احزاب سیاسی و نقش آن در توسعه سیاسی ایران: مطالعه موردی انتخابات

محورهای موضوعی : انقلاب اسلامی

صادق زیباکلام ¹ , مرتضی مقتدایی ²

1 - استاد علوم سیاسی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران
2 - دانشجوی دکتری دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، گروه علوم سیاسی، ایران، تهران

تاریخ دریافت : 1393/07/13 تاریخ پذیرش : 1393/09/27 تاریخ انتشار : 1393/11/15

کلید واژه: انتخابات, کارکردها, موانع توسعه, حزب سیاسی, ‌ توسعه سیاسی, نظام حزبی, نظام انتخاباتی,

چکیده مقاله :

امروزه بسیاری از متفکران لازمه تبدیل مشارکت توده ای به مشارکت فعال وسازمان یافته را در تأسیس احزاب به معنای واقعی کلمه می دانند و آن را مرحله تکمیلی از مراحل انقلاب اسلامی به شمار می‌آورند که چنین امری در جهت تضمین تداوم و تعادل نظام ضروری است. اکنون که کشور در فرایند فراز و نشیب های نوسازی، توسعه و بحرانهای آن قرار دارد تقاضای مشارکت سیاسی نیز رو به افزایش است و بدیهی ست که شاخصه اصلی توسعه سیاسی به مشارکت سیاسی می باشد. مشارکتی که خود برخورد از ابزار های کارآمد و سازمانهای نهادمند باشد. نگاهی اجمالی به نظام سیاسی کشورمان بیانگر این نکته می باشد که احزاب بمعنای حقیقی کلمه شکل نگرفته اند بلکه گروهها ی سیاسی بنام حزب در ایام انتخابات موقتاً فعالیت کرده و بعد از آن هیچ رابطه دقیق و تعریف شده ای میان نمایندگان حزبی و خود حزب وجود ندارد بنابراین اگرآسیبها و موانع تحزب برطرف شده و حزب به معنی صحیح کلمه شکل بگیرد تأثیر به سزائی در کاهش خطاهای انتخاباتی داشته و مسیر توسعه سیاسی را هموارتر خواهد نمود.

چکیده انگلیسی:

To days, the moste of thinkers and authorities beleive that establishing the parties in real sence is necessary to replace active, organized and regular participation by mass participation and they consider it as completed stage form Islamic republic stage that such matter is essential to guarantee continuity and balance of Islamic system. Now that country exposes to place at the process of ups and downs of revolution and its crisis, the demand of political participation increases too, it;s evident that basic index of political development is based on political partipation. This kind of participation has efficient tools and structured organizations, so the most significant factor to create active and real participation is party and organized challenges, but not each organization or party, rather structured organizations during the time and efficient contents. By glancing over our political system of country, it,s clearly evident that the parties weren,t established in a real sense, rather political groups called the party hare temporary activities in days of election and after that , there isn,t precise and defined relationship between members of the party and the party itself. There fore, if destructive obstacles and damages are resolved and the real parties are formed, then it will significantly affect on decrease of elections errors.

منابع و مأخذ:

منابع فارسی

- اتحادیه، منصوره (1361)، مرامنامه‌ها و نظام‌نامه‌های احزاب سیاسی ایران، تهران، نشر
 تاریخ ایران.

- اخوان کاظمی، بهرام (1378)، «احزاب، ثبات سیاسی، امنیت ملی»، فصلنامه مطالعات راهبردی، شماره چهارم.

- اساسنامه خانه احزاب ایران (1384)، در:  http://www.ir-ph.org

- ایوبی، حجه الله (1390)، «بایسته های تحزب پایدار»، فصلنامه سیاسی- اقتصادی، شماره 283.

