده، در این مطالعه الگوی رگرسیون انتقال ملایم بر پایه داده­های پانل (PSTR) به فرم زیر تصریح گردید (L معرف لگاریتم طبیعی است):

 

 (1)        

کلیه متغیرها و منابع اطلاعاتی آن­ها در جدول (1) معرفی شده­اند. لازم به ذکر است که با هدف اجتناب از بروز همخطی میان دو شاخص توسعه مالی (BD و BL)، با استفاده از روش تجزیه و تحلیل مولفه­های عمده این دو متغیر با یک مولفه یعنی FD جایگزین شدند. همین راهکار در مورد سه شاخص ریسک مورد نظر نیز اعمال و متغیر RISK در الگو لحاظ شد. علاوه بر دو متغیر مورد علاقه ( توسعه مالی و ریسک) سه متغیر دیگر شامل شاخص بهای مصرف‌کننده، تولید ناخالص داخلی سرانه و درصد جمعیت شهری نیز با بررسی مطالعات پیشین در الگو قرار گرفتند. افزایش شاخص بهای مصرف­کننده به مفهوم وجود شرایط تورمی بوده و این مساله با توجه به رابطه مبادله کشاورزی با دیگر بخش­های اقتصادی، ممکن است افزایش یا کاهش تقاضا برای محصولات کشاورزی و در نتیجه نهاده­های کشاورزی (از جمله سوخت) را در پی داشته باشد. افزایش تولید­ ناخالص داخلی سرانه نیز به معنای ارتقای سطح عمومی درآمدها تلقی شده و لذا افزایش تقاضای خانوارها برای کالاها و بالتبع نهاده­های تولیدی را موجب می‌‌شود. در مورد متغیر دیگر یعنی درصد جمعیت شهرنشین نیز انتظار می‌رود با ازدیاد سهم جمعیت شهرنشین، تقاضای مواد­ غذایی بیشتر شده و طبیعتا فشار تقاضا برای نهاده­های کشاورزی نیز افزایش خواهد یافت.

 

جدول 1- معرفی متغیرهای تحقیق

متغیر

نماد

نوع

توضیح

ماخذ آماری

مصرف انرژی سرانه کشاورزی

AEC

وابسته

نسبت مصرف انرژی کشاورزی (کیلوگرم معادل نفت خام) به شاغلین کشاورزی

بانک جهانی

نسبت ارزش سپرده‌های بانکی به ارزش افزوده کشاورزی

BD

مستقل

نسبت ارزش کل سپرده‌های بانکی به ارزش افزوده کشاورزی (بدون واحد)

بانک جهانی

نسبت ارزش تسهیلات اعطایی به فعالیت‌های کشاورزی به ارزش افزوده کشاورزی

BL

مستقل

نسبت ارزش کل تسهیلات اعطایی به فعالیت‌های کشاورزی به ارزش افزوده کشاورزی (بدون واحد)

بانک جهانی

شاخص ریسک اقتصادی

ER

مستقل

در محدوده صفر تا پنجاه

ICRG

شاخص ریسک مالی

FR

مستقل

در محدوده صفر تا پنجاه

ICRG

شاخص ریسک سیاسی

PR

مستقل

در محدوده صفر تا صد

ICRG

شاخص بهای مصرف کننده

CPI

متغیر ابزاری

سال پایه 2000

WDI

تولید ناخالص داخلی سرانه

GDP

متغیر ابزاری

بر حسب دلار

WDI

درصد جمعیت شهری

UP

متغیر ابزاری

-

WDI

 

 

 

 

در رابطه (1)، تابع g(.) همان تابع انتقال است که چگونگی انتقال یا گذار از یک رژیم به رژیم دیگر را بر اساس متغیر آستانه (RISK) نشان می‌دهد. این تابع پیوسته بوده و به لحاظ مقداری بین صفر و یک محدود است.

فرم عمومی تابع فوق با تصریح لاجیستیک، به قرار زیر است: 

(2)         

در این رابطه پارامتر  بیانگر شیب تابع انتقال بوده و سرعت گذار از رژیم یک به رژیم دو را نشان می‌دهد. پارامتر  نیز مقدار آستانه است.

