نقش عوامل زیست‌محیطی بر شکل گیری استقرارهای عیلامی منطقه میان کوه اردل با استفاده از GIS
محورهای موضوعی : باستان‌شناسی پیش از تاریخعلیرضا خسروزاده 1 , محمود حیدریان 2 , حمید محمدی 3
1 - استادیار، گروه باستان‌شناسی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران.
2 - استادیار، گروه باستان‌شناسی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران.
3 - دانش‌آموخته کارشناسی ارشد باستان‌شناسی، گروه باستان‌شناسی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران.
کلید واژه: سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS), کوچرو, توزیع مکانی, عیلامی, میان‌کوه,
چکیده مقاله :
بخش میان‌کوه شهرستان اردل به سبب دارا بودن کوه‌های مرتفع، دره‌های عمیق و دشت‌های میان‌کوهی کوچک و با دارا بودن قابلیت استقرار و ایجاد مسیرهای کوچ عشایر توانسته است توجه کوچروان و یکجانشینان را به خود جلب نماید. بنابر اهمیت دوره عیلامی در این منطقه و کم‌شناخته‌بودن این دوره در مناطق کوهستانی شرق خوزستان، شناخت الگوی استقرار و تأثیری که محیط بر چگونگی شکل‌گیری و پراکندگی محوطه‌های این دوران داشته ضروری است. طی سه فصل بررسی که در این منطقه در سال‌های ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۰ انجام شد ۷۸ محوطه عیلامی شناسایی گردید. در این مقاله برآنیم تا عوامل زیست‌محیطی و نقش آن‌ها را در شکل‌دهی فضای زیستگاه‌های انسانی در دوره عیلامی بررسی ومطالعه نماییم. برای بررسی و ارزیابی تأثیر عوامل محیطی بر استقرارهای عیلامی، آن‌ها را بر اساس عواملی چون ارتفاع از سطح دریا، شیب، جهت شیب، فاصله از رودخانه و فاصله از مسیرهای ارتباطی در منطقه تحلیل آماری کردیم. برای یافتن ارتباط هر محوطه با هر عارضه طبیعی، آن‌ها را بر اساس نقشه پایه آن عارضه به چندین طبقه تقسیم کرده و میزان هم‌بستگی محوطه‌ها را با هر طبقه بدست آوردیم. بر این اساس، برای هر یک از عوامل زیست‌محیطی، یک نقشه GIS تهیه شد تا با توجه به خروجی‌های این نقشه‌ها، یه تجزیه و تحلیل آماری هر یک از عوامل زیست‌محیطی و نقش آن‌ها در شناخت الگوهای استقراری این منطقه پرداخته شود. مهم‌ترین عامل زیست‌محیطی مؤثر در شکل‌گیری استقرارها، فاصله از منابع آبی است. عوامل مهم دیگر فاصله با راه و جهت شیب هستند.
Mian Kouh area of Ardal County due to high mountains, deep valleys, small plains and being in Nomads routes has been considered by humans from the past. Because of the importance of Elamite period in this region and since the period remains unknown in East mountainous areas of Khuzestan, knowing about settlement patterns and the impact of the environment on the formation and distribution Elamite sites is essential. During the three seasons survey in this area, in 1387 to 1390, 78 Elamite site was identified and recorded. The goal of this article is to study the environmental factors and their roles on shaping the human habitat spatial in Elamite period. For survey and statistical analysis of the effect of environmental factors on Elamite settlements we used some factors such as altitude, slope, distance from river and distance from communication routs in the area. To find the relationship of each site with another one we divided them, according to based map, into several classes and then we obtained the correlation of sites with each class.On this basis, for each environmental factor a map (GIS) was made and by outputs of this map, statistical analysis of each environmental factor and its role in understanding the settlement patterns in this area was done. Distance from water sources is one of the most important environmental factors in formation of Elamite settlement in the area, almost always all the sites had a suitable distance from the water sources. Other iimportant factors are distance from the path and slope direction.
_||_