ساختارشناسی ابعاد فلسفی سوررئالیسم ایرانی در گستره‌ی تفکرات فلسفی نیچه (مطالعه‌ی موردی بوف‌کور صادق‌هدایت)
محورهای موضوعی : فلسفه هنر
مهدی محمدخانی
1
*
,
محمد لطیفی
2
1 - استادیار گروه معارف اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران./ مرکز تحقیقات گردشگری، معماری و شهرسازی، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران
2 - استادیار، پژوهشگر فرادکتری گروه معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران / گروه معماری، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران/ مرکز تحقیقات گردشگری، معماری و شهرسازی، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان، ایران
کلید واژه: اَبَرانسان, رجعت مکر, سوررئالیسم, ناخودآگاه, نیچه,
چکیده مقاله :
«سوررئالیسم» یکی از عرصه‌های مهم جنبش در حیطه‌ی هنر و در محدوده‌ی قرن بیستم است که جنبه‌ی فراواقع‌گرایی را به ذهن متبادر می‌سازد؛ به گونه‌ای که طریقت لازم برای ادراک حقیقت در جهان هستی را از طریق ضمیر ناخودآگاه و رویا و فارغ از طریق تفکرات منطقی و فلسفی تقویت می‌نماید. مقاله حاضر با شیوه‌ی تحلیلی و توصیفی و با مراجعه به اسناد و مدارک مربوطه، با هدف بررسی نسبت اندیشه‌های فلسفی نیچه با ساختارهای فلسفی منطقی و هنری جنبش سوررئالیسم با مطالعه‌ی موردی از منظومه‌ی فکری صادق‌هدایت در بوف‌کور و تاثیرپذیری او از این جنبش هنری تدوین شده‌است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که اندیشه‌های نیچه، بر تفکرات و برداشت‌های هنرمندان سورئالیستی، از جمله سالوادور دالی و صادق هدایت تأثیرگذار بوده‌است. مهمترین اندیشه‌ی فلسفی نیچه، انگاره‌ی دوتایی آپولونی ـ دیونوسی است که در قالب دوگانه‌ی نظم ـ آشفتگی در آثار سوررئالیست‌ها انعکاس یافته و به بهترین وجهی در آثار سالوادور دالی نمود پیدا کرده‌است؛ داستان بوف‌کور، زنده به‌گور، داش‌آکل، سه قطره خون و فردا، جزو داستان های سوررئالیستی صادق‌هدایت محسوب می شوند که از اندیشه‌های نیچه تاثیر پذیرفته‌است. مهمترین انعکاس تاثیرات اندیشه فلسفی نیچه در نگاشته‌های او بر پیکره‌ی جنبش سوررئالیسم سامان یافته‌است.
"Surrealism" is a significant movement in 20th-century art that evokes aspects of hyperrealism, aiming to access universal truths through the unconscious mind, dreams, and philosophical reasoning. This article employs an analytical and descriptive method, referencing relevant documents, to explore the relationship between Nietzsche's philosophical ideas and the logical and artistic structures of the Surrealist movement, focusing on Sadegh Hedayat's intellectual framework in The Blind Owl (Bouffkor) and his engagement with this artistic movement. The findings show that Nietzsche’s ideas have profoundly influenced Surrealist artists, including Salvador Dalí and Sadegh Hedayat. Nietzsche's concept of the Apollonian-Dionysian duality, which juxtaposes order and chaos, is evident in Surrealist works, particularly in Dalí’s art. Among Hedayat’s surrealist stories influenced by Nietzsche’s thoughts are The Blind Owl, Stray Dog (Zinde Behgoor), Dash Akel, Three Drops of Blood, and Tomorrow (Farda). The strongest reflection of Nietzsche's philosophy appears in Hedayat's writing, revealing its integration within the Surrealist movement
ادگار اندرو. (1387). سج‌ویک پیتر. مفاهیم بنیادی نظریه‌های فرهنگی. ترجمه‌ی مهران مهاجر و محمد نبوی. تهران. نشر آگه.
آ‌ل‌احمد مصطفی. (۱۳۷۷). سورئاليسم. انگاره‌ی زيبايی‌شناسی هنری. تهران. نشر نشانه.
اسلاندر فیلیپ. (۱۳۹۸). نظریه برای مطالعات پرفورمنس. ترجمه شهاب پازوکی و مجید پروانه‌پور. تهران. مؤسسه تألیف. ترجمه و نشر آثار هنری با همکاری پژوهشکده هنر فرهنگستان هنر.