داده‌های تحقیق

با توجه به نوسان قابل توجه بازار جهانی نفت و نقش درآمدهای نفتی در اقتصاد کشورهای نفتی (نظیر ایران)، مطالعه حاضر بدنبال بررسی ارتباط متغیرهای مورد اشاره برای دو گروه از کشورهای در حال توسعه نفتی (تولید و صادرکننده نفت) و غیر نفتی است. با عنایت به سیاست­های یارانه­ای که در کشورهای نفتی برای حامل­های سوخت متداول است، انتظار می­رود نوع و شدت ارتباط متغیرها در دو گروه فوق تفاوت معنادار داشته باشد. این دسته بندی کشورها را می‌توان به عنوان بخشی از نوآوری تحقیق حاضر در نظر گرفت.

بر این اساس و با درنظرگرفتن امکان دسترسی به اطلاعات مورد نیاز، دو گروه از کشورهای در حال توسعه نفتی شامل: ایران، بحرین، مصر، کویت، مالزی، نیجریه، عمان، قطر، عربستان سعودی و تونس و غیر نفتی مشتمل بر ارمنستان، کرواسی، جمهوری چک، استونی، لهستان، پرتغال، رومانی، صربستان، اسلواکی و اوکراین به عنوان کشورهای مورد بررسی انتخاب شد. داده­های تحقیق در تواتر سالانه و دوره زمانی تحت پوشش نیز 2010 لغایت 2020 در نظر گرفته شد.

نتایج و بحث

آمار توصیفی

در جداول (2) و (3) آمار توصیفی متغیرهای تحقیق برای دو گروه کشور مورد بررسی گزارش شده است.

 

جدول2- آمار توصیفی متغیرهای تحقیق (کشورهای نفتی)

متغیر

AEC

BD

BL

ER

FR

PR

CPI

GDP

UP

میانگین

453

31

24

24

29

51

125

6520

73

انحراف معیار

76/0

51/0

75/0

83/0

62/0

77/0

89/0

92/0

86/0

حداکثر

712

69

45

43

40

72

153

8511

95

حداقل

362

23

11

9

11

10

42

2165

53

 

 

 

جدول 3- آمار توصیفی متغیرهای تحقیق (کشورهای غیرنفتی)

متغیر

AEC

BD

BL

ER

FR

PR

CPI

GDP

UP

میانگین

274

42

41

32

35

62

136

4520

56

انحراف معیار

53/0

43/0

96/0

54/0

74/0

82/0

82/0

82/0

72/0

حداکثر

524

56

66

40

43

79

163

5620

71

حداقل

212

27

19

16

15

23

56

2141

46

 

 

 

با مقایسه دو جدول فوق به سهولت می‌توان دریافت که متوسط مصرف سرانه انرژی کشاورزی در کشورهای نفتی مورد مطالعه در حد قابل توجهی بیشتر از ممالک غیرنفتی است. دلیل این امر به دو عامل شامل انرژی ارزان در این کشورها و دیگری تعداد اندک شاغلین کشاورزی بویژه در کشورهای حاشیه خلیج فارس مربوط می‌گردد. شاخص‌های توسعه مالی بانکی شامل نسبت سپرده‌ها و تسهیلات بانکی به ارزش افزوده کشاورزی در کشورهای غیرنفتی بالاتر است. سطوح شاخص‌های ریسک نیز در ممالک غیرنفتی بیشتر است که بیانگر ثبات بالاتر در محیط‌های اقتصادی، مالی و سیاسی این گروه از کشورهاست.

آمار استنباطی

چنانچه پیشتر اشاره شد، در این مطالعه با استناد به تحقیقات انجام شده توسط

 Beck and Levine (2002)، Jalil et al. (2010)، Kim and Park (2016) و Ouyang and Li (2018) برای پرهیز از مشکل همخطی میان متغیرهای مستقل، از روش تجزیه و تحلیل مولفه‌های عمده برای تبدیل دو شاخص توسعه مالی مورد نظر (BD,BL) به یک مولفه استفاده شد. نتایج حاصله در جدول ذیل (4) مشاهده می­شود.

