بررسی هزینه- سودمندی روش‌های حفاظت و نگهداری منابع در کتابخانه‌های دانشگاه‌های دولتی شهر تهران
محورهای موضوعی : دانش شناسیعفت کریمی مزرعه شاهی 1 , عباس گیلوری 2
1 - کارشناس ارشد علم اطلاعات و دانششناسی دانشگاه آزاد اسلامی- واحد تهران شمال، کارشناس کتابخانه دانشکده مهندسی صنایع، دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی
2 - عضو هیئت علمی و معاون مرکز فناوری اطلاعات و اطلاع رسانی کشاورزی- سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی
کلید واژه:
چکیده مقاله :
هدف: هدف از انجام پژوهش حاضر آن است تا هزینه- سودمندی روش‌های حفاظت و نگهداری منابع مورد استفاده در کتابخانه‌های دولتی شهر تهران را بررسی کند. روش پژوهش:روش پژوهش پیمایش تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش، مدیران یا سرپرستان 83 کتابخانه شامل 13 کتابخانه مرکزی و 70 کتابخانه دانشکده‌ای دانشگاه‌های دولتی در سطح شهر تهران بودند که به صورت نمونه‌گیری طبقه‌ای انتخاب شدند و در نهایت 42 کتابخانه (52 درصد) به پرسشنامه پاسخ دادند. ابزار گردآوری داده‌ها پرسشنامه‌ای محقق‌ساخته شامل 9 جدول است. روایی ابزار پژوهش با تأیید تعدادی از اساتید گروه علم اطلاعات و دانششناسی و پایایی آن با استفاده از فرمول آلفای کرونباخ 88/0 محاسبه شد. داده‌های حاصل از پژوهش با استفاده از نرم‌افزار اکسل تجزیه و تحلیل شده است. یافته‌ها: یافته‌های حاصل از پژوهش نشان داد که بیش‌ترین فعالیت کتابخانه‌ها در زمینه نگهداری منابع، به حفظ نظافت با فروانی 20/62 درصد و بیش‌ترین اقدام در زمینه حفاظت منابع به صحافی و جایگزینی منابع با فراوانی 34/83 درصد اختصاص دارد. همچنین وضعیت کتابخانه‌های با تعداد منابع بیش‌تر، از منظر شاخص تلفیقی هزینه- سودمندی (یا مطلوبیت اقتصادی- سودمندی) نسبتاً مناسب بود. در کتابخانه‌های با منابع متوسط نیز وضعیت نسبتاً مشابه کتابخانه‌های بزرگ است، اما در کتابخانه‌های با حجم منابع کم که بخش عمده جامعه پژوهش (29/64 درصد) را شکل می‌دهند، از نظر شاخص تلفیقی هزینه ـ سودمندی در انتخاب و استفاده از روش‌های حفاظت و نگهداری منابع کتابخانه‌ای وضعیت مناسبی وجود ندارد. نتیجه‌گیری: نتایج حاصل از بررسی وضعیت کتابخانه‌ها از منظر شاخص هزینه- سودمندی نشان داد که گروه کتابخانه‌های کوچک در نامناسب‌ترین وضعیت قرار دارند. ضعف در روش‌های حفاظت در برابر آلودگی‌های جوی، روش‌های حفظ امنیت منابع و روش‌های محفاظت در برابر آتش‌سوزی، مهم‌ترین کاستی‌های این گروه از کتابخانه‌ها است.
Purpose: The main objective of this study was to evaluate the cost-benefit of resources’ conservation and preservation methods in libraries of Tehran governmental universities. Methodology: The method of the present research is descriptive. The stratified sampling technique is used to indicate a total sample of 83 managers/ supervisors of central and academic libraries (contain 13 central and 70 academic libraries) who 42 of them (51 percent) answer the questionnaires. To gather at the research data a questionnaire with 9 tables is designed. Validity of the questionnaire was determined with some of library professors and its reliability was measured with Cornbrash’s alpha about 0.88 that is good. The data analysis of the present research was performed by Excel. Findings: Findings showed that in this population, cleaning (62.20 percent) is the most activity of conservation, and binding and replacement (83.34 percent) is the most activity of preservation. Also in the libraries with the higher resources, cost-benefit attribute (desirability of economic profitability) is relatively good. The situation is more or less similar to the average resource libraries, but in the libraries with lower sources which the major part of the research (about 64/29 percent) there is not any desirability of economic profitability in the conservation and preservation selected methods. Conclusion: The results of the libraries’ cost-benefit evalution showed that small libraries are in the unsuitable situation. Protection against atmospheric pollution, security, and protection against fire methods are the main shortcomings in these groups of libraries.