تحلیل وضعیت تولیدات علمی حوزه شیمی کشور در پایگاه وب علوم

محورهای موضوعی : دانش شناسی

محمد امین عرفانمنش ¹ (استادیار علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه شهید بهشتی)
پردیس پرتو ² (کارشناس علم اطلاعات و دانش‌شناسی، دانشگاه شیراز)
مرضیه گل تاجی ³ (. کارشناس ارشد علم اطلاعات و دانش‌شناسی، پایگاه استنادی علوم جهان اسلام)

تاریخ دریافت : 1392/05/15 تاریخ پذیرش : 1392/02/08 تاریخ انتشار : 1393/09/01

کلید واژه: شیمی, تولید علم, علم‌سنجی, مشارکت علمی, پایگاه وب علوم,

چکیده مقاله :

هدف: هدف پژوهش حاضر تحلیل وضعیت تولیدات علمی پژوهشگران حوزه شیمی کشور در پایگاه وب علوم است. روش پژوهش: پژوهش حاضر از نوع کاربردی، و با استفاده از روش علم سنجی است. این پژوهش در صدد است تا به مطالعه عملکرد کمی و کیفی پژوهشگران حوزه شیمی کشور در پایگاه وب علوم، طی سال های 2002 تا 2011 میلادی پرداخته، و مشارکت علمی آن ها در تولید علم، و هم‌چنین استنادکنندگان به تولیدات علمی شیمی ایران را مورد بررسی قرار داده است. یافته ها: نتایج پژوهش نشان می دهد که تولیدات علمی حوزه شیمی کشور از رشد متوسط سالانه 76/18 درصد برخوردار بوده و بیشترین میزان تولیدات علمی به سال 2011 میلادی با 3310 تولید علمی تعلق داشته است. بررسی تولیدات علمی حوزه شیمی از نظر شاخص استناد نیز نشان می دهد که هر مدرک به طور میانگین 418/6 استناد دریافت کرده، و میانگین خود استنادی نیز 15/0 خود استنادی به ازای هر مدرک بوده است. هم‌چنین مطالعه استنادکنندگان به مقالات پژوهشگران کشور نشان می دهد که در مجموع 183760 پژوهشگر در قالب 88266 مقاله، 124882 بار به تولیدات پژوهشگران ایران استناد کرده اند. بیشترین استنادهای دریافتی از سوی پژوهشگران کشورهای چین، هندوستان، آمریکا، اسپانیا و ترکیه بوده است. مطالعه نقش دانشگاه های کشور در تولیدات علمی حوزه شیمی نشان می دهد که دانشگاه آزاد اسلامی بیشترین تعداد تولیدات این حوزه را به خود اختصاص داده و دانشگاه رازی کرمانشاه نیز از بیشترین اثرگذاری برخوردار بوده است. از میان شاخه های گوناگون شیمی، شاخه شیمی چند رشته ای با تعداد 6462 مدرک (866/29 درصد) بیشترین سهم و شاخه شیمی کاربردی با 1533 مدرک (085/7 درصد) کمترین سهم را در تولیدات علمی پایگاه وب علوم داشته اند. نتیجه گیری: نتایج مربوط به همکاری های علمی پژوهشگران کشور نشان می دهد که پژوهشگران حوزه شیمی با پژوهشگرانی از 81 کشور دنیا مشارکت علمی داشته اند که بیشترین میزان مشارکت با پژوهشگران کشورهای کشورهای ایالات متحده، آلمان، انگلستان بوده است. هم‌چنین پژوهشگران حوزه شیمی کشور تولیدات علمی خود را در 452 نشریه مختلف نمایه شده در پایگاه های مختلف مؤسسه تامسون رویترز منتشر کرده اند.

