بررسی و نقد ادبی نثر وقف نامه خواجه عتیقی

محورهای موضوعی : مطالعات نقد ادبی

هادی محمدی ¹ , جواد مهربان ² , محمدشاه بدیع زاده ³

1 - گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران،
2 - گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران،
3 - گروه زبان و ادبیات فارسی ،دانشگاه آزاد اسلامی ، واحد مشهد،ایران>

تاریخ دریافت : 1402/01/18 تاریخ پذیرش : 1402/03/30 تاریخ انتشار : 1402/06/01

کلید واژه: نقد ادبی, نثر وقف‌نامه, خواجه عتیقی,

چکیده مقاله :

سنت حسنه وقف‌نامه نویسی در طول تاریخ با قلم کاتبان و دبیران مسلط به زبان و ادبیات پارسی جاودانه شده است. با بررسی و نقد ادبی نثر متون مقدمه‌ی وقف‌نامه‌ی خواجه عتیقی که از دل نسخه‌های خطی برون‌آوری شده است؛ ویژگی‌های ادبی نثر وقف‌نامه‌ها، نمادی از جلوه‌های پر شور فرهنگی - اجتماعی و لبریز از لطافت احساسات و عواطف مردمان ایرانی است که تلاش داشته‌اند با بهره‌گیری از زیبایی‌های فصاحت، بلاغت و دانش علم معانی بیان، آن همه لطائف تعبیر و ظرائف ترکیب و مضامین روح انگیز جاری در کلام و سخن را به خدمت گرفته تا فاخرترین دستبافت قریحه ادبی خویش را، بر قامت‌نیت واقفان بزرگ اندیش عصر خویش دوخته و نیک بپوشانند. بدون شک با بررسی جنبه‌های ادبی و نقد نثر مقدمه وقف‌نامه‌ی خواجه‌ی عتیقی که از گذشتگان به ما رسیده است پرده از رُخ تلاش‌های خاموش ادبی کاتبان و دبیران این نوع آثار در طول تاریخ کنار خواهد رفت و آن را در ردیف آثار مهم ادبی قرار خواهد داد. امید است با ارزش‌گذاری بر پژوهش‌های ادبی در زمینه نقد نثر وقف‌نامه‌ها، اقدامات ارزشمند و سترگ ادبی کاتبان و دبیران متون منثور مقدمه‌های وقف‌نامه‌ها مورد اهتمام و ارج‌گذاری نهاده شود .

چکیده انگلیسی:

The good tradition of endowment has existed in human societies for a long time, the holy law of Islam has pointed out its high position, and many verses and traditions have reminded of its important role for humans. This good tradition has been written throughout history by scribes and writters who are fluent in Persian language and literature. . With the literary analysis of the prose texts of the introductions of the existing dedication letters, which were extracted from the manuscripts It is possible to know the depth of ancient national culture and traditions; For the people of every border and region, which expresses the existence, pride and proud national identity of the society and ethnic groups of every land. By evaluating the manuscripts, we can more familiar with the practical role of the Persian language and literature, which has been able to explain the bravery, and immortal actions of the ancient peoples in verse and prose formats until today as an effective tool.the rich and diverse literary works of Persian literature as a valuable treasure that our predecessors, with the combination of creative art and original culture and their deep and subtle thought, sometimes with bloodshed, have brought to us. Therefore, it is appropriate not to think of it as inferior and to ignore it with simple thinking and wisdom. The prose of the existing dedication letters is a symbol of the cultural and social manifestations and is full of the tenderness of the Iranian people's feelings and emotions.  Writers have tried to use the beauty of eloquence and eloquence and the knowledge of the meaning of expression, the subtleties of interpretation and the subtleties of composition and soulful themes in the eloquence of speech and synthesis of speech. Their artistic writings cover their most glorious literary vision, based on the intentions of great and good thinkers. Examining the coordinates and literary criticism of the prose of the dedication letters that have come down to us from the past will reveal the silent literary efforts throughout history. It is hoped that with the valuing of literary research in the field of manuscripts, the valuable actions and literary excellence of writers and editors of prose texts, the introductions of dedication letters will be noticed and respected.

منابع و مأخذ:

انزابی‌نژاد رضا و همکاران (1388)، بیست وقف نامه از خراسان، مشهد: انتشارات بنیاد پژوهش‌های اسلامی.

اباذری فومشی، منصور (1388)، انواع عقد وقف،‌ تهران: انتشارات خرسند.

اشرف‌زاده، رضا (1358)، معانی و بیان، تهران: سمت.

امین شیرازی، احمد (1371)، آیین بلاغت (شرح مختصر المعانی)، قم: انتشارات فروغ قرآن.

تفتازانی، سعدالدین (1380)، شرح مختصر المعانی، ترجمه احمد امین شیرازی، قم: انتشارات فروغ قرآن.

جرجانی، عبدالقاهر (1370)، اسرار البلاغه، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

حق‌شناس، علی‌محمد (1382)، زبان و ادب فاسی در گذرگاه سنت و مدرنیته، تهران: انتشارات آگاه.

خدایی شریف (1391)، نظریه‌ی نثر در ادب فارسی، تهران: انتشارات داستان سرا.

خطیبی، حسین (1390)، تاریخ تطور نثر فنی، تهران: انتشارات زوار.

روستا، محسن (1395)، سند شناسی سازمان ملی، تهران: انتشارات پرتو .

سکاکى‌، یوسف (1983)، مفتاح‌العلوم‌، بیروت‌.

محمدی، محمدحسین، بلاغت، معانی، بیان و بدیع، تهران: موسسه فرهنگی نشاط، 1387.

وطواط، رشیدالدین محمد عمری کاتب بلخی (1362)؛ حدایق السحر فی دقایق الشعر، تهران: انتشارات سنائی.

همائی، جلال الدین (1370)، معانی و بیان، ج۱، تهران: ماهدخت همایی.

مجلات:

فقیهی، حسین (1385)، بررسی نفوذ ادبیات عربی در متون فارسی، «نشریه علوم انتشار دانشگاهی الزهراء (15)».