 

جدول 4- نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل مولفه‌های عمده متغیرهای توسعه مالی

مولفه‌های عمده

ریشه مشخصه

درصد واریانس

درصد واریانس تجمعی

مولفه اول

52/4

25/91

25/91

مولفه دوم

64/0

75/8

100

متغیر

PC1

 

BD

BL

ضریب

54/0

48/0

 

 

بر اساس جدول فوق دو مولفه برای دو متغیر توسعه مالی مورد بحث قابل ارائه است. مولفه اول به تنهایی 25/91 درصد از کل تغییرات دو متغیر را در خود دارد در حالیکه این رقم برای مولفه دوم 75/8 درصد است. بنابراین می­توان متغیر جدید یعنی PC1 را به عنوان جایگزین و نماینده مناسب از دو متغیر توسعه مالی در الگوی رگرسیونی به کاربرد. ضمنا اطلاعات عددی متغیر جدید بر پایه داده‌های BD و BL و با اعمال ضرایب 54/0 و 48/0 قابل محاسبه می‌باشد. متغیر محاسباتی با نماد FD در رابطه یک نمایش داده شده است.

با توجه به ماهیت داده‌های تحقیق که از نوع پانل می‌باشد، ضروریست پیش از اقدام به برآورد الگوی رگرسیونی، ایستایی متغیرهای تحقیق مورد بررسی و آزمون قرار گیرد. برای این منظور ابتدا سه آزمون از نسل نخست آزمون‌های ایستایی داده‌های پانل شامل آزمون‌های فیشر-دیکی فولر، لوین-لین-چو و ایم-پسران-شین مورد استفاده قرار گرفت. سپس با توجه به احتمال وجود همبستگی میان متغیرها در مقاطع (کشورها) و همچنین رفتار غیرخطی در آن‌ها، از آزمون‌های همبستگی مقطعی پسران (CSD Test) و نسبت درستنمایی (LR) استفاده شد. به دلیل تایید همبستگی مقطعی و رفتار غیرخطی، از آزمون‌های ایستایی تسل دوم نیز برای افزایش دقت عمل، استفاده لازم به عمل آمد. نتایج حاصل در جداول (5) ، (6) و (7) قابل مشاهده است.

 

 

 

 

 

جدول 5- نتایج آزمون CSD

متغیر

LAEC

LBD

LBL

LER

LFR

LPR

LCPI

LGDP

LUP

آماره

25/87

12/101

25/134

59/109

36/145

11/139

48/107

89/112

19/153

P value

0001/0>

0001/0>

0001/0>

0001/0>

0001/0>

0001/0>

0001/0>

0001/0>

0001/0>

حرف L در ابتدای نماد متغیرها به مفهوم لگاریتم طبیعی است فرضیه صفر آزمون، عدم وجود همبستگی است

 

جدول 6- نتایج آزمون رفتار غیرخطی متغیرها

متغیر

LAEC

LBD

LBL

LER

LFR

LPR

LCPI

LGDP

LUP

آماره

49/7

24/12

41/36

71/42

11/97

81/19

49/26

35/61

43/52

P value

0001/0>

0001/0>

0001/0>

0001/0>

0001/0>

0001/0>

0001/0>

0001/0>

0001/0>

حرف L در ابتدای نماد متغیرها به مفهوم لگاریتم طبیعی است فرضیه صفر آزمون، رفتار خطی متغیرها است

 

جدول 7- نتایج آزمون‌های ایستایی (نسل‌های اول و دوم)

 

Fisher-ADF

LLC

IPS

CIPS

CADF

KSS

LAEC

*25/64

*21/15-

*45/23-

*23/4-

*24/7-

*12/11-

LBD

*12/54

*41/23-

*25/19-

*02/3-

*45/4-

*24/9-

LBL

*81/36

*22/18-

*46/24-

*24/7-

*62/3-

*43/8-

LER

*64/42

*71/45-

*87/32-

*12/5-

*94/5-

*42/6-

LFR

*88/59

*39/26-

*49/26-

*08/4-

*87/5-

*35/6-

LPR

*11/24

*02/21-

*55/34-

*11/3-

*65/4-

*88/7-

LCPI

*44/55

12/1-

*38/26-

*25/4-

*75/4-

*56/5-

LGDP

*73/62

*76/19-

*45/29-

*47/5-

25/1-

*73/4-

LUP

*49/91

*12/23-

*43/17-

*33/4-

*63/6-

11/1-

حرف L در ابتدای نماد متغیرها به مفهوم لگاریتم طبیعی است; فرضیه صفر کلیه آزمون‌ها، ناایستایی متغیرها است; * معنی دار در سطح یک درصد

