تقابل معرفتی رویکردهای بومی‌گرایی در توسعه علوم انسانی: مطالعه موردی رویکرد بومی‌گرایی کارکردی و رویکرد بومی‌گرایی معرفت‌گرایی

محورهای موضوعی : انقلاب اسلامی

نورعلی غلامحسین نیا سماکوش ¹ (دانشجوی دکتری گروه علوم سیاسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
علی‌اکبر امینی ² (دانشیار عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، گروه علوم سیاسی، تهران، ایران)

تاریخ دریافت : 1395/01/23 تاریخ پذیرش : 1395/03/25 تاریخ انتشار : 1395/05/01

کلید واژه: توسعه علوم انسانی, بومی‌سازی, رویکرد کارکردی, رویکرد معرفت‌شناسانه, رویکرد دگرواره,

چکیده مقاله :

توسعه فرآیند و ملزوماتی دارد که همواره مبانی تئوریک در آن از جایگاه پراهمیت و قابل توجهی برخوردار است. اما خود این نکته نیز به آسانی و روشنی پیش روی ما قرار ندارد. علم نیز خود نیازمند توسعه است. لذا کشورهای در حال توسعه با چرخه ای توسعه و علم روبه‌رو می‌باشند؛ و توسعه علوم از راه های گشایش وضعیت فوق الذکر است. اما این مهم نیز با رویکردهای معرفتی متعددی درگیر است. در مباحث مربوط به توسعه علوم انسانی دو جریان مهم معرفتی بومی گرایی کارکردی و بومی گرایی معرفت شناسانه قرار دارند و همواره تقابل های رویکردی را با یکدیگر داشته اند که موجب کندی تحول در توسعه علوم انسانی گشته است. در این پژوهش قصد آن داریم که با یک روش کیفی و بهره گیری از ابزارگردآوری داده ها کیفی به این سوال پاسخ دهیم (سوال اصلی) که تقابل رویکرد بوم گرایی کارکردی و رویکرد بوم گرایی معرفت شناسانه در بومی سازی و توسعه علوم انسانی چگونه سبب کارآمدی و یا ناکارآمدی این حوزه می گردد؟. فرضیه اصلی ما در این پژوهش بیان می دارد که تقابل رویکرد بومی گرایی کارکردی و رویکرد بومی گرایی معرفت شناسانه سبب کُندشدن فرآیند توسعه علوم انسانی و عدم تحقق بومی سازی در ایران شده و حرکت به سمت رویکرد تلفیقی- ترکیبی در این حوزه، راهگشای وضعیت

چکیده انگلیسی:

Development process has some prerequisites in which the theoretical bases constantly play a significant and considerable role. However, this point is not clearly before us. The science itself needs to be developed. Therefore, the developing countries are confronted with a cycle of development and science; and science development is one the solutions for the above-mentioned problem. Nevertheless, this involves numerous epistemological approaches. There are two main epistemological streams “functional indigenism” and “epistemological indigenism” in the discussions related to Humanities development. These two streams have always had approach opposition which has led to development reduction in Humanities. In this paper, it is aimed to address this question using a qualitative method and applying qualitative data collection tools. The main research question is how the opposition of functional indigenism approach and epistemological indigenism approach in domestication and development of Humanities can make this area efficient or inefficient. The main hypothesis in this paper articulates that the opposition of functional indigenism approach and epistemological indigenism approach slows the development process of Humanities and impedes operationalizing domestication in Iran and the solution is moving toward taking the integrative-synthetic approach in this area.

منابع و مأخذ:

منابع فارسی

- آزاد ارمکی، تقی (1385)، روشنفکری در گذر اندیشه‌ها، تهران: نشر پژوهشگاه فرهنگ و معارف.

- آزاد ارمکی، تقی (1389)، درآمدی بر نظریه‌سازی در  جامعه‌شناسی، تهران: نشر کلمه.

- توسلی، غلام­عباس (1386) نظریه­های جامعه‌شناسی، تهران: انتشارت سمت.

- توکل، محمد (1389)، «جامعه‌شناسی معرفت و فرهنگ: تنوع یا تغییر نگرش از کلاسیک به جدید»، نامه علوم اجتماعی، شمارة 33، بهار، صص 22ـ1.

- خورسندی، علی (1388)، علوم انسانی و ماهیت تمدن­سازی آن، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی.

- داوری، رضا (137۷)، فرهنگ، فرد و آزادی، تهران: انتشارات ساقی.

- داوری، رضا (1386)، فلسفه در دام ایدئولوژی: ویراست فلسفه در بحران، تهران: انتشارات روابط بین‌الملل.

- رفیع­پور، فرامرز (1390)، موانع رشد علمی در ایران و راه حل‌های آن، تهران: شرکت سهامی انتشار.

- قانعی­راد، محمد امین (1379)، «فردگرایی ایرانی و توسعه نیافتگی»، اطلاعات سیاسی- اقتصادی، شماره‌های 152-151، فروردین و اردیبهشت.

- قانعی­راد، محمدامین (1387)، «نظریه های دانش و ویژگی‌های ساختاری اقتصاد ایران»، فصلنامه سیاست علم و فناوری، سال اول، شماره 4

- قانعی­راد، محمدامین (1389)، «گفتگوهای پیش‌ الگویی در جامعه‌شناسی ایران»، مجله جامعه‌شناسی ایران، شماره 17

- قانعی­راد، محمدامین (1385)، «وضعیت اجتماع علمی در رشته علوم اجتماعی»، نامه علوم اجتماعی، شماره 27.

- مک‌کارتی، ای.دی. (1388)، معرفت به مثابه فرهنگ: جامعه‌شناسی معرفت جدید، ترجمه محمد توکل و گروه مترجمان، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.

- موسوی، میرحسین (1389)، «چشم‌انداز تحقیقات علوم اجتماعی در گذشته»، مجله مدرس علوم انسانی، دوره اول، شماره 8، تابستان.

- مولکی، مایکل‌جوزف (1389)، علم و جامعه‌شناسی معرفت، ترجمه حسین کچویان، تهران: نشر نی.

- مومنی، فرشاد (1389)، «ایران و چالش‌های مواجهه با علم بومی و علم جهانی»، در: مجموعه مقالات علم بومی و علم جهانی، تهران: انجمن جامعه‌شناسی ایران.

- نراقی، احسان (1382)، اقبال ناممکن، تهران: انتشارات علم.