ارائه‌ مدل ساختاری خودناتوان سازی بر اساس چشم‌انداز زمان، باورهای هوشی و سبک فرزندپروری ادراک شده با میانجی‌گری خودکارآمدی تحصیلی در دانش‌آموزان

محورهای موضوعی : روانشناسي اجتماعي

فاطمه مقصودلونژاد ¹ , مجید صفاری‌نیا ² , علی شیرافکن کوپکن ³

1 - دانشجو دکتری روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال، تهران، ایران
2 - استاد گروه روان شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
3 - استادیار، هیئت‌علمی دانشگاه پیام نور، مرکز سمنان، سمنان، ایران

تاریخ دریافت : 1399/11/26 تاریخ پذیرش : 1400/01/16 تاریخ انتشار : 1399/01/01

کلید واژه: خودناتوان سازی# چشم‌انداز زمان# باورهای هوشی# سبک فرزندپروری ادراک شده# خودکارآمدی تحصیلی,

چکیده مقاله :

پژوهش حاضر با هدف ارائه‌ مدل ساختاری خودناتوان سازی بر اساس چشم‌انداز زمان، باورهای هوشی و سبک فرزندپروری ادراک شده با میانجی گری خودکارآمدی تحصیلی در دانش‌آموزان انجام شد. روش پژوهش توصیفی و از نوع مدل سازی معادلات ساختاری بود. جامعه آماری پژوهش حاضر کلیه دانش‌آموزان دوره دوم مقطع متوسط در شهر تهران در سال تحصیلی 1399 بودند. تعداد افراد نمونه 400 دانش‌آموز بودند که با روش خوشه‌ای (4 مدرسه) انتخاب شدند. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه ی خودکارآمدی تحصیلی اون و فرامن (1998)، مقیاس خودناتوان سازی جونز و رودوالت (1982)، پرسشنامه چشم‌انداز زمان زیمباردو (1999)، پرسشنامه فرزندپروری ادراک شده گرولنیک (1997) و مقیاس باورهای هوشی عبدالفتاح و ییتس (2006) بودند. داده‌های گردآوری شده با روش مدل سازی معادلات ساختاری تحلیل شدند. نتایج تحلیل داده ها نشان داد که مدل پیش‌بینی خودناتوان سازی بر اساس چشم‌انداز زمان، باورهای هوشی و سبک فرزندپروری ادراک شده با میانجی‌گری خودکارآمدی تحصیلی براساس داده‌های تجربی از برازش مطلوبی برخوردار است. همچنین اثر مستقیم و غیرمستقیم چشم‌انداز زمان و باورهای هوشی بر خودناتوان سازی دانش‌آموزان مورد تأیید قرار گرفت (p <0.05). سبک فرزندپروری ادراک شده و خودکارآمدی تحصیلی به طور مستقیم بر خودناتوان سازی اثر می‌گذارند (p <0.05). پژوهش حاضر نشان داد که خودکارآمدی تحصیلی در تبیین و پیش‌بینی خودناتوان سازی دانش‌آموزان نقش واسطه‌ای دارد. این متغیر از یک سو تحت تأثیر چشم‌انداز زمان، باورهای هوشی و سبک فرزندپروری ادراک شده قرار می‌گیرند و از سوی دیگر می‌توانند اثر معناداری بر خودناتوان سازی دانش‌آموزان داشته باشند. هر کار پژوهشی با محدودیت‌های خاص خود رو‌به‌روست که این پژوهش نیز از این قاعده مستثنی نیست. از جمله محدودیت های این پژوهش شامل: روابط ساختاری متغیرها از طریق مدل سازی معادلات ساختاری که یک روش غیر آزمایشی است، آزمون شد.

