«شهریار مندنی پور» با واکاوی تبادل و تقابل بر اساس نظریه تحلیل رفتار «اریک برن»

محورهای موضوعی : فصلنامه تخصصی زبان و ادبیات فارسی

رعنا ابراهیمی امین اباد ¹ (دانشگاه ازاد تبریز)
کامران پاشایی فخری ² (عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز)
پروانه عادل زاده ³ (داشیار گروه ادبیات داشگاه ازاد تبریز)

تاریخ دریافت : 1402/07/18 تاریخ پذیرش : 1402/12/05 تاریخ انتشار : 1403/04/30

کلید واژه: «والد, بالغ, كودك», تبادل و تقابل, شهريار مندني‌پور, اريك برن.,

چکیده مقاله :

«تحليل رفتار متقابل » مجموعه‌اي از نظریات نوین روان درمانی در پاسخ افرادی است که در جستجوی حقایق نامحسوس و غیرقابل ادراکی هستند در رابطه با چگونگی ماهیت تبادلات «میان فردی». مقاله حاضر بر اساس نظریات «اریک برن» روان پزشک صاحب مکتب و نظریه پرداز مطرح مطابق با سیستم تحلیل رفتار و بر پایۀ چگونگی تغییر حالات درونی تحت عنوان «والد، بالغ، کودک » که اضلاع هرم داده ها و پرداخت های بنیادین ذهنی شناخته می شوند، به بررسی مولفه های تبادل و تقابل رفتاری در آثار «شهریار مندنی پور» پرداخته است. بررسی تعاملات شخصیت ها و برآورد عملکرد حالات نفسانی «والد، بالغ، کودک» چگونگی جابه جایی اطلاعات ذهن خودآگاه و ناخودآگاه را نشان می دهد و این مهّم که بالاترین بسامد در روابط «درون فردی» و «میان فردی» مختّص حیطه «والد» است و دو مؤلفّۀ «بالغ» و «کودک» بسامد کمتری در مقایسه با مؤلفّۀ غالب دارند. تحقیق حاضر به روش تحلیلی- توصیفی و در پاسخ به این پرسش که مؤلفّه های روان شناختی تبادل و تقابل در آثار داستانی شهریار مندنی پور کدامند؟ به بررسی شخصیت های آثار مذکور بر اساس نظریه تحلیل رفتار «اریک برن» می پردازد. در دوره معاصر ارتباط مفهومی بسیاری از علوم از جمله ادبیات و علم روان شناختی پیوند چارچوب ادبی رمان و تعاملات شخصیت ها را با نظریات و شاخصه های نوین روان پزشکی معاصر نمایان می سازد. داده¬های این تحقیق پس از استخراج، منطبق با نظریه تحلیل رفتار «برن» بررسی شد، آن چه در پژوهش بینارشته ای حاضر و بر اساس واکاوی روابط بر پایه سیستم تحلیل رفتار به دست آمد اشتراک، تناسب موضوعی و تلفیق زیر ساخت های رمان با مؤلفّه های نوین روان شناختی مکاتب معاصر است و این مهّم که در مبادلات رفتاری، حالت «والد» به عنوان حوزه مبدأ شناخته شد و بالاترین بسامد در واکاوی روابط در قالب «والد-کودک» مشخّص گردید.

چکیده انگلیسی:

«تحليل رفتار متقابل » مجموعه‌اي از نظریات نوین روان درمانی در پاسخ افرادی است که در جستجوی حقایق نامحسوس و غیرقابل ادراکی هستند در رابطه با چگونگی ماهیت تبادلات «میان فردی». مقاله حاضر بر اساس نظریات «اریک برن» روان پزشک صاحب مکتب و نظریه پرداز مطرح مطابق با سیستم تحلیل رفتار و بر پایۀ چگونگی تغییر حالات درونی تحت عنوان «والد، بالغ، کودک » که اضلاع هرم داده ها و پرداخت های بنیادین ذهنی شناخته می شوند، به بررسی مولفه های تبادل و تقابل رفتاری در آثار «شهریار مندنی پور» پرداخته است. بررسی تعاملات شخصیت ها و برآورد عملکرد حالات نفسانی «والد، بالغ، کودک» چگونگی جابه جایی اطلاعات ذهن خودآگاه و ناخودآگاه را نشان می دهد و این مهّم که بالاترین بسامد در روابط «درون فردی» و «میان فردی» مختّص حیطه «والد» است و دو مؤلفّۀ «بالغ» و «کودک» بسامد کمتری در مقایسه با مؤلفّۀ غالب دارند. تحقیق حاضر به روش تحلیلی- توصیفی و در پاسخ به این پرسش که مؤلفّه های روان شناختی تبادل و تقابل در آثار داستانی شهریار مندنی پور کدامند؟ به بررسی شخصیت های آثار مذکور بر اساس نظریه تحلیل رفتار «اریک برن» می پردازد. در دوره معاصر ارتباط مفهومی بسیاری از علوم از جمله ادبیات و علم روان شناختی پیوند چارچوب ادبی رمان و تعاملات شخصیت ها را با نظریات و شاخصه های نوین روان پزشکی معاصر نمایان می سازد. داده¬های این تحقیق پس از استخراج، منطبق با نظریه تحلیل رفتار «برن» بررسی شد، آن چه در پژوهش بینارشته ای حاضر و بر اساس واکاوی روابط بر پایه سیستم تحلیل رفتار به دست آمد اشتراک، تناسب موضوعی و تلفیق زیر ساخت های رمان با مؤلفّه های نوین روان شناختی مکاتب معاصر است و این مهّم که در مبادلات رفتاری، حالت «والد» به عنوان حوزه مبدأ شناخته شد و بالاترین بسامد در واکاوی روابط در قالب «والد-کودک» مشخّص گردید.