- باقری خوزانی، محمدحسین (1383)، ‌«‌تحزب در ایران : آسیب شناسی تحزب در ایران»، سخنرانی در مجمع عمومی خانه احزاب ایران، 21 خرداد ماه،  در:

http://hamshahrionline.ir/hamnews/1383/830403/world/_siasatw.htm

ـ بدیع، برتران (1379)، توسعه سیاسی، ترجمه احمد نقیب زاده، تهران، نشر قومس.

ـ بشیریه، حسین (1385)، دیباچه ای بر جامعه شناسی سیاسی ایران، تهران، نشر نگاه معاصر.

- درودی، سعید (1378)، «موانع قانونی تشکیل حزب در ایران»، ماهنامه ایران فردا، سال هشتم،‌ شماره 56.

ـ دوورژه، موریس (1354)، اصول علم سیاست، ترجمه ابوالفضل قاضی، تهران، شرکت سهامی کتابهای جیبی.

- رحیمی، حسین،«نقش احزاب در توسعه سیاسی و امنیت ملی»، فصلنامهمطالعاتراهبردی، شماره چهارم، تابستان 1378.

ـ رضایی، اسدالله (1385)، کالبد شکافی احزاب سیاسی، تهران، انتشارات آمه.

- رضایی، حسن (1381)،«موانع تکوین و گسترش فعالیت احزاب در جمهوری اسلامی»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، دانشکده حقوق و علوم سیاسی.

ـ زیباکلام، صادق (1379)، مجموعه گفتگوهای سیاسی از دکتر صادق زیبا کلام، تهران، انتشارات روزنه.

- سریع القلم، محمود (1381)، عقلانیت و آینده توسعه یافتگی ایران، تهران، مرکز
 پژوهش های علمی و مطالعاتی استراتژیک خاورمیانه.

- صابری، غلامرضا (بی‌تا)، «نقش احزاب در انتخابات و نظامهای سیاسی»، مجموعه مقالات همایش افغانستان و انتخابات شورای ملی، در:http://ww.bsharat.com/id/6/22.pdf 

- ظرفیتهای تحزب در ایران در گفتگو با حجت الله ایوبی (1387)، اسفند ماه، در:

http://sasani53.persianblog.ir/post/68

ـ عالم، عبدالرحمن (1382)، بنیادهای علم سیاست، تهران، ‌نشر نی.       

- علمداری، کاظم (1385)، «معمای ناپایداری احزاب»، نشریه نامه سیاسی- فرهنگی،
 ‌شماره 51.

- عیوضی، محمد رحیم (1382)، «عبور از استبداد: انقلاب اسلامی و تأثیر احزاب سیاسی بر روند رفتار انتخاباتی»، مجله زمانه، شماره 15.

- فانی یزدی، رضا، «‌احزاب و بحران برنامه سیاسی»، نشریه نامه سیاسی -  فرهنگی،‌ ‌شماره 51، 1385.

- قوچانی، محمد (1384)، «حلقه مفقوده تحزب در ایران»، روزنامه شرق، سال دوم،
شماره 589 .

ـ کاجی، حسین (1380)، تأملات ایرانی: مباحثاتی با روشنفکران معاصر در زمینه فکر و فرهنگ ایرانی، تهران، انتشارات روزنه.

- کلایو اسمیت، برایان (1380)، فهم سیاست جهان سوم، ترجمه از امیر محمد حاجی یوسفی و 
محمد سعید قائنی نجفی، تهران، دفتر مطالعات سیاسی بین المللی وزارت امور خارجه.

-مقتدائی، مرتضی (1386)، «احزاب سیاسی ایران بعد از انقلاب: موانع و محدودیتها»، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان.

- منصور، جهانگیر (1386)، قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، تهران، نشر دوران.

ـ ناظری، محمدرضا (1381)،«علل ناکارآمدی احزاب سیاسی در جمهوری اسلامی ایران»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده معارف اسلامی و علوم سیاسی.

ـ نقیب زاده، احمد (1378)، حزب سیاسی و عملکرد آن در جوامع، تهران، انتشارات دادگستر.