چکیده انگلیسی:

Purpose: The present scientometric study aims to investigate the scholarly productivity and impact of Iranian Chemistry researchers in the Web of Science database. Methodology: The research method was scientometric. A total of 19456 documents in different sub-disciplines of the Chemistry which specified Iran as their affiliated country and indexed by the Web of Science database were selected as population of the study. Findings: The results of the exponential regression test revealed a 18.76 percent growth rate for Iranian publications. The highest number of documents (3310) has been published in 2011. The number of citations and self-citations received by Iranian publications was also studied in this paper. Based on the results, Iranian Chemistry publications in the Web of Science have received 6.418 citations and 0.15 self-citations per document. Moreover, 183760 researchers within their 88266 papers have made 124882 citations to the documents produced by Iranian researchers in the field of Chemistry. The highest number of citations has been received from Chinese, Indian, American, Spanish and Turkish researchers. The results also demonstrated that among Iranian universities and research centers, Islamic Azad University was the most productive university and Razi University of Kermanshah had the most citation impact. Moreover, among all sub-disciplines of the Chemistry, Multidisciplinary Chemistry has had the highest share in scientific publication with 6462 documents. Conversely, the least number of publications has been published in Applied Chemistry with 1533 documents. Conclusion: The results of the study also revealed that researchers from 81 countries all over the world had scientific collaboration with Iranian researchers. Among them, United States, Germany and England have shown the most number of collaboration with Iranian researchers. Finally, Iranian researchers have published their publications in 452 ISI journals

منابع و مأخذ:

ابراهیمی، س. ؛ حیاتی، ز. (1387). کمیت و کیفیت تولید علم در دانشگاه­های ایران. اندیشه­های نوین تربیتی، 4(3)، 105- 126.

آل، ا. ؛ افضلی، م. (1387). جایگاه ایران و ترکیه در تولید منابع اطلاع­رسانی در جهان. فصل­نامه کتاب، 75، 119-136.

بینش، م. ؛ مقصودی­دریه، ر. (1387). بررسی وضعیت انتشارات علمی دانشگاه­های ایران در بازه زمانی 2002 تا 2006 (بر اساس پایگاه Web of Science). کتابداری، 47، 139-154.

جوکار، ع. ؛ ابراهیمی، س. (1386). میزان گرایش ملیت­ها در استناد به تولیدات علمی ایرانیان. کتابداری و اطلاع­رسانی، 10(4)، 213-236.

دیده­گاه، ف. (1388). مطالعه الگوهای مشارکت علمی پژوهشگران ایرانی در پژوهش­های بین­المللی (نمایه استنادی علوم) طی سال­های 1998 تا 2007. پایان­نامه کارشناسی ارشد کتابداری و اطلاع­رسانی،دانشگاه شیراز، شیراز.

دیده­گاه، ف.؛ عرفان­منش، م. ا. (1388الف). بررسی تألیفات مشترک ایران و کشورهای جنوب شرق آسیا در پایگاه وب علوم. علوم و فناوری اطلاعات، 24(4)، 85-102.

دیده­گاه، ف.؛ عرفان­منش، م. ا. (1388ب). مشارکت ایران و مالزی در تولید علم: بررسی الگوی هم­تألیفی در وبگاه علوم. کتابداری، 50، 95-115.

شهریاری، پ.؛  افقهی، ا. (1386). خوداستنادی در مجلات علوم اطلاع­رسانی و فصل­نامه کتاب (1374-1383).  فصل­نامه کتاب، 72، 125-136.

عباسی، ف. ؛ بیگلو، م. ح. (1389). مطالعه علم سنجی تولیدات علمی دانشگاه­های علوم پزشکی ایران در پایگاه وب آو ساینس طی سال­های 1999-2008. علوم و فناوری اطلاعات، 26(2)، 355-371. 

عرفان­منش، م. ا. (1390). مطالعه تولید علم ایران در پایگاه اسکوپوس طی سال­های 1999 تا 2008. مطالعات کتابدای و علم­ اطلاعات، 3(7)، 31-54.