اسپرهم داوود. (۱۳۹۵). سخن روانی آپولونی و دیونوسوسی در اسطوره و عرفان ایرانی. متن پژوهی ادبی شماره ۷۲. صفحات ۷ تا ۳۴.
اسپینکز لی. (۱۳۸۸). فردریش نیچه.ترجمه‌ی رضا ولی‌یاری. تهران. نشر مرکز.
استراترن پل. (۱۳۷۸).آشنایی با نیچه .ترجمه‌ی مهرداد جامعی‌ندوشن. تهران. نشر مرکز.
الکساندریان سارن. (۱۳۸۸).آشنایی با سالوادور دالی. ترجمه‌ی سوفیا خویی. تهران. انتشارات بهار.
بیگزبی سی. و. ای. دادا و سورئالیسم. (۱۳۸۷). ترجمه حسن افشار. تهران. نشر مرکز.
پاکباز رویین. (۱۳۸۵). دایره‌المعارف هنر. تهران. فرهنگ معاصر.
پاکباز. رویین. (۱۳۸۱). درجستجوی زبان نو. تهران. مؤسسه‌ی انتشارات نگاه.
حسینی سیدرضا. (۱۳۸۷). مکتب‌های ادبی. جلد دوم. تهران. مؤسسه‌ی انتشارات نگاه.
رابینسون دیو. (۱۳۸۰). نیچه و مکتب پست‌مدرن. ترجمه‌ی سهراب ابوتراب و فروزان نیکوکار. تهران. نشر فروزان روز.
رید هربرت. (۱۳۷۹). معنی هنر. ترجمه‌ی نجف دریابندری. تهران. شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
ريد هربرت. (۱۳۵۲). هنر و اجتماع. ترجمه‌ی سروش حبيبی. تهران. امیرکبیر.
ضیمران محمد. (۱۳۸۲). نیچه پس از هیدگر، دریدا و دولوز. تهران. انتشارات هرمس.
گامبریچ ارنست. (۱۳۷۹). تاریخ هنر مدرن. ترجمه‌ی علی‌رامین. تهران. نشر نی.
احمد گیوی حسن . (1367). نگارش فارسی. تهران. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
لینتن نوربرت. (۱۳۸۸). هنرمدرن. ترجمه‌ی علی‌رامین. تهران. نشر نی.
ممتحن مهدی. (۱۳۸۸). دفترچی نسرین. تحلیلِ آرمانس استاندال و تام جونز هِنری فیلدینگ بر اساسِ نظریاتِ زیگموند فروید. فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی شماره‌ی ۱۲: صفحات ۱۰۵ تا ۱۱۷.
مرزبان پرویز. (۱۳۷۷). خلاصه‌ی تاریخ هنر. تهران. شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
نیچه فردریش. (۱۳۸۱). انسان مصلوب. ترجمه‌ی رؤیا منجم. تهران. نشر مس.
نیچه فردریش. (۱۳۷۷). زایش تراژدی. ترجمه‌ی رؤیا منجم.تهران. نشر پرسش.
نیچه فردریش. (۱۴۰۲). زایش تراژدی. ترجمه‌ی سعید فیروزآبادی. تهران. انتشارات جامی(مصدق).
هارلند ریچارد. (۱۳۸۲). درآمدی تاریخی بر نظریه ادبی از افلاطون تا بارت. گروه ترجمه‌ی شیراز: علی معصومی و شاپور جورکش. تهران. نشر چشمه.
Alexandrian Sarane. Dali. (1969). Tudor Publishing Co.
Astrachan Gary D. Dionysos. Mainomenos. Lysios. (2009): Performing madness and ecstasy in the practices of art. analysis and culture. Institute, Boston.
Assoun. Paul Laurent. Freud et Nietzsche. Puf (1982).
Aspley Keith.(2010) Historical Dictionary of Surrealism. Scarecrow Press.
BrayJoe. Gibbons Alison, Brian McHale. (2012). The Routledge Companion to Experimental Literature. Taylor&Francis.
Bray Rebecca. Dalí / Duchamp. (2018). Royal Academy of Arts.
Bergson Henri. Dreams. trans. E. Slosson) . 1914).London: T. Fisher Unwin.
Bergson Henri)2004( Mater and Memory. trans. Nancy M. Paul and William Scot
Palmer .Mineola: Dover.
Bertino Andrea.(2007) Nitzsche und die hellenistische Philophie. Der Ubermensch und der Weise. Universitat Gottingen: p 96-103.
Bohn Willard.(2001). The Rise of Surrealism. State University of New York Press.
Bosquet Alain.(1969) Conversations with Dali. appeared in New York City.
Bowker Daniela.(2014) Surreal Photography: Creating the Impossible. CRC Press.