چکیده انگلیسی:

The aim of this study was to present a structural model of self-handicapping based on time perspective, intelligence beliefs and perceived parenting style mediated by academic self-efficacy in students. The research method was descriptive and structural equation modeling. The statistical population of the present study was all high school students in Tehran in the academic year 2020. The sample size was 400 students who were selected by cluster sampling (4 schools). The research instruments included the On and Framan (1998) Academic Self-Efficacy Questionnaire, the Jones & Rodwalt Self-Handicapping Scale (1982), the Zimbardo Time Perspective Questionnaire (1999), the Grolenick Perceived Parenting Questionnaire (1997), and the Abdolfattah & Yates (2006) Intelligence Beliefs Scale. The collected data were analyzed by structural equation modeling. The results of data analysis showed that the prediction model of self-handicapping based on time perspective, intelligence beliefs and perceived parenting style mediated by academic self-efficacy based on experimental data has a good fit. The direct and indirect effects of time perspective and intelligence beliefs on students' self-handicapping were also confirmed (p <0.05). Perceived parenting style and academic self-efficacy directly affect self- handicapping (p <0.05). The present study showed that academic self-efficacy has a mediating role in explaining and predicting students' self-disability. This variable is influenced by time perspective, IQ beliefs and perceived parenting style and on the other hand can have a significant effect on students' self-disability. Each research work has its own limitations, and this research is no exception to this rule. Among the limitations of this study include: Structural relationships of variables were tested by modeling structural equations which is a non-experimental method.

منابع و مأخذ:

ابدالی، راضیه. (1397). بررسی نقش میانجی چشم‌انداز زمان، حرمت خود ناپایدار و ترس از ارزیابی منفی با خودناتوان سازی تحصیلی دانشجویان دانشگاه آزاد اندیمشک. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور اندیمشک.

اصغری، فرهاد و جزایری، رضوان سادات. (1393). رابطه خودکارآمدی تحصیلی با استرس ادراک شده، راهبردهای مقابله ای و حمایت های اجتماعی ادراک شده در دانشجویان دانشگاه گیلان. مجله ایرانی آموزش در علوم پزشکی، 15 (11)، 78-67.

پروندی، علی؛ عارفی، مختار و مرادی، اسما. (1395). نقش عملکرد خانواده و الگوهای ارتباطی زوجین در پیش‌بینی رضایت زناشویی. دو فصلنامه آسیب شناسی مشاوره و غنی سازی خانواده، 2 (1)، 54-70.

حسین چاری، مسعود؛ دلاور پور، محمد آقا و دهقانی، یوسف. (1386). نقش شیوه‌های فرزندپروری فرزندان در کم رویی دانش‌آموزان دبیرستانی. مجله روانشناسی معاصر، 2(2)، 21-30.

ذبیحی حصاری، نرگس خاتون و غلامعلی لواسانی، مسعود. (1393). رابطه باورهای هوشی و اهداف پیشرفت با خودکارآمدی در دانشجویان دانشگاه پیام نور. پژوهش در یادگیری آموزشگاهی و مجازی، 1 (4)، 19-4.

راد، شیدا؛ زاده محمدی، علی؛ حبیبی عسکرآباد، مجتبی و قنبری، نیکزاد. (1397). پیش بینی مشکلات رفتاری نوجوانان بر مبنای رضایت از زندگی، تعارض والد-نوجوان و تکامل مثبت نوجوانی. نشریه رویش روان شناسی، 7 (12)، 48-27.

سلطان نژاد، سمیه و سعدی پور، اسماعیل. (1394). رابطه سبک‌های فرزندپروری ادراک شده با اهمال کاری و خودناتوان سازی. فصلنامه روانشناسی تربیتی، 11(38).، 18-5.

سلیمانی، سمیرا. (1396). رابطه سبک‌های دلبستگی، هویت تحصیلی و خودکارآمدی تحصیلی با خودناتوان سازی تحصیلی دانش‌آموزان دوره دوم متوسطه. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان.

سیف، علی اکبر. (1392). روانشناسی پرورشی. تهران: سمت.