علیجانی، ر. ؛ کرمی، ن.ا. (1386). بررسی بیست سال تولید علم ایران بر اساس پایگاه اطلاعاتی آی. اس. آی (1987-2006). اطلاع­یابی و اطلاع­رسانی، 5، 40-44.

فتاحی، ر.؛ دانش، ف.؛ سهیلی، ف. (1390). بررسی وضعیت جهانی تولیدات علمی دانشگاه فردوسی مشهد در سال­های 1990-2010 در وبگاه علوم با هدف ترسیم نقشه علم این دانشگاه. پژوهشنامه کتابداری و  اطلاع­رسانی، 1(1)، 175-196. 

منصوری، ع.؛ عصاره، ف. (1389). کشورهای پیشرو علمی جهان اسلام در پایگاه وب آو ساینس. فصل­نامه کتاب، 81، 146-169.

مهراد، ج.؛ گزنی، ع. (1386). قدرت­های علمی جهان اسلام. فصل­نامه کتاب، 71، 125-140.

نوروزی­چاکلی، ع. (1388). مروری بر وضع ایران در      پایگاه­­های استنادی موسسه اطلاعات علمی. کتاب ماه کلیات، 12(7)، 76-93.

نوروزی­چاکلی، ع. و دیگران (1388). پانزده سال تولید علم ایران در پایگاه­های موسسه اطلاعات علمی ISI (1993-2007). فصلنامه کتاب، 77، 175-200.

نوروزی­چاکلی، ع.؛ حسن­زاده، م. (1388). تولیدات علمی نمایه شده ایران و کشورهای اسلامی منطقه خاورمیانه در WoS (2003-2007). دانش­شناسی، 2(6)، 89-103.

نوروزی­چاکلی، ع.؛ ملامحمدی، ج. (1390). ارزیابی تطبیقی مدارک علمی نمایه شده دانشگاه آزاد اسلامی در پایگاه اسکوپوس در سال­های 2007 و 2008. دانش شناسی، 3(12)، 83-98.    

نیاکان، شو (1389). تولیدات علمی 10 ساله ایرانیان در سطح بین­المللی (1998-2007). فصلنامه کتاب، 84، 72-86.

ولایتی، خ.؛ نوروزی، ع.ر. (1387). بررسی میزان همکاری­های علمی ایران و کشورهای همجوار در تألیف مشترک از سال 1990 تا 2007. سیاست علم و فناوری، 1(4)، 73-82.

Dou, H., Quoniam, L. & Hassanaly, P. (1991). The scientific dynamics of a city: A study of chemistry on Marseille from 1981 to the present. Scientometrics, 22(1), 83-93.

Hercules, D. M. (1995). Research activity and productivity in U.S. chemistry departments 1985-1988. Journal of Chemical Education, 72(9), 782- 792.

Kim, M. J. & Kim, B. J. (2000). A bibliometric analysis of publications by the chemistry department, Seoul National University, Korea, 1992-1998. Journal of Information Science, 26(2), 111-119.

Osareh, F. & Wilson, C. S. (2002). Collaboration in Iranian scientific publications. Libri, 52(2), 88-98.

Osareh, F. & McCain, K.W. (2008). The structure of Iranian chemistry research, 1990-2006: An author co citation analysis. Journal of the American Society for Science & Technology, 59(13), 2146-2155.

Qurashi, M. M. (1991). Publication-rate and size of two prolific research groups in departments of inorganic chemistry at Dacca University (1944-1965) and Zoology at Karachi University (1966-1984). Scientometrics, 20(1), 72-92.

Radic, N. J. & Generalic, A. (2007). Scientific aim and productivity of the faculty of chemistry and chemical technology university of Split over a 5-year period (2001-2005). Kemija u Industriji, 56(2), 57-60.

Varaprasad, S. J. D., Ramesh, D. B. & Mitali, M. (2011). Scientometric’s of India’s chemistry during 1987 to 2007. A Journal of Library & Information Science, 5(3), 67-74.