خود و خودباوری عرفانی در مرصاد‌العباد با رویکرد نظریة معنای زندگی ویکتور فرانکل
محورهای موضوعی :طاهره حسین زاده 1 , حسین آریان 2 * , تورج عقدایی 3
1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی ، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران.
2 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران. نویسنده مسئول: arian.h@iau.ac.ir
3 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران.
کلید واژه: کلیدواژه‌ها: نجم الدین رازی, فرانکل, عرفان, زندگی, معنا, خودباوری.,
چکیده مقاله :
این پژوهش تلاش¬دارد به مُداقه‌ای مختصر و منطبق بر منطقی علمی از طریقِ تحلیل و بررسیِ مفهومِ «خود» و «خودباوری» درکتاب نفیس مرصاد‌العباد اثر شیخِ عارف‌مسلک نجم‌الدین رازی (دایه) بپردازد و می‌کوشد تا آن را با نظریة «معنای زندگی» ویکتور فرانکل آلمانی، تطبیق¬دهد. نجم دایه، خودشناسی و خودباوری را از اساسی‌ترین عناصر مسیر سلوکِ معنوی می‌داند و بر این مهم تأکیددارد که بدون شناختِ خود و خویشتنِ خویش، دست‌یابی به معرفتِ ایزدی و قُرب الهی به-هیچ¬وجه، ممکن نیست. این نگاهِ والا و اندیشۀ متعالی رازی در راستای آموزه‌های دانشمند حوزة روان‌پزشکی فرانکل صاحب نظریة معنای زندگی قرارمی‌گیرد که رسیدن به معنای زندگی را برای هر فرد و جامعه، عاملی تعیین‌کننده در رشد و تحقّقِ خود به¬مثابة انسان، می‌داند. فرانکل معتقد است که انسان در مواجهه با چالش‌های گوناگون می‌تواند با یافتنِ معنا در موقعیت‌‌های مختلفِ زندگی بشری، به ترقّی فردی و تعالی روحی و کمالِ اجتماعی برسد. این مطالعه نشان¬می‌دهد که هم در عرفان اسلامی و هم در حیطة روان‌کاویِ معنوی، خودشناسی به‌عنوان اصلی‌ترین مسیرِ درست برای یافتن معنا و تحقّقِ باوری قلبی و معرفت‌نهاد از خود، مورد تأکید و تعمیق قرارگرفته¬است. تطبیقِ این دو دیدگاهِ ارزشمند، نکات مشترک بینش‌های معنوی شرقی و پارامترهای روان‌شناختی غربی را برجسته¬کرده و ضرورتِ توجّه به بُعدِ متافیزیکی و مآثر عرفانی در راستای رشدِ فردی و ارتقای مناسبات اجتماعیِ بینامتنی را در مقولة انسان و انسانیت تقویت¬می‌کند. کلیدواژه‌ها: نجم الدین رازی، فرانکل، عرفان، زندگی، معنا، خودباوری.
This study provides a clear and scientifically grounded analysis of the concepts of "self" and "selfconfidence" in the notable work Mirsad al-'Ibad by the Sufi scholar Najm al-Din Razi. It also seeks to connect these ideas with the German psychologist Viktor Frankl's theory regarding the meaning of life. Najm al-Din Razi views self-knowledge and selfconfidence as essential components of the spiritual journey, stressing that without an understanding of the self and one's true essence, achieving divine knowledge and closeness to God is utterly unattainable. This elevated viewpoint resonates with the teachings of Dr. Frankl, a prominent psychiatrist and the originator of the theory of life's meaning, who believes that discovering the meaning of life is crucial for both individual and societal development, ultimately leading to self-actualization as a human being. Frankl posits that by finding meaning in every situation and moment of human existence, individuals can experience personal growth, spiritual upliftment, and social fulfillment when faced with life's various challenges. This study illustrates that both Islamic mysticism and spiritual psychoanalysis prioritize self-knowledge as the key to uncovering meaning, nurturing genuine conviction, and achieving a deep understanding of the self. The comparison of these two respected perspectives reveals the shared insights between Eastern spiritual traditions and Western psychological theories, emphasizing the importance of incorporating metaphysical and mystical aspects in the quest for personal growth and the improvement of social connections, thereby highlighting the value of humanity and human principles. Keywords: Najm al-Din Razi, Viktor Frankl, mysticism, life, meaning, selfconfidence.
منابع و مآخذ
1) قرآن کریم.
2) اریکسون، اریک، مک، آدامز،(1396). بحران هویت، ترجمه علی رضایی.تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
3) پورجوادي، نصرالله (1385)، زبان حال در عرفان و ادبيات پارسي، تهران: هرمس
4) راجرز، کارل. (1980). روان‌شناسی انسان‌گرا. ترجمه علی‌اصغر حاج‌سپهری.
5) رازی، نجم‌الدین (1345)، رساله عشق و عقل، به اهتمام و تصحیح تقی تفضلی، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
6) ---------- (1377).مرصاد‌العباد الی المقصود والمراد. تصحیح محمدامین ریاحی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. .
7) ----------- (1993)، منارات السائرین و مقالات الطائرین، تحقیق سیدعبدالفتاح، کویت، دار سعاد الصباح.
8) رندی جی، لارسن. دیوید ام، باسل.(1397) (گروه علمی رشد)، حوزه¬های دانش دربارة ماهیت انسان، مترجمان: جمهری، فرهاد. خواجه رسولی، محبوبه. چاپ دوم.
9) ضمیران، محمد(1379)، گذر از جهان اسطوره به فلسفه، تهران: هرمس.
10) عبودیت، عبدالرسول (1389)، درآمدی بر فلسفه اسلامی، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی
11) غزالی، احمد(1385)، مجموعه آثار احمد غزالی، احمد مجاهد، تهران، دانشگاه تهران.
12) فرانکل، امیل ویکتور. (1383). انسان در جستجوی معنا. ترجمه علی‌اصغر حاج‌سپهری. تهران: انتشارات درسا.
13) --------------. (1398). فریادهای ناشنیده برای معنا. ترجمه فروزنده دولت‌یاری. تهران: نشر نیک‌فرجام.
14) فروید، زیگموند. (1923). ساختار شخصیت. ترجمه محمدحسن شفیعی.
15) گنجور، اشعار صائب تبریزی، غزل شمارة 1062.
16) مطهری، مرتضی (1357)، انسان کامل، انتشارات کمیته انقلاب اسلامی.
17) -----------. (1361). انسان و ایمان. تهران: صدرا.
18) معین، محمد، فرهنگ معین، تهران، امیرکبیر.
19) مکی، ابوطالب، (1411)، قوت القلوب فی معامله المحبوب باسل عیون السود،2 جلد، بیروت دارالکتب العلمیه.
20) مید، جرج هربرت. (1934). ذهن، خود و جامعه. شیکاگو: انتشارات دانشگاه شیکاگو.
21) نسفی، عزیزالدین.(1344)، کشف‌الحقایق، به اهتمام احمد مهدوی¬دامغانی، تهران، بنگاه ترجمه و نشر كتاب.
22) یوسف¬پور، محمدکاظم (1380)، نقد صوفی، تهران: روزنه.