عالیپور بیرگانی، سیروس؛ مکتبی، غلامحسین و شهنی ییلاق، منیجه. (1395). رابطه ویژگی های شخصیتی با خودناتوان سازی تحصیلی و مقایسه شیوه های فرزندپروری از لحاظ متغیر اخیر در دانش آموزان سال سوم دبیرستانی. مجله دستاوردهای روان شناختی، 18 (2)، 154-135.

علیزاده فرد، سوسن؛ محتشمی، معصومه و زیمباردو، فیلیپ جورج. (1394). بررسی خصوصیات روان سنجی فرم کوتاه پرسشنامه چشم‌انداز زمان در جمعیت بزرگسالان شهر تهران. مجله روان شناسی بالینی و شخصیت، 2 (8)، 26-11.

کارشکی، حسین. (1387). نقش الگوهای انگیزشی و ادراکات محیطی در یادگیری خودتنظیمی دانش آموزان پسر پایه سوم دبیرستان های شهر تهران. پایان نامه دکتری، دانشگاه تهران.

کهرازئی، فرهاد، ریگی کوته، بهزاد. (1395). رابطه عملکرد خانواده با خودتنظیمی تحصیلی در دانشجویان پرستاری. دو ماهنامه علمی پژوهشی راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، 9 (3)، 193-186..

گلدنبرگ، ایرنه و گلدنبرگ، هربرت. (1990). خانواده درمانی. ترجمه‌ی حمیدرضا حسین شاهی، سیامک نقشبندی و الهام ارجمند. (1393). تهران: روان.

گنتری، دوبل. (2007). مدیریت خشم، راهنمای کاربردی برای همگان. ترجمه منصور بیرامی و پروانه علائی (1390). تهران: نیک ملکی.

محبی نورالدین، محمدحسین؛ شهنی ییلاق، منیجه و پاشا شریفی، حسن. 01392). بررسی شاخص های روان شنجی مقیاس نظریه ضمنی هوش در جامعه دانشجویی، مجله اندازه گیری تربیتی، 4 (14)، 64-43.

مرادی زاده، سهراب؛ پیرانی، ذبیح اله و فقیهی، علیرضا. (1397). ارائه مدل ساختاری فرسودگی تحصیلی بر اساس جو حاکم بر مدرسه، خودکارآمدی تحصیلی و حمایت اجتماعی دانش آموزان متوسطه استان لرستان. پژوهش در یادگیری آموزشگاهی و مجازی، 6 (2)، 20-9.

مسعودیان، سحر. (1394). رابطه بین ویژگی‌های شخصیتی و سبک‌های فرزند پروری والدین با خلق و خوی کودک. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود.

نیکدل، فریبرز و کوهستانی، زهرا. (1396). نقش واسطه ای باورهای هوشی در تأثیر الگوهای ارتباطی خانواده بر خودناتوان سازی تحصیلی دانش‌آموزان دبیرستان. رویکردهای نوین آموزشی، 12(2)، 151-130..

نیکنام، ماندانا؛ حسینیان، سیمین و یزدی، سیده منوره. (1389). رابطه باورهای کمالگرایانه و رفتارهای خودناتوان سازی در دانشجویان. مجله علوم رفتاری، 4 (2)، 108-103.

Akin, A. (2008). Self-efficacy, achievement goals and depression, anxiety, and stress: A structural equation modeling. World Applied Sciences Journal, 3(5), 725-732.

Bandura, A.(1997). Self efficacy: the exercise of control. New york: W.H. Freeman and company.

Berglas, S., & Jones, E. E. (1978). Drug choice as a self-handicapping strategy in response to noncontingent success. Journal of personality and social psychology, 36(4), 405.

Blackwell, L., Trześniewski, K. & Dweck, C. (2007). Implicit theories of intelligence predict achievement across an adolescent transition, a longitudinal study and an intervention. Child Development, 78(1), 246-263.

Carlo, G., White, R.M.B., Streit, C., Knight, G.P.,& Zeiders, K.H. (2019). Longitudinal Relations Among Parenting Styles, Prosocial Behaviors, and Academic Outcomes in U.S. Mexican Adolescents. Child development.89(2), 577-92.