 

 

جداول (5) و (6) بر وجود همبستگی میان مقاطع (کشورها) و همچنین رفتار غیرخطی متغیرها در دوره مورد مطالعه اشاره دارد. به همین دلیل نتایج حاصل از آزمون‌های نسل اول ایستایی داده‌های پانل به تنهایی نمی تواند مورد استناد قرار گیرد و لازم است از آزمون‌های نسل دوم نیز در کنار آن‌ها استفاده شود. از این رو آزمون­های دو نسل در تحقیق حاضر مورد استفاده قرار گرفت و نتایج حاصل در جدول (7) گزارش شده است. چنانچه ملاحظه می‌شود به غیر از دو مورد سایر آماره‌های محاسباتی در سطح یک دهم درصد معنادار بوده و لذا فرضیه صفر دال بر ناایستایی یا وجود ریشه واحد در متغیرها قابل پذیرش نمی باشد.

در گام بعد برتری الگوی غیرخطی در مقابل الگوی خطی برای تصریح الگوی رگرسیونی مورد توجه قرار گرفت. با این فرض که شاخص‌های ریسک می‌توانند نقش آستانه ای داشته باشند و تصریح غیرخطی را موجه نمایند، آزمون‌های لازم انجام شد. در جدول (8) سه آماره LM، LMF و LR که در مطالعات قبلی نیز مورد استفاده قرار گرفته اند، به عنوان معیار قضاوت در خصوص انتخاب دو تصریح خطی و غیرخطی به کار گرفته شد. این آماره‌ها برای دو گروه از کشورها بطور جداگانه محاسبه و در جدول ارائه شده است. در جدول فوق الذکر کلیه آماره‌های محاسباتی در سطح یک درصد معنادار بوده و لذا فرضیه صفر مبنی بر تصریح خطی روابط میان متغیرها به نفع تصریح غیرخطی رد می‌شود. به عبارت دیگر شاخص‌های ریسک اقتصادی، مالی و سیاسی مورد نظر عملا نوعی شکست در خط رگرسیون ایجاد کرده و لذا نمی توان روابط متغیرها را برای کل دوره زمانی بر اساس یک رگرسیون واحد تبیین نمود.  

با توجه به نکات فوق و همانطور که بخش قبل عنوان شد، الگوی رگرسیون انتقال ملایم بر پایه داده­های پانل که از کاربرد فراوانی در مطالعات مشابه برخوردار است، برای تصریح و تخمین روابط میان متغیرها مورد توجه قرار گرفت. نتایج حاصل از برآورد رگرسیون مورد بحث (رابطه 1) برای دو گروه از کشورها در جداول (9) و (10) گزارش شده است.

 

 

جدول 8- نتایج آزمون‌های برتری الگوی غیرخطی

متغیر آستانه

LER

LFR

LPR

شماره الگو

1

2

3

کشورهای نفتی

 

LM

*56/271

*02/255

*44/263

LMF

*24/32

*49/29

*22/24

LR

*12/311

*27/259

*89/325

کشورهای غیرنفتی

 

LM

*56/45

*11/35

*08/29

LMF

*12/14

*97/9

*44/8

LR

*77/67

*82/55

*36/47

فرضیه صفر برتری الگوی خطی و فرضیه مقابل وجود یک تابع انتقال (برتری الگوی غیرخطی است); * معنی دار در سطح یک درصد

 

 

جدول 9- نتایج برآورد رگرسیون انتقال ملایم (PSTR) برای کشورهای نفتی

*، ** و *** به ترتیب معنی دار در سطح 10، 5 و 1 درصد

 

 

