سنجش و اولویت بندی پایداری اجتماعی در مناطق روستایی شهرستان دلفان با استفاده از مدل تصمیم گیری ویکور (مطالعه موردی: دهستان خاوه شمالی)

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

احدالله فتاحی ¹ , ناصر بیات ² , علی امیری ³ , رضا نعمتی ⁴

1 - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
2 - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
3 - استادیار جغرافیای انسانی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران
4 - کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1392/09/16 تاریخ پذیرش : 1392/09/16 تاریخ انتشار : 1392/09/01

کلید واژه: پایداری اجتماعی, توسعه پایدار روستایی, مدل تصمیم گیری چند معیاره, مدل ویکور, خاوه شمالی, دلفان,

چکیده مقاله :

  در بین ابعاد چندگانه توسعه پایدار، بعد اجتماعی یکی از ابعاد اصلی شناخته می­شود. در این بین پایداری اجتماعی به عنوان یکی از ابعاد توسعه پایدار بیش­تر با ابعاد کیفی زندگی انسانی همگام است و بر مفاهیمی چون آینده­نگری، عدالت محوری، مشارکت، توانمند­سازی، دسترسی برابر، ارتقاء هویت فرهنگی و ثبات نهادی تأکید دارد. هدف از این پژوهش سنجش و اولویت­بندی مقدار پایداری اجتماعی در محدوده روستاهای دهستان خاوه شمالی از توابع بخش مرکزی شهرستان دلفان استان لرستان است. روش پژوهش توصیفی– تحلیلی است؛ بدین­منظور از مدل تصمیم­گیری چند معیاره­ی ویکور (VIKOR) و شیوه­های تحلیلی مربوطه جهت رتبه­بندی 10 روستای مورد مطالعه استفاده شد. سرانجام در این مدل مقدار Q بیانگر رتبه نهایی هر روستا از مجموع 11 شاخص مورد مطالعه است. این مقدار بین عدد صفر تا یک تعیین می­گردد و هرچه به عدد صفر نزدیک­تر باشد نشان دهنده مطلوبیت پایداری اجتماعی و هر چه به عدد یک نزدیک­تر نشانگر ضعف پایداری اجتماعی است. در این راستا حجم نمونه با استفاده از روش نمونه­گیری کوکران برابر با 150 خانوار روستایی تعیین گردید. بر پایه یافته­های پژوهش، شاخص­های یازده­گانه پایداری اجتماعی در چارچوب مدل ویکور نشان می­دهند که روستاهای کفراج، سراب غضنفر و ایرانشاهی بالاترین و روستای سرخانجوب سفلی، نورمحمد زمانه و عزیزآباد پایین­ترین مقدار پایداری اجتماعی را در بین روستاهای نمونه دارند. هم­چنین میانگین Q در 10 روستای مورد مطالعه برابر با 0.520 بدست آمد که نشان می­دهد در مجموع پایداری اجتماعی در دهستان خاوه شمالی پایین­تر از حد متوسط است. لذا در راستای بهبود سطح پایداری اجتماعی در دهستان خاوه شمالی می­بایست اقداماتی چون توزیع عادلانه امکانات و فرصت­ها؛ ارایه خدمات اجتماعی مناسب و کافی برای همه افراد جامعه، بویژه در بخش­های آموزش و سلامت؛ رفع تبعیض­های اجتماعی و جنسیتی؛ ارتقاء مسوولیت پذیری سیاسی و مشارکت اجتماعی را در کانون برنامه­ریزی توسعه اجتماعی قرار داد.