پیاده‌سازی سیستم بهایابی برمبنای فعالیت مبتنی بر منطق فازی (مورد مطالعه: شرکت تولیدی شرق صنعت نیشابور)
محورهای موضوعی : Management
مریم ریوندی
1
,
علیرضا مهرآذین
2
*
1 - دانشجوی دکتری، گروه حسابداری، واحد نیشابور، دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور، ایران
2 - دانشیار، گروه حسابداری، واحد نیشابور، دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور، ایران
کلید واژه: بهایابی سنتی, بهایابی بر مبنای فعالیت, منطق فازی, تخصیص هزینه, شرکت تولیدی.,
چکیده مقاله :
محاسبه دقیق بهای تمام شده محصولات، به‌ویژه در صنایع تولیدی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و ابزارهای سنتی حسابداری مدیریت در این زمینه با محدودیت‌هایی مواجه‌اند. هدف این پژوهش، پیاده‌سازی و مقایسه سه سیستم بهایابی شامل سیستم سنتی، سیستم بهایابی بر مبنای فعالیت (ABC) و سیستم بهایابی بر مبنای فعالیت مبتنی بر منطق فازی (Fuzzy ABC) در شرکت شرق صنعت نیشابور است. پژوهش حاضر از نوع کاربردی با روش توصیفی–پیمایشی است. داده‌ها از طریق بررسی اسناد مالی، مصاحبه‌های ساختاریافته و تحلیل اسناد حسابداری شرکت در سال ۱۴۰۱ گردآوری و با استفاده از نرم‌افزارهای Excel و MATLAB تحلیل شد. برای آزمون فرضیه‌ها از آزمون تفاوت میانگین و تحلیل واریانس استفاده شد. نتایج نشان داد بین سیستم سنتی و ABC تفاوت معناداری در تعیین بهای تمام‌شده وجود دارد، اما تفاوت معناداری بین سیستم سنتی و ABC فازی مشاهده نشد. همچنین، مقایسه ABC و Fuzzy ABC نیز حاکی از تفاوت معنادار بود. سیستم ABC در این مطالعه، دقیق‌ترین روش بهایابی در شرایط واقعی شرکت بوده است. در مقابل، استفاده از منطق فازی بدون انطباق با ساختار زمانی تولید، منجر به کاهش دقت اطلاعات شده و کارایی مدل را کاهش داده است. بنابراین، بکارگیری سیستم ABC به‌صورت مستقل و بومی‌سازی شده در صنایع مشابه توصیه می‌شود.
Accurate calculation of the cost of products, especially in manufacturing industries, is of particular importance, and traditional management accounting tools face limitations in this regard. The purpose of this research is to implement and compare three costing systems, including the traditional system, the activity-based costing system (ABC), and the fuzzy logic activity-based costing system (Fuzzy ABC), in Shargh Sanat Neyshabur Company. The present research is of an applied type with a descriptive-survey method. The data were collected through a review of financial documents, structured interviews, and analysis of the company's accounting documents in 1401 and analyzed using Excel and MATLAB software. The mean difference test and analysis of variance were used to test the hypotheses. The results showed that there is a significant difference between the traditional system and ABC in determining the cost, but no significant difference was observed between the traditional system and fuzzy ABC. Also, the comparison of ABC and Fuzzy ABC also indicated a significant difference. In this study, the ABC system was the most accurate costing method in the company's real conditions. On the contrary, the use of fuzzy logic without adapting to the production time structure has led to a decrease in the accuracy of the information and reduced the efficiency of the model. Therefore, the use of the ABC system in an independent and localized form in similar industries is recommended.