تحلیل ازدواج در شاهنامه فردوسی
محورهای موضوعی : ادبیات فارسی
سیده سعیده سنجری
1
(دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودسر و املش، گروه زبان و ادبیات فارسی، رودسر، ایران.)
کلید واژه: شاهنامه, ازدواج, marriage, Shahnameh,
چکیده مقاله :
هدف ازاین پژوهش بررسی نقش و جایگاه زنان بعنوان عامل موثر در ازدواج و تشکیل خانواده در شاهنامه فردوسی بود. رویکرد اجتماعی قصه ها ی شاهنامه نشانگرآن بود که تشکیل خانواده ،خارج از اصول پدرسالاری صورت می گرفت .بعبارتی سازمان دهندگان امور اجتماعی خانواده زنان بودند نه مردان .در حالیکه در رویکرد اسطوره شناسی، الگوی مرد مداری حاکم بوده است.چنانکه در جای جای شاهنامه سخن از دلیری و شجاعت مردانی است که همواره پیروز میدان رزم بوده اند. .دیدگاه فرهنگی شاهنامه به امر ازدواج، نشانگر آن بود که اغلب ازدواج ها مبتنی بر انتخاب همسراز اقوام و قبایل بیگانه است و در همه آنها نشانه هایی از اهمیت و اعتبار زن دیده می شد و تاکید بر این نکته که زنان عهده دار نظم بخشی به امور فرزندان به ویژه ازدواج بوده اند.نکته دیگر آنکه فردوسی در شاهنامه برای برجسته کردن شخصیت های پهلوانی خود ،نوعی گرایش و دلبستگی به انتخاب همسراز طایفه ی بیگانه را درآغاز قصه های رزمی و پهلوانی خود که با روند عاشقانه همراه بود ، نشان داده است. نتایج حاصل از تحلیل با بهره گیری ازابیات شاهنامه و داستانهایی از آن بعنوان شاهد مثال به دست آمد.
The purpose of the current research was to investigate the role and position of women as effective elements in marriage and having a family in the Shahnameh. The social approach of the stories in Shahnameh showed that having a family was out of patriarchal principles. In the other words, women were the social organizers of the family and men did not have any role in organizing of the family, while in the mythological approach there were patriarchy to the extent that there could be found bravery and courage of men, as the battlefields `s victorious everywhere in Shahnameh. Cultural view of the Shahnameh to the marriage implied that most marriages were based on choosing wife from strange people and tribes suggesting the high characters of women in the society and it was insisted on the important role of women in managing their children affairs, especially their marriage. The other thing was that Ferdowsi have always showed the tendency toward choosing wife from strange tribes at the beginning of his epics stories that was accompanied with a kind of love stories to magnify these heroic characters. The results were inferred by reviewing verses and stories from Shahnameh as evidences.
اسلامی ندوشن، محمد علی (1370). آواها و ایماها، انتشارات یزدان.
اکبری،منوچهر (1380). شایست و ناشایست زنان در شاهنامه، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران.
باستید، روژه (1370) طلعت، دانش اساطیر، ترجمه جلال ستاری، انتشارات توس.
بصاری، طلعت (1350). زنان شاهنامه، انتشارات دانشسرای عالی.
بهار، مهرداد (1374). جستاری چند در فرهنگ ایران، تهران، انتشارات فکر روز.
حیدری زاده، نگین (1393). بررسی تطبیقی شخصیت "سودابه"در شاهنامه فردوسی و "لیدی مکبث" در مکبث شکسپیر، فصلنامه علمی پژوهشی زن و فرهنگ ، سال پنجم، شماره 20، صفحات 40-23.
خواجه وند، فریبا (1387). زن در اسطوره فارسی و ادبیات کهن، همایش منطقه ای معشوق مستور، ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد لاهیجان، صفحات 179-193 .
دورانت، ویلیام جیمز. تاریخ تمدن، ترجمه احمد آرام(1358-1343). جلد اول، تهران - فرانکلین.
دیاکوف ،وی. تاریخ جهان باستان، ترجمه علی الله همدانی (1353). جلد اول، نشر توس .
رضوی، مسعود (1369). در پیرامون شاهنامه (مجموعه مقالات)، انتشارات جهاد دانشگاه تهران.
رمضانی، معصومه (1393). تحلیل رویای جریره و کتایون در شاهنامه با تکیه بر نظریات یونگ، فصلنامه علمی پژوهشی زن و فرهنگ، سال پنجم، شماره 19، صفحات 138-126.
روح الامینی، محمود (1364). گرد شهر با چراغ (مبانی انسان شناسی)، انتشارات کتاب زمان.
روستایی، احمد، نوروزپور دیلمی، علی (1387). نقش زنان در شکل گیری شخصیت رستم قهرمان اسطوره ای شاهنامه، همایش منطقه ای معشوق مستور، صفحات 112-125.
ستاری، جلال (1366 ). رمز و مثل در روانکاوی، انتشارات توس .
سرامی، قدمعلی (1383 و 1388). از رنگ گل تا رنج خار(شکل شناسی داستان های شاهنامه)، انتشارات علمی و فرهنگی.
شعار ، جعفر، انوری، حسن (1372).غمنامه رستم و سهراب، انتشارات علمی.
صفا، ذبیح الله (1369). حماسه سرایی در ایران، انتشارات امیرکبیر.
فردوسی، ابوالقاسم (1368). شاهنامه، تصحیح جلال خالقی مطلق، نشر روزبهان.
علی نقی، حسین (1390). تحلیل شخصیت و نقش زنان در داستان های شاهنامه، فصلنامه علمی پژوهشی زن و فرهنگ، سال سوم، شماره 9، صفحات 81-59.
مختاری، محمد (1369). اسطوره زال، نشر آگه.
موسوی، سید کاظم، خسروی، اشرف (1387). آنیما و راز اسارت خواهران همراه در شاهنامه، مجله پژوهش زنان، دوره 6، شماره 3.
واحد دوست، مهوش (1387). نهادینه های اساطیری در شاهنامه فردوسی، انتشارات سروش.
یونگ، کارل گوستاو (1996). چهار صورت مثال، ترجمه پروین فرامرزی(1376). انتشارات آستان مقدس.
_||_