واکاوی شیوه بیانی خردورزی قرآنی با استفاده از ساختار ادبی تعجب

محورهای موضوعی : بررسی مسائل عقلی در قرآن و حدیث

محسن احتشامی نیا ¹ , فهیمه فهیمی نژاد ²

1 - استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی
2 - استاد مدعو دانشگاه اصول الدین تهران

تاریخ دریافت : 1402/10/19 تاریخ پذیرش : 1402/12/12 تاریخ انتشار : 1403/01/21

کلید واژه: ساختار تعجبی, خرد ورزی, قرآن کریم , ترجمه های معاصر قرآن,

چکیده مقاله :

درقرآن کریم مفاهیم ارزشی وتربیتی درقالب های مختلفی بیان شده است.یکی از ساختارها والگوهای بیانی,اسلوب تعجب است که به هدف رفع ابهام,تاکید ومبالغه در امری ووادار نمودن مخاطب به تفکر وتعقل بکار می رود این غرض گاهی به صورت قیاسی وحقیقی وگاه به صورت سماعی ومطلق درآیات قرآن بکاررفته است وبه عبارت دیگرمعادل جملات عاطفی در دیگر زبانهاست که با غرض آگاهی مخاطب خردمند،ایضاح در مساله ایی مبهم ودعوت ازفاعل مختارعاقل صورت می گیرد دراین پژوهش شیوه های کاربرد این اسلوب منحصربفرد وخاص قرآنی معرفی میگردداین مقاله با استفاده ازروش کتابخانه ایی وتحلیل واستنتاج از ظواهر ترجمه ی آیات قرآن تنظیم شده است.

چکیده انگلیسی:

In the Holy Qur'an, the concepts of value and education are expressed in different formats. One of the structures and expressions is the exclamation style, which is used for the purpose of removing ambiguity, emphasizing and exaggerating something and forcing the audience to think and rationalize. Sama'i and Mutlaq are used in the verses of the Quran, in other words, they are the equivalent of emotional sentences in other languages, which are used for the purpose of informing the intelligent audience, clarifying an ambiguous issue and inviting the subject of Mukhtar Aqeel. The analysis and conclusion of the appearances of the translation of the Qur'anic verses have been arranged.

منابع و مأخذ:

ـ قرآن کریم
1. ابن‌سراج، الاصول فی النحو، 1317ق/1996م، بیروت، چاپ سوم، مؤسسه الرسالهْ.
2. ابن‌عاشور، محمدبن طاهر، التحریر و التنویر، بی‌تا، بیروت، مؤسسه التاریخ.
3. ابن‌عقیل، شرح ابن‌عقیل، 2004م، مصر، قاهره، دار الطائع.
4. ابن‌هشام، محمد، اوضح المسالک الی الفیه ابن مالک، شرح محيی‌الدین عبدالحمید، 1995م، بیروت، چاپ اول، مکتبهْ العصریهْ.
5. ــــــــــــــ ، قطر الندی، شرح فوزان، بی‌تا، بی‌جا، نسخۀ الکترونیکی کتاب.
6. ــــــــــــــ ، مغنی اللبیب عن کتب الاعاریب، 1985م، بیروت، چاپ ششم، دارالفکر.
7. الهی قمشه‌ای، مهدی، ترجمه قرآن، 1380ش، چاپ دوم ، قم، انتشارات فاطمهْ الزهراء.
8. اندلسی، ابوحیان، البحر المحیط فی التفسیر، 1420ق، بیروت، دارالفکر.
9. انوری، حسن، فرهنگ بزرگ سخن، 1382ش، چاپ دوم، تهران انتشارات سخن.
10. انوري و گیوی، دستور زبان فارسی2، 1386ش، چاپ سوم، تهران، مؤسسۀ فرهنگی فاطمی. 11. باطنی، محمدرضا، توصیف ساختمان دستوری زبان فارسی، 1389ش، چاپ بیست‌ودوم.
12. درویش، محیي‌الدین، اعراب القرآن و بیانه، 1415ق، سوریه، دارالإرشاد.
13. سامرائی، صالح فاضل، معانی النحو، 1990م، دانشگاه بغداد.
14. سیوطی، جلال‌الدین، سبب وضع علم العربیه، 1988م، چاپ اول دمشق، انتشارات دارالهجرهْ.
15. ـــــــــــــــــ ، همع الهوامع فی شرح جمع الجوامع، 1399ق/ 1979م، کویت، انتشارات دارالبحوث العلمیهْ.
16. طبرسی، ابوعلی الفضل، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، 1379ق، بیروت، احیاء التراث العربی.
17. عبدالباقی، محمدفؤاد، المعجم المفهرس لالفاظ القرآن الکریم، 1945م، قاهره، مکتبهًْ دارالکتب المصریهْ.
18. عکبری، ابوالبقاء، اللباب فی علل البنا و الاعراب، 1995م، دمشق، دارالفکر.
19. غلائینی، مصطفی، جامع الدروس العربیهًْ، 1912م، دارالکوخ، المرتضویهْ.
20. فولادوند، محمدمهدی، ترجمه فولادوند، 1376ش، چاپ سوم، تهران، وزارت ارشاد.
21. مدرس افغانی، محمدعلی، مکررات المدرس، 1970م، قم و النعمان، نجف، انتشارات علامه.
22. معروف، یحیی، فن ترجمه، 1382ش، چاپ سوم، تهران، سمت.
23. معزی، محمدکاظم، ترجمۀ قرآن، 1372ش، قم، انتشارات اسوه.
24. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمۀ قرآن، 1373ش، قم، دارالقرآن الکریم.
25. مدرس افغانی، محمدعلی، مکررات المدرس، 1970م، قم و النعمان، نجف، انتشارات علامه.
26. یعقوب امیل بدیع، موسوعهًْ النحو و الصرف و الاعراب، 1431ق، انتشارات استقلال.
نرم‌افزارها 1. جامع تفاسیر نور2، نورالانوار 3.
2. المکتبهًْ الشاملهًْ، الاصدار الثانی 11/2.