زمینه‌ها و عوامل توسعۀ فقه روایی شیعه در سده‌های 2-4ق
محورهای موضوعی : تاریخ حدیث
علی مهمان نواز
1
(دانش‌آموختۀ دکتری علوم قرآن و حدیث، واحد علوم، تحقیقات و فن‌آوری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.)
کلید واژه: فقه, اصحاب حدیث, اصحاب رأی, عقل‌گرایی, نقل‌گرایی, حدیث امامیه,
چکیده مقاله :
حدیث امامیه در گذر زمان دچار تحولاتی شده است. تغییر اندیشه ایشان از دورۀ اهل بیت و انتقال آن از کوفه به بغداد و سپس قم، با فراز و نشیب‌های گوناگونی همراه بوده است. بوم‌گرایی و جریان‌های مؤثر بر هر یک از بوم‌ها از جمله عوامل جهت گیری‌های گوناگون در میان اندیشمندان سده‌های نخستین قلمداد می‌گردد. در این مجال کوشیده شده در گذر از رویکردهای حدیثی بوم‌های گوناگون، به ویژگی‌های هر منطقه پرداخته و اثرات آن را بر تفاوت نگرش‌های حدیثی و فقهی نشان دهد. چه این‌که جریان‌های غالب بر هر یک از بوم‌ها توانسته است بر خطی مشی درایی یا روایی حدیث و به تبع آن گوناگونی آراء فقهی، اثر گذار باشد. ازاین‌رو، با رصد کردن جریان‌های غالب در هر منطقه به واکاوی پیوند هر جریان با گفتمان برآمده از مکاتب حدیثی و روایی آن عصر پرداخته و در نهایت اثرات آن بر موضع گیری‌های فقهی واکاویده شده است.
Imami hadith has experienced evolutions over time. The evolution of Imami thought from the period of Ahl al-Bayt and its transfer from Kufa to Baghdad and then Qom, has had various ups and downs. Hadith centers and the currents affecting each of the centers are among the factors for creating different tendencies among the thinkers of the first centuries. In this regard, an attempt has been made to consider various hadith approaches of different centers which have resulted in the characteristics of each region, and to show its effects on the differences in jurisprudential attitudes. What is more, the prevailing currents in each of the centers have been able to affect the methods applied in narrating and understanding the hadith and, consequently, affected the diversity of jurisprudential opinions. Therefore, by observing the dominant currents in each region, the author has analyzed the connection of each current with the discourse derived from the hadith and narration schools of that era, and finally, its effects on jurisprudential positions have been investigated.
_||_