متغیر آستانه

LER

LFR

LPR

شماره الگو

1

2

3

b1

**012/0-

**035/0

***063/0-

c1

***125/0

***856/0

*025/0

d1

**008/0-

**048/0-

***011/0-

e1

**423/0

***712/0

**413/0

f1

**365/0

**174/0-

**212/0

b2

*045/0-

***152/0-

*021/0

c2

***076/0-

**195/0-

***185/0

d2

**145/0

*014/0

**102/0-

e2

**187/0-

**047/0

***025/0-

f2

*057/0-

041/0

**112/0-

 

561/3

176/3

532/4

 

653/29

239/54

187/42

در جدول فوق ضرایب رگرسیونی با اندیس یک به رژیم اول اشاره داشته و مجموع ضرایب یکسان با اندیس‌های یک و دو بیانگر رژیم دوم است. به عنوان مثال ضریب b1 معرف تاثیر توسعه مالی بر مصرف انرژی سرانه کشاورزی در رژیم اول است اما مجموع b1 و b2 بیانگر تاثیر توسعه مالی بر متغیر وابسته در رژیم دوم می­باشد. در الگوی شماره یک که متغیر ریسک اقتصادی به عنوان آستانه در نظر گرفته شده است، اولا مقدار آستانه این متغیر در حالت لگاریتم برابر 561/3 است، ثانیا چنانچه LER بیشتر از این عدد باشد ( یعنی به سمت ثبات بیشتر اقتصادی حرکت کنیم) نرخ اثرگذاری متغیر توسعه مالی بر مصرف سرانه انرژی کشاورزی برابر 057/0- خواهد بود بدین مفهوم که با افزایش ثبات اقتصادی (کاهش ریسک)، افزایش شاخص‌های توسعه مالی اثر کاهشی قویتری بر مصرف سرانه انرژی در بخش کشاورزی خواهد داشت. به همین ترتیب با توجه به مقادیر ضرایب c1 و c2 نیز می‌توان ادعا نمود که افزایش ریسک و بی ثباتی در کشور‌های نفتی مورد نظر اثر مثبت و معنی دار بر مصرف سرانه انرژی کشاورزی دارد اما با افزایش ثبات اقتصادی (ورود به رژیم دوم) شدت اثر فوق کاهش می‌یابد چرا که ضریب c2 منفی است.

در خصوص سایر ضرایب برآورد شده نیز می‌توان تفسیر مشابه ارائه نمود. بر این اساس اثر شاخص قیمت مصرف کننده بر مصرف سرانه انرژی در رژیم اول منفی است بدین دلیل که با افزایش هزینه‌ها تولیدکننده ناگزیر به مدیریت مصرف منابع انرژی مورد استفاده خواهد بود. همچنین با افزایش درآمد سرانه و غنی تر شدن کشورها، افزایش تقاضا برای مواد غذایی ایجاد شده که این امر می‌تواند به افزایش مصرف سرانه انرژی در بخش کشاورزی منجر شود. در نهایت با توجه به ضریب تخمینی برای متغیر درصد جمعیت شهرنشین می‌توان انتظار داشت که با افزایش نسبت خانوارهای شهرنشین نسبت به خانوارهای روستایی، افزایش تقاضا برای محصولات کشاورزی و در نتیجه ازدیاد مصرف انرژی ايجاد شود.

 

 

 

 

 

 

 

جدول 10- نتایج برآورد رگرسیون انتقال ملایم (PSTR) برای کشورهای غیرنفتی

*، ** و *** به ترتیب معنی دار در سطح 10، 5 و 1 درصد

 

یافته‌های ارائه شده در جدول (10) نیز همانند جدول (9) قابل تفسیر است. نکته ای که در قیاس نتایج دو گروه از کشورها می‌توان دریافت این است که عموما شدت تاثیر متغیر‌ها در گروه کشورهای غیرنفتی قویتر است که این امر را می‌توان به تاثیرپذیری کمتر اقتصاد این کشورها از تلاطم‌های بازار جهانی نفت بدلیل وقوع شوک‌های مختلف سیاسی، اقتصادی و ... ارتباط داد. در مجموع با توجه به نتایج حاصل از تخمین الگو برای دو گروه از کشورها می‌توان به نقش شاخص‌های ریسک (اقتصادی، مالی و سیاسی) در عکس العمل غیرخطی مصرف سرانه انرژی کشاورزی به تغییر در متغیر‌های مستقل مورد بررسی (شاخص‌های توسعه مالی و متغیرهای کنترلی) اشاره نمود.

