خوانش باختینی بر داستان کوتاه «نون» از مجموعه داستانی نون و قصص أخری اثر جمال القواسمی
محورهای موضوعی : پژوهش های نقد ادبی و سبک شناسی
عزت ملاابراهیمی
1
(دانشیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه تهران)
پرستو بهمنی
2
(دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه تهران)
کلید واژه: نقد ساختاری, داستان کوتاه, منطق گفت¬وگویی باختین, جمال القواسمی, نون و قصص أخری,
چکیده مقاله :
یکی از برجسته¬ترین نظریه‌پردازان روسی، میخائیل باختین، در قرن بیستم، با ارائه نظریه منطق مکالمه‌ای، در ژانر رمان، در پی اثبات عدالت گفتمانی در میان نگارنده و سایر نقش‌پردازان داستان بوده است و وی مؤلفه¬هایی برای بررسی چندآوایی در رمان ارائه داده است؛ از جمله آنان: بینامتنیت، کارناوال، شخصیت¬ها، انواع گفت¬وگو، گروتسک و تعدد زاویه دید است. این نوشتار با روش توصیفی_تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه¬ای، در پی واکاوی داستان کوتاه نون از مجموعه داستانی «نون و قصص أخری» اثر جمال زکی القواسمی، نویسنده معاصر فلسطینی، بر پایه نظریه چندآوایی باختین بوده است تا به میزان تطبیق داستان با انگاره چندصدایی واقف شود و مصادیقی از آنان را در این داستان ارائه نماید؛ و نتایج حاصل از آن نشان می‌دهد این رمان در رسته رمان¬های چندصدایی قرار می¬گیرد و عناصر موجود در انگاره باختین مشاهده می¬شود و دموکراسی مکالمه در آن قابل مشاهده است.
Each individual has a unique worldview and ideology, which is conveyed to others through discourse and forms the basis of social relationships and the formation of beliefs. One of the prominent Russian theorists, Mikhail Bakhtin, presented the theory of dialogic logic in the genre of the novel to demonstrate the justice discourse among the author and other characters. He provided elements for examining multiplicity in the novel, including heteroglossia, carnival, characters, and types of dialogue. This paper uses a descriptive-analytical approach to explore the short story "Nun" from the collection "Nun and Other Stories" by Jamal Zaki Al-Ghwasmi, a contemporary Palestinian writer, based on Bakhtin's theory of multiplicity to understand the extent of the story's alignment with dialogic multiplicity and present examples from it. The results show that this novel falls into the category of multi-voiced novels, exhibiting elements of Bakhtin's dialogic theory and showcasing democracy of dialogue within it.
• کتاب¬ها
• القواسمی، جمال. (۲۰۱۴). نون و قصص أخری. قدس، چاپ الکترونیکی.
• میخائیل میخائیلوویچ، باختین. (۱۳۸۷). تخیل مکالمه‌ای، جستاری درباره رمان. تهران: نشر نی.
• مقالات
• استاد محمدی، نوشین؛ فقیهی، حسین؛ هاجری، حسین. (۱۳۹۶). «بررسی مصداق‌های چندصدایی در رمان دکتر نون زنش را بیشتر از مصدق دوست دارد». دو فصلنامه زبان و ادبیات فارسی، شماره ۸۳، صفحه ۲۳ تا ۴۲.
• افرافر، مریم؛ فولادی، محمد. (۱۳۹۹). «جریان سیال ذهن مؤلفه مهم رمان نو در ملکوت، شازده احتجاب و آیینه‌های دردار». نشریه مطالعات داستانی، سال پنجم، شماره ۲، صفحه ۷ و ۲۴.
• امین مقدسی، ابوالحسن؛ قیصری، مهدیه، (۱۳۹۹)، «مطالعه وجوه منطق گفتار در شعر عبدالوهاب بیاتی با رویکردی به منطق مکالمه باختین»، نشریه زبان و ادبیات عربی، شماره ۲۳، صفحه ۲۰۵ تا ۲۲۳.
• ایزدپناه، امین، (۱۳۹۶)، «یک روایت، چندصدا؛ بررسی شیوه‌های گفت‌وگومندی و چندصدایی در رمان لالایی برای دختر مرده»، مجله علمی پژوهشی مطالعات ادبیات کودک دانشگاه شیراز، شماره اول، صفحه ۱ تا ۲۲.
• بالو، فرزاد؛ خواجه نو کنده، مریم، (۱۳۹۶)، «چندآوایی و چند زبانی باختینی و جلوه‌های آن در رمان سنگ صبور»، متن پژوهی ادبی، شماره ۷۴، صفحه ۳۱ تا ۵۲.
• جعفریان، فاطمه؛ خمسه، شروین؛ قسیمی ترشیزی، سهیلا، (۱۴۰۱)، «بررسی داستان‌های نویسندگان مهاجر زن بر اساس نظریه کارناوالیسم میخائیل باختین»، نشریه روانشناسی فرهنگی زن، شماره ۵۲، صفحه ۴۶ تا ۵۷.
• کاشی‌زاده، ملیحه السادات، (۱۴۰۰)، «تحلیل داستان کاوه آهنگر بر اساس نظریه گفت‌وگومندی میخائیل باختین»، شاهنامه و زبان فارسی، مشهد، ۱۵۰۵۶۹۲.
• کندری، ساناز؛ نظری، علیرضا، (۱۴۰۰)، «کارکرد گفتگو در اشعار مقاومت محمود درویش بر مبنای نظریه گفت‌وگومندی باختین مورد پژوهی شعر جندی یحلم بالزنابق البیضاء»، ادب عربی، شماره ۳، صفحه ۱۲۷ تا ۱۴۵.
• معین‌الدینی، فاطمه، (۱۳۸۷)، «گونه‌های تک‌گویی در مثنوی»، فصلنامه پژوهش‌های ادبی، شماره ۲۱، صفحه ۱۳۳ تا ۱۵۶.
• نامور مطلق، بهمن، (۱۳۸۷)، «باختین گفت‌وگومندی و چندصدایی مطالعه پیشابینامتنیت باختینی»، پژوهشنامه علوم انسانی، شماره ۵۷ صفحه ۳۹۷ تا ۴۱۴.