De Castella, K., Byrne, D., & Covington, M. (2013). Unmotivated or motivated to fail? A cross cultural study of achievement motivation, fear of failure, and student disengagement. Journal of Educational Psychology, 105(3), 861-88.

Diseth, A. (2011); Self-efficacy, goal orientations and learning strategies as mediators between preceding and subsequent academic achievement. Journal of Learning and Individual Differences, 21(2), 191-195.

Dweck, C.S. & Molden, D.C. (2005). Self-theories: Their impact on competence motivation and acquisition. In A. Elliot, & C.S. Dweck (Eds.). The handbook of competence and motivation. New York: Guilford.

Gadbois S, Sturgeon R. (2011). Academic self‐handicapping: Relationships with learning specific and general self‐perceptions and academic performance over time. British J of Edu Psy; 81(2):207-22.

Gadbois, S. A., & Sturgeon, R. D. (2011). Academic self‐handicapping: Relationships with learning specific and general self‐perceptions and academic performance over time. British Journal of Educational Psychology, 81(2), 207-222.

Giannotta, F.,& Reydell, AM. (2016). The role of the mother-child relationship in the route from child ADHD to adolescent symptoms of depressed mood. Journal of Adolescence, 61, 40-49.

Grolnick, W. S., Deci, E. L., & Ryan, R. M. (1997). Internalization within the family: The self-determination theory perspective. Parenting and children’s internalization of values: A handbook of contemporary theory, 135-161.

King, J. A. (1994). “ Fear or frustration ? Students’ attitudes toward computers and school. Journal of Research on computing in Education, 27(2), 154- 170.

Lee, Ch. H. (2010). Personal and interpersonal correlates of bullying behaviors among korean middle school students. Interpersonal Violence, 25 (1), 152-176.

Mulyadi, S., Rahardjo, W., & Basuki, A. H. (2016). The Role of Parent-Child Relationship, Self-Esteem, Academic Self-Efficacy to Academic Stress. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 217, 603-608.‏

OToole. S, Benson.A, L.Ambert. V, Shawan. A, Gallagher. P, Austin. J. K(2015). Family communication in the context of pediatric epilepsy: A systematic review. Epilepsy & Behavior, 51.225-239

Parker, C. P.(2003). Relationships between psychological climate perceptions and work outcomes: a meta‐analytic review. Journal of Organizational Behavior: The International Journal of Industrial, Occupational and Organizational Psychology and Behavior, 24(4), 389-416.

Rickert, N. Meras,I & Witkow, M. (2014) Theories of intelligence and students daily Self-handicapping behaviors. Learning and Individual Differences, 36. 1-8.

Rudasill, K. M., Gallagher, K. C. & White, J. M. (2010). Temperamental attention and activity, classroom emotional support, and academic achievement in third grade. School Psychology, 48, 113–134.

Stewart, M.A. & De George-Walker, L. (2014). Self-handicapping, perfectionism, locus of control and self-efficacy: A path model. Personality and Individual Differences, 66, 160-164.

Tan, T. X. (2018). Model minority of a different kind? Academic competence and behavioral health of Chinese children adopted into White American families. Asian American Journal of Psychology, 9(3), 169-178.

Torok, L., Szabo, Z.P.,& Toth, L. (2018). A critical review of the literature on academic self-handicapping: theory, manifestations, prevention and measurement. Social Psychology Education, 1175-1202.

Wienke Totura, C. M., MacKinnon-Lewis, C., Gesten, E. L., Gadd, R., Divine, K. P., Dunham, S., & Kamboukos, D. (2009). Bullying and victimization among boys and girls in middle school: The influence of perceived family and school contexts. The Journal of Early Adolescence, 29(4), 571-609.

Zimbardo, P. G. & Boyd, J. N. (2008). The time paradox: The new psychology of time that will change your life. New York: Free Press.