تأثیرگذارى صحنه بر "شخصیّت" در داستان هاى "مخزن الأسرار نظامى"
محورهای موضوعی : پژوهش های نقد ادبی و سبک شناسی
کلید واژه: عناصر داستان, نظامى گنجوى, مخزنالأسرار, شخصیّت, صحنه,
چکیده مقاله :
تأثیر و تأثّر بین عناصر ساختارى داستان، به علّت آمیختگى ذاتى آن ها با یک دیگر، امرى طبیعى است، امّا در این میان، ارتباط بین برخى عناصر، از اهمیّت ویژه ترى برخوردار است؛ عنصر "شخصیّت" به عنوان یکى از اصلى ترین عناصر ساختارى داستان ها، معمولاً به نوعى خاص، با عنصر "صحنه" ارتباط مى یابد. "نظامى گنجوى" در کتاب "مخزن الأسرار" خود براى بیان مفاهیم عمیق اخلاقى و فلسفى، از فنّ داستان بهره گرفته، به همین دلیل، داستان هاى او از عناصر ساختارى متنوعى برخوردارند. در این تحقیق، با بررسى داستان هاى "مخزن الأسرار" و توجّه به دو عنصر "صحنه" و "شخصیّت" در این داستان ها، تلاش شده تا چگونگى ارتباط و التزام بین مؤلّفه هاى یادشده، بیش تر شناخته شود. از این رو، بحث هاى مقدّماتى مقاله، به انواع شخصیّت پردازى ها و صحنه سازى ها در "مخزن الأسرار" مى پردازد و سپس تأثیرگذارى صحنه هاى داستانى بر تنوّع شخصیّت ها، مورد توجّه قرار مى گیرد و سرانجام بررسى هاى مذکور به آن جا منتهى مى شود که بدانیم هرچند تأثیرپذیرى یادشده، به معناى شکل گیرى تمام و کمال شخصیّت، در اثر حضور در صحنه ها نیست، امّا به هر حال، صحنه ها و فضاسازى هاى داستانى، در داستان هاى منظوم "مخزن الأسرار"، گاهى عامل معرّفى شخصیّت ها مى شود یا این که به طرق مختلف، شخصیّت ها را دچار دگرگونى و تحوّل مى نماید.