تغییرات الکتروکاردیوگرام (ECG) به‌دنبال هایپوکالمی تجربی در گوسفند

محورهای موضوعی : آسیب شناسی درمانگاهی دامپزشکی

وحید علمی ¹ , مهدی سخا ² , علی حسن پور ³ , محمد قلی نادعلیان ⁴ , بهرام عمواوغلی تبریزی ⁵

1 - رزیدنت داخلی دام های بزرگ، واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - دانشیار گروه آموزشی علوم درمانگاهی، واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
3 - دانشیار گروه آموزشی علوم درمانگاهی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.
4 - استاد گروه آموزشی علوم درمانگاهی، واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
5 - دانشیار گروه پاتوبیولوژی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

تاریخ دریافت : 1393/11/10 تاریخ پذیرش : 1394/01/17 تاریخ انتشار : 1393/12/01

کلید واژه: گوسفند, هایپوکالمی, الکتروکاردیوگرام, آریتمی‌های قلبی,

چکیده مقاله :

هایپوکالمی در گوسفند باعث رخداد برخی آریتمی های قلبی و تغییراتی در الکتروکاردیوگرام مثل تغییر در شکل کمپلکس QRS، موج T و فواصل امواج می شود. در این مطالعه، ابتدا 20 رأس گوسفند نر 15-12 ماهه به دو گروه شاهد و آزمایش تقسیم شدند. برای بررسی ریتم قلب از دستگاه الکتروکاردیوگراف استفاده شد. بعد از اخذ ECGو نمونه گیری جهت ایجاد هایپوکالمی از داروی ایزوفلوپردون استات با دوز mg/case4 در هر 10 رأس گوسفند گروه آزمایش به صورت عضلانی استفاده شد. تمامی امواج Pهم در گروه شاهد و هم در گروه آزمایش به صورت مثبت ثبت شد و تک فازی و دی فازیک بودن آن ها نیز مورد مطالعه قرار گرفت. در گروه شاهد در بین روزهای صفر تا چهار، موج Pتک فازی 30 مورد و دی فازیک 20 مورد و در گروه آزمایش 21 مورد تک فازی و 29 مورد دی فازیک بوده است. در بررسی موج QRSاشکال مختلفی از این موج در گروه شاهد و آزمایش مشاهده گردید. در گروه شاهد این موج 10 مورد به صورت QRS، 15 مورد به صورت qrs، 25 مورد به صورت qRsبود. در گروه آزمایش 31 مورد به صورت QRS، 1 مورد به صورت Qrs، 4 مورد به صورت qrsو 14 مورد به صورت qRsبود. با بررسی نوار قلب در گروه شاهد از روز صفر تا چهار، آریتمی سینوسی(7 مورد) و بلوک سینوسی دهلیزی (2 مورد) مشاهده گردید و در بین گوسفندان گروه آزمایش، 14 مورد آریتمی سینوسی، 12 مورد بلوک سینوسی دهلیزی، 3 مورد انقباض زودرس دهلیزی، 5 مورد تاکیکاردی سینوسی بین روزهای صفر تا چهار ثبت گردید. با توجه به یافته های این مطالعه آریتمی های مختلفی (فیزیولوژیکی و پاتولوژیکی) ناشی از هایپوکالمی ایجاد گردید. از آنجا که همین آریتمی های فیزیولوژیک ممکن است منجر به آریتمی های پاتولوژیکگردند بایستی نسبت به درمان ضد آریتمی در این دام ها اقدام گردد.

چکیده انگلیسی:

   Hypokalemia in sheep causes cardiac arrhythmia and electrocardiographic changes such as changing the shape of QRS,complex and T wave and the distance between waves. In this study, 20 rams with the age of 12-15 months were divided into two groups. Electrocardiography was used to check the heart rhythm. After recording ECG and sampling, in order to create hypokalemia Isoflupredon acetat at a dose of 4mg was used intramuscularly in oll 10 treatment. All P waves in the control and the experimental group was recorded as positive and their monophasic or diphasic state was also studied. Between days 0 to 4, 30 cases of monophasic and 20 cases of diphasic P wave was recorded is the control group. In the treatment group, these figures were 21 and 29 cases respectively. Different shapes of QRS waves were seen  in both treatment groups .In the control group they were recorded as QRS in 10 cases, qrs in 15 cases and qRs in 25 cases with in the treatment  group it was QRS in 31 cases, Qrs in 1 case, qrs in 4 cases and qRs in 14 cases. By examining the ECG in the control group on days zero to 4th day, sinus arrhythmia and atrioventricular block was observed in 7 and 2 cases respectively and in the treatment group sinus arrhythmia, atrioventricular block, atrial premature contraction and sinus tachycardia was recorded in 14, 12, 3 and 5 cases respectively. The results indicated that various arrhythmias can be observed due to hypokalemia. As physiologic arrhythmias can lead to pathologic arrhythmias, the animals should be treated with anti-arrhythmia drugs.