نکته ای که در قیاس نتایج دو گروه از کشورها می‌توان دریافت این است که عموما شدت تاثیر متغیر‌ها در گروه کشورهای غیرنفتی قویتر است که این امر را می‌توان به تاثیرپذیری کمتر اقتصاد این کشورها از تلاطم‌های بازار جهانی نفت بدلیل وقوع شوک‌های مختلف سیاسی، اقتصادی و ... ارتباط داد. در مجموع با توجه به نتایج حاصل از تخمین الگو برای دو گروه از کشورها می‌توان به نقش شاخص‌های ریسک (اقتصادی، مالی و سیاسی) در عکس العمل غیرخطی مصرف سرانه انرژی کشاورزی به تغییر در متغیر‌های مستقل مورد بررسی (شاخص‌های توسعه مالی و متغیرهای کنترلی) اشاره نمود.

نتیجه‏گیری

پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر توسعه و ریسک مالی بر مصرف انرژی کشاورزی در گروهی از کشورهای در حال توسعه انجام شده است. برای این منظور از الگوی رگرسیون انتقال ملایم بر پایه داده­های پانل که وجود روابط غیر خطی بین متغیرها را مورد توجه قرار می­دهد، استفاده شد. در این راه از دو شاخص توسعه مالی شامل نسبت ارزش سپرده‌های بانکی به ارزش افزوده کشاورزی و نسبت ارزش تسهیلات اعطائی به ارزش افزوده کشاورزی در نظر گرفته شد. در بحث ریسک نیز سه شاخص ریسک مالی، اقتصادی و سیاسی در الگوسازی مد نظر قرار گرفت.

 بدنبال بررسی­های اولیه و تایید وجود تاثیر غیرخطی متغیرهای مستقل بر متغیر وابسته (مصرف سرانه انرژی کشاورزی)، الگوی رگرسیون انتقال ملایم مطابق تصریح معرفی شده در رابطه (1) برآورد شد. مهمترین نتایج حاصل موید آن است که با افزایش ثبات اقتصادی (کاهش ریسک)، افزایش شاخص‌های توسعه مالی اثر کاهشی قویتری بر مصرف سرانه انرژی در بخش کشاورزی خواهد داشت. به همین ترتیب برپایه یافته­های بدست آمده، می‌توان ادعا نمود که افزایش ریسک و بی ثباتی در کشور‌های نفتی مورد نظر اثر مثبت و معنی دار بر مصرف سرانه انرژی کشاورزی دارد اما با افزایش ثبات اقتصادی (ورود به رژیم دوم) شدت اثر فوق کاهش می‌یابد.

 از سوی دیگر اثر شاخص قیمت مصرف کننده بر مصرف سرانه انرژی در رژیم اول منفی تخمین زده شد بدین دلیل که با افزایش هزینه‌ها تولیدکننده ناگزیر به مدیریت مصرف منابع انرژی مورد استفاده خواهد بود. همچنین با افزایش درآمد سرانه و غنی تر شدن کشورها، تقاضا برای مواد غذایی تحریک شده که این امر می‌تواند به افزایش مصرف سرانه انرژی در بخش کشاورزی منجر شود. در نهایت می‌توان انتظار داشت که با افزایش نسبت خانوارهای شهرنشین نسبت به خانوارهای روستایی، تقاضا برای محصولات کشاورزی و به دنبال آن مصرف انرژی افزایش یابد.

با توجه به نتایج تحقیق پیشنهاد می‌شود که تخصیص و جهت دهی درست اعتبارات و تسهیلات بانکی به بخش کشاورزی ، تقویت سیاست‌های مالی پایدار در جهت جذب سرمایه گذاری خارجی در وارد کردن تجهیزات پیشرفته و انرژی اندوز ،گسترش و پایبندی روابط اقتصادی پایدار با کشورهای جهان ، جلوگیری از تصمیم­گیری­ها و اقدامات آنی در جهت تغییر در سیاست گذاری سیاسی و اقتصادی، کورد توجه واقع گردد

 

 

 

 

 

REFERENCES

 

Abdolahi, M. 2008. Investing in financial market challenges in the agricultural sector of Jihad Keshavzi database. Process. Volume 16, No. 49. (In Farsi).

