بررسی تطبیقی آراء ناصرخسرو و برادران شلگل در باب مفهوم «خرد» و «خردورزی» بر مبنای فلسفۀ فلوطین

محورهای موضوعی : پژوهش های نقد ادبی و سبک شناسی

احسان کوشا ¹ (دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
علی اصغر حلبی ² (استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)

تاریخ دریافت : 1401/02/25 تاریخ پذیرش : 1401/02/25 تاریخ انتشار : 1400/05/01

کلید واژه: خرد, ناصرخسرو, فلوطین, برادران شلگل,

چکیده مقاله :

در این پژوهش آراء نمایندگانی از دو مکتب فکری مهم در جهان شرق و غرب یعنی مذهب اسماعیلی و رمانتیسم، در باب خرد مورد مطالعۀ تطبیقی قرار گرفته است. ناصرخسرو (394-481 ه. ق) به عنوان نمایندۀ مذهبِ اسماعیلی و برادران شلگل: فردریش (1772-1829م) و آگوست ویلهلم (1767-1845م) به عنوان نمایندگان مکتب رمانتیسم انتخاب شده اند. از نظر این متفکران، خرد- به کاربرندۀ آن- و موضوع نمی توانند از هم جدا باشند و اندیشنده با رشد یافتنِ خرد، خودش هم رشد یافته و از مرزهای محدودش برمی گذرد. در تاریخ تفکر، ریشۀ چنین دیدگاهی را باید در فلسفۀ نوافلاطونی و به ویژه شخص فلوطین جست. این پژوهش به دنبال آن بوده که نقاط اشتراک و افتراق ایده های ناصرخسرو و برادران شلگل را دربارۀ خرد با نگاهی با تفکرات فلوطین، در زمینه های زیر مشخص کند: جهان بینی، ماهیت خرد، ارتباط خرد با اخلاق، زیباشناسی و دین. این پژوهش به شیوۀ توصیفی-تحلیلی- تطبیقی و از طریق مطالعۀ کتابخانه ای، فیش برداری و تحلیل یادداشت ها انجام شده است.

چکیده انگلیسی:

This research studies the ideas of some representatives of the two schools of the East and the West, in the way of comparative study: Naser Khosrow as a representative of the religion of Esmaeeli, and the Schlegel brothers as the representatives of the romanticism. They say Wit and who use it and the subject-matter cannot be separated and subject itself develops through the developing of Wit too, and pass its limitations. In the history of philosophy, we should search the origin of this point of view, in philosophy of Plotinus. Considering the ideas of Plotinus, this research wants to show the similarities and differences between the ideas of Naser Khosrow and the Schlegel brothers on Wit and using it, in these fields: worldview, nature of Wit &etc. This research is done by the descriptive, analytic, comparative methods through the study in library, taking notes and analysis of the notes.