دانش بومی گیاهان دارویی در جوامع محلی شهرستانهای شمالی استان فارس

محورهای موضوعی : گیاهان دارویی

روجا صفاییان ¹ , الهه نیک نام سیمکانی ²

1 - عضو هیات علمی دانشگاه شیراز
2 - , M.Sc. of Desert Regions Management

تاریخ دریافت : 1401/03/04 تاریخ پذیرش : 1401/06/25 تاریخ انتشار : 1401/06/31

کلید واژه: استان فارس, دانش بومی گیاهان دارویی, شاخص های کمی اتنوبوتانی, عطاری,

چکیده مقاله :

گیاهان دارویی، درصد بسیار بالایی از گونه های گیاهی ایران را تشکیل میدهند. در بسیاری از مناطق این مرز و بوم همچنان گونه های دارویی ناشناخته ای وجود دارند که از سالیان گذشته تاکنون برای درمان و تسکین آلام و بیمارهای اهالی بومی مورد استفاده قرار می گیرد. با توجه به بالا رفتن تقاضا برای گیاه درمانی و تمایل به استفاده از گیاهان دارویی به جای داروهای شیمیایی، نیاز به تحقیق و بررسی در زمینه شناسایی و نحوه استفاده از گیاهان دارویی توسط ساکنین محلی مناطق مختلف ضروری است. در این راستا شهرستانهای آباده، خرمبید، بوانات و پاسارگاد مورد بررسی قرار گرفتند. پرسشنامه هایی شامل نام محلی گیاه، نام فارسی گیاه، محل جمع‌آوری شده، اندام مورد استفاده، کاربرد دارویی، منع مصرف، نحوه آماده‌سازی و مصرف گیاه آماده گردید. پس از آن با مراجعه به40 عطاری اطلاعات مورد نیاز جمع‌آوری و ثبت گردید. به منظور کمی‌سازی داده‌ها اطلاعات، با شاخص های کمی اتنوبوتانی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد گیاهان موجود در این عطاریها به 32 تیره و83 جنس تعلق دارند که بیشترین تعداد به ترتیب به تیره های نعنائیان (7/20%)، کاسنیان (11%) و چتریان (8/9%) تعلق می گیرد. همچنین بیشترین کاربرد گیاهان دارویی برای تسکین و التیام بیماری های گوارشی می باشد. در این راستا اندام هوایی گیاهان به صورت دمنوش بیشترین کاربرد را داشتند. توجه به ماحصل این نتایج میزان اهمیت مطالعات اتنوبوتانی در زندگی امروز بشر و نیاز او به طبیعت، مراتع و محصولاتش را به منظور التیام و تسکین آلام روحی و جسمی نشان می دهد.

چکیده انگلیسی:

Medicinal plants constitute a high percentage of plant species in Iran. There are still unknown types of drugs that still use from the past years until now to. Due to the increasing demand for herbal medicines and the human desire to use them instead of chemicals need for research it seems necessary. The following study is considered in Abade, Khorambid, Bavanat and Pasargad. The questionaries were included plant local name, place of collection, parts used, season of harvest, medicinal uses, contraindications, how to prepare and method of use. Information on the use of plants was obtained by interviewing with 40 traditional herbalists. The data collected was analyzed by using quantitative indices in terms of the value of the use of the species (UV), informant consensus factor (ICF), and fidelity level (FL). The results showed that reported plants in the traditional shops belonging to 32 botanical families and 83 species. Lamiaceae was the most common family (20.7%), followed by the Asteraceae family (11%), then, Apiaceae (9.8%). In the present study, the results obtained from local communities showed that the use of medicinal plants is to relieve and cure digestive diseases. In this regard, the aerial parts of plants are more useful when consumed as herbal tea. Paying attention to these results shows the role of important of ethnobotanical studies in today's human life. Furthermore, this issue shows human need to the nature, pastures and its products in order to heal and relieve the spiritual and physical science.