منابع و مأخذ:

• حاجی نژاد، د. (1367). مطالعه الکتروکاردیوگرام طبیعی و بررسی شیوع آریتمی در اسب. پایان‌نامه دکترای عمومی دامپزشکی، دانشکده دامپزشکی دانشگاه شیراز، شماره پایاننامه 815501.


• دلیرنقده، ب.، مخبر دزفولی، م.ر. و رضاخانی، ع. (1378). بررسی فراوانی بلوک‌های دهلیزی- بطنی در گاو. مجله دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، دوره 54، شماره 3، صفحات: 105-97.


• رضاخانی، ع. و معاف پوریان، ا.ع. (1372). بررسی پارامترهای طبیعی الکتروکاردیوگرام گاو شیرده نژاد هلشتاین. مجله تحقیقات دامپزشکی ، دوره 47، شماره: 3 و 4 .


• سخا، م. و رضا خانی، ع. (1380). بررسی ارتباط بین سموم خرزهره در سرم و آریتمی‌های قلبی قبل و بعد از درمان در مسمومیت تجربی گوساله.مجله دانشکده دامپزشکی تهران، دوره 56، شماره2، صفحات: 102-95.


• فرتاشوند، م.، نادعلیان، م.ق.، سخا، م.، صافی،ش. و حسن پور، ع. (1388). یافته‌های الکتروکاردیوگرافی در گاوان مبتلا به تیلریوز. آسیب‌شناسی درمانگاهی دامپزشکی، دوره 3، شماره 2، صفحات: 517-509.


• مخبر دزفولی، م.ر.، دلیر نقده، ب. و مرتاض، ا. (1379). نقش الکترولیت­ها در ایجاد آریتمی­های قلبی در گاو. مجله دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، دوره 55، شماره 1، صفحات: 68-63.


• · Coffer, N.J., Frank, N., Elliott, S.B., Young, C.D. and van Amstel, S.R. (2006). Effects of dexamethasone and isoflupredone acetate on plasma potassium concentrations and other biochemical measurements in dairy cows in early lactation. American Journal of Veterinary Research, 67(7): 1244-1251.


• · Constable, P.D., Muir, W.W., Bonagura, J.D., Rings, D.M. and Jean, G. (1990). Clinical and electrocardiographic characterization of cattle with atrial premature complexes. Journal of the American Medical Association, 197(9): 1163-1169.


• · Jafrin, A.A. andSagar, S. (2008). Electrocardiographic studies in Garol sheep and black Bengal goats. Research Journal of Cardiology, 1: 1-8.


• Keld, K. (2010). Hypokalemia and sudden cardiac death. Experimental Clinical Cardiology, 15(4): 96-99.


• · Radostits, O.M., Gay, C.C., Blood, D.C. and Hincliff, K.W. (2007). Veterinary Medicine. A textbook of the diseases of cattle, sheep, pigs, goats and horses. 10th ed., W.B. Saunders Co. Ltd., pp: 77-80, 1734, 2057.


• · Rezakhani, A. and Yazdanmehr, M.M. (1977). The normal electrocardiographic parameters of the domestic donkey (Equus asinus). Zentralblatt Veterinarmedizin, 24: 672-679.


• · Ruff, R.L. (1999). Insulin acts in hypokalemic periodic paralysis by reducing inward rectifier potassium current. Neurology, 53: 1556-1563.


• · Sattler, N., Fecteau, G. and Girard, C., (1998). Description of 14 cases of bovine hypokalemia syndrome. Veterinary Record, 43: 503-507.


• · Smith, B.P. (2009). Large animal internal medicine. 2nd ed., Mosby-Year Book, pp: 999-1000, 1222-1223, 1558-1559, 1670.


• · Weaver, W.F. and Burchell, H.B. (1960). Serum potassium and the electrocardiogram in hypokalemia. Circulation, 21: 505-521.