Ahangari, A. Kamranpour, S. 2016. The effect of financial development and added value on energy consumption in industrial and agricultural sectors of Iran. Quarterly Journal of Applied Economic Studies of Iran. Volume 5, No. 19, pp. 269-286. (In Farsi).

Ansari, Y. Hosseini Yakani, A. 2013. The effect of the development of financial markets on the development of the agricultural sector in Kohgiluyeh and Boyer Ahmad provinces. Economic Research and Agricultural Development of Iran. No. 3145, pp. 529-535. (In Farsi).

Chang, S. C. 2015. “Effects of financial developments and income on energy consumption”. Interational Review of Economics & Finance, Vol. 35, PP. 28-44

Girma, S., Shortland, A., 2008. The political economy of financial development. Oxf. Econ. Pap. 60, 567–596.

Hayakawa, K., Kimura, F., & Lee, H. H., 2019. "How does country risk matter for foreign direct investment? ", The Developing Economies, No. 51(1).

Minier, J., 2009. Opening a stock exchange. J. Dev. Econ. 90 ,1355-1373.

Ordibazar, H. and Moghaddasi, R. 2010. Identifying the causes of agricultural price gap fluctuations (For Beef & Veal, Poultry). Journal of Agricultural Economics Research, 4, 27-44.(In Farsi).

Shahbaz, M., Lean, H.H., 2012. Does financial development increase energy consumption? The role of industrialization and urbanization in Tunisia. Energy Policy 40, 473–479.

Rai, Reza, Fazelian, Seyed Mohsen, 2012. "Investigating and providing a model of the relationship between country risk and attracting foreign investment in developing countries (with an emphasis on the Islamic Republic of Iran)", Strategic Management Thought (Management Thought). Number 2 (consecutive 12). (In Farsi).

Shahabadi, Abolfazl and Mahmoudi, Abdullah; 2006. "Determinants of foreign direct investment in Iran", Journal of economic inquiries, number 5.(In Farsi).

Shahbazi, K. and Saeedpour, L. 2012. The effect of financial development thresholds on economic gro Shahbaz, M., Shahbaz Shabbir, M., & Sabihuddin Butt, M. (2013). Effect of financial development on agricultural growth in Pakistan: New extensions from bounds test to level relationships and Granger causality tests. International Journal of Social Economics,.wth in eight countries. Economic growth and development research. 3(12), 21-38.

Tayibi, S.K; Pourshahabi, F; Khanizadeh Amiri, M. and Kazemi, E. 2012. The effect of foreign direct investment and the degree of trade openness on domestic investment and economic growth", Economic Research and Policy, No. 67.(In Farsi).

Vijaykumar, J., Rasheed, A., & Tondkar, R. 2018. Country risk and foreign Direct Investment. an empirical investigation multinational business review, 17, 187-201.

Sadorsky, P. 2010. “The impact of financial development on energy consumption in emerging economies”. Energy Policy, Vol. 38(5), 2528-253.

                             

 

متغیر آستانه

LER

LFR

LPR

شماره الگو

1

2

3

b1

**025/0-

**044/0

**142/0-

c1

**152/0

**741/0

*087/0

d1

**025/0-

**114/0-

***069/0-

e1

**512/0

**682/0

**506/0

f1

***311/0

**219/0-

**293/0

b2

**053/0-

**163/0-

**067/0

c2

**08/0-

**163/0-

***123/0

d2

**163/0

*052/0

**125/0-

e2

**113/0-

***118/0

***152/0-

f2

**098/0-

164/0

**146/0-

 

125/4

938/3

326/5

 

265/35

571/41

289/56


مقالات مرتبط

حقوق این وب‌سایت متعلق به سامانه مدیریت نشریات دانشگاه آزاد اسلامی است.
حق نشر © 1404-1400

صفحه اصلی| عضویت/ ورود| درباره سند| تماس با ما|
[English] [العربية] [en] [ar]