تطور سکونت شهری از مجموعههای فامیلی(محلهای)تا بلوکهای آپارتمانی (تفاوتهای اساسی خانه و مسکن در شهر یزد)
محورهای موضوعی : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری
محمدحســین ســرایی
1
(دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشـگاه یـزد، یـزد، ایـران)
کلید واژه: مسکن, یزد, خانه, مجموعه فامیلی, بلوک آپارتمانی,
چکیده مقاله :
مسکن نیاز اساسی انسان است. این نیاز به علت تمایزهایی که با دیگر نیازهای انسان دارد، جایگاهی خاص در اقتصاد، سیاست، فرهنگ و جامعه دارد، چرا که تغییر در هر بخش فوق میتواند بر این بخش آثار زیادی داشته باشد. این نیاز اولیه و اساسی (مسکن) در شهر یزد از گوناگونی فراوان برخوردار بودهاست. این تنوع، معلول عوامل اقتصادی، اجتماعی، معیشتی، شغلی، مذهبی، هنری، موقعیت جغرافیایی، تاریخ، فرهنگ و جامعه این شهر بودهاست. بنابراین، در شکل خانه، محل زندگی به مفهوم کامل آن تجلی یافتهاست. بدین ترتیب سکونت، اشتغال، فراغت و اوج روابط خویشاوندی در مجموعههای فامیلی در قالب اجتماعات کوچک به نام خانه ظهور یافته بودند. امروزه مسکن مفهوم خاص محل سکونت را دارد. پژوهش حاضر چنین پویشی را ردیابی میکند، در واقع هدف بررسی الگوی سکونت در شهر یزد است. در این پژوهش مجموعههای فامیلی و سنتی و مجموعههای آپارتمانی در شهر یزد به لحاظ ابعاد کالبدی و اجتماعی مقایسه شدهاند و بر این اساس سعی در برجسته نمودن تفاوتهای ماهوی خانه و مسکن است. روش این پژوهش تاریخی، توصیفی و میدانی است. ابزار جمعآوری اطلاعات در راستای دستیابی به هدف، اسناد مربوط به گونهشناسی مسکن در شهر یزد از گذشته تا کنون است. در این پژوهش گونههایی از پلان خانههای قدیمی و مجموعههای فامیلی بررسی و ابعاد اجتماعی و فرهنگی آنها تجزیه و تحلیل شده است. نتایج نشان دهنده آن است که مسکن امروزی حاصل کاهش تدریجی هویت و عملکرد خانههای سنتی است که نتوانستهاست برای عناصر کالبدی آن جایگزینی بیابد و الگویی عاریتی و تک عملکردی برای سکونت و به عبارتی خوابگاه شدهاست.