منابع و مأخذ:

1. برن، اريك (1393)، بعد از سلام چه مي‌گوييد، ترجمة مهدي قراچه‌داغي، چاپ دوم، تهران، پيكان.
2. ____،____ (1394)، تحليل رفتار متقابل، ترجمة اسماعيل فصيح، چاپ هفتم، تهران، نو.
3. پيترسون، جردن (1397)، دوازده قانون زندگي، ترجمة حامد رحمانيان، چاپ سوم، تهران، نوين توسعه.
4. تريسي، برايان (1397)، افكارتان را تغيير دهيد تا زندگي‌تان تغيير كند، ترجمة حديث دهقان، چاپ دوم، تهران، هفت سنگ.
5. جونز، ون ـ استوارت، يان (1394)، تأملّي در روان‌شناسي تجربي تحليل رفتار متقابل، ترجمة بهمن دادگستر، چاپ بيست‌وسوم، تهران، دايره.
6. جيمز، موريل، جنگوار، دورتي (1384)، براي خوشبختي و موفقيّت آفريده شده‌ايم، ترجمة حسن قاسم‌زاده، چاپ سوم، تهران، آسيا.
7. دليرپور، پرويز ؛ كاربست مدل تحليل رفتار متقابل در حوزه‌ عمليّات رواني و قدرت نرم در جنگ‌هاي نيابتي جهان اسلام»، نشريه‌مطالعات سياسي جهان اسلام، پاييز دوره‌ 7، شماره‌ 3، صفحه‌ 100-81.
8. شوپنهاور، آرتور (1398)، هنر هميشه بر حق بودن، ترجمة عرفان ثابتي، چاپ پانزدهم، تهران، ققنوس.
9. فروم، اريك (1398)، آناتومي ويران‌سازي انسان، ترجمة احمد صبوري، چاپ سوم، تهران، آشيان.
10. ____ ،____ (1387)، بحران روان‌كاوي، ترجمة اكبر تبريزي، چاپ هشتم، تهران، فيروزه.
11. ____ ،____(1398)، جامعه‌ سالم، ترجمة اكبر تبريزي، چاپ هشتم، تهران، بهجت.
12. ____ ،____(1360)، فراسوي زنجيره‌هاي پندار، ترجمة بهزاد بركت، چاپ اول، تهران، پايژه.
13. گلاس، ليليان (1398)، آدم‌هاي سمّي، ترجمة نهضت صالحيان، چاپ هفدهم، تهران، درسا.
14. ملكيان ،محمّدامين ؛ فاطمه حسيني شكيب؛ سارا خليلي؛ نامه‌هاي هنرهاي نمايشي و موسيقي، پاييز و زمستان (1395)، دوره‌ 7، شماره‌ 13، صفحه‌109-93.
15. مندني‌پور، شهريار (1395)، آبي ماوراي بحار، چاپ هفتم، تهران، مركز.
16. ____ ،____(1389)، ارواح شهرزاد، چاپ ششم، تهران، ققنوس.
17. ____ ،____(1387)، سانسور يك داستان عاشقانة ايراني، آمريكا، كناپف.
18. ____ ،____(1380)، سايه‌هاي غار، چاپ دوم، تهران، همراه.
19. ____ ،____(1397)، موميا و عسل، چاپ سوم، تهران، نيلوفر.
20. ____ ،____(1379)، دل دلدادگي، چاپ دوم، تهران، زرياب.
21. ____ ،____(1379)، راز، چاپ دوم، تهران، سروش.
22. ____ ،____(1397)، هشتمين روز زمين، چاپ دوم، تهران، نيلوفر.
23. ____ ،____(1398)، شرق بنفشه، چاپ شانزدهم، 1398، تهران، مركز.
24. ____ ،____(1398)، ماه نيمروز، چاپ نهم، تهران، مركز.
25. ____ ،____(1399)، هفت ناخدا، چاپ دوم، تهران، مركز.
26. منينگر، جات (1392)، موفقيت با تحليل رفتار متقابل، ترجمة مهرداد فيروزبخت، چاپ دوم، تهران، آگاه.
27. نيچه، فردريش (1399)، اين است انسان، ترجمة سعيد فيروزآبادي، چاپ يازدهم، تهران، جامي.
28. هريس، توماس (1393)، من خوبم تو خوبي، ترجمة بيتا حكمي، چاپ يكم، تهران، نامك.