شناسایی محدوده بافت تاریخی شهر جهرم با رویکرد تحلیل فضایی

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

علی سلطانی ¹ , محمد رحیمی ² , سید نورالدین امیری ³

1 - استاد بخش شهرسازی دانشکده هنر و معماری، دانشگاه شیراز، ایران.
2 - دانش آموخته کارشناسی ارشد شهرسازی، دانشگاه شیراز، ایران.
3 - استادیار دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه خلیج فارس، بوشهر.

تاریخ دریافت : 1398/11/05 تاریخ پذیرش : 1399/03/09 تاریخ انتشار : 1400/12/01

کلید واژه: شهر جهرم, تحلیل فضایی, بافت تاریخی, فرایند تحلیل شبکه ای(ANP), فرایند تحلیل شبکه ای فازی (FUZZY),

چکیده مقاله :

چکیده مقدمه: امروزه در جریان بازآفرینی بافت‌های مساله دار شهری، بافت­های تاریخی به عنوان تجلی‌گاه ابعاد اقتصادی، اجتماعی و تبلور فرهنگ و هویت شهری، مورد تاکید قرار می­گیرند و شناسایی محدوده این بافت‌ها نخستین مرحله از بازآفرینی و حفاظت آن‌ها بشمار می­آید که یکی از چالش‌های مدیریت شهری و متولیان امور در ایران نیز می باشد. بر این اساس در این پژوهش با هدف شناسایی محدوده بافت تاریخی شهر جهرم، با رویکردی توصیفی – تحلیلی و با استناد به منابع اسنادی و کتابخانه­ای شاخص­های لازم (19 شاخص) در قالب ابعاد اقتصادی، اجتماعی، کالبدی- فضایی و تاریخی تدوین شده است. روش: ارزیابی شاخص‌ها با رویکرد تحلیل فضایی و با ترکیب دو مدل فرایند تحلیل شبکه­ای(ANP) و فرایند تحلیل شبکه­ای فازی (F-ANP) با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی و نرم افزار  ARC GIS انجام گرفته است. اطلاعات مورد نیاز جهت کمی­سازی و ارزیابی شاخص‌ها، ازمنابعی همچون سرشماری رسمی کشور در سال1395، برداشت‌های میدانی و طرحهای توسعه شهری استخراج و وزن‌دهی شاخص­ها در مدل استفاده شده با نظر سنجی از متخصصان، مدیران شهری و پژوهشگران انجام گرفته است. یافته­ها: در نهایت، این پژوهش محدوده بافت تاریخی جهرم را در دو پهنه معرفی کرده که در این ارتباط شاخص‌های 1-وجود هسته اولیه بازار با وزن ( 0.146) و 2-وجود آثار تاریخی ثبت شده با وزن (0.133)  بالاترین امتیاز در تعیین محدوده بافت تاریخی شهر جهرم را به خود اختصاص داده است. نتیجه­گیری: باتوجه به یافته­های این پژوهش می­توان نتیجه گرفت که اولویت اهمیت ابعاد مطرح شده برای شناسایی بافت تاریخی شهر جهرم به ترتیب ابعاد تاریخی، کالبدی- فضایی، اقتصادی و اجتماعی بوده که توجه توامان به همه این ابعاد مورد تاکید قرار گرفته است.

چکیده انگلیسی:

Abstract Introduction: Today’s, in the process of urban decay regeneration, historic districts are emphasized as the manifestation of economic, social dimensions, and the crystallization of culture and urban identity, based on which identifying the scope of these districts is the first step to regeneration and preserve them. It is also one of the challenges of urban management and those in charge of affairs in Iran. As such, this paper aims to identify the range of historical district of Jahrom city, through a descriptive-analytical approach and utilizing documentary sources and libraries, the necessary indicators (19 indicators) are gathered in the terms of economic, social, physical-spatial dimensions, and historic. Method: Then, these indicators were investigated using a spatial analysis approach by combining two models of analytical network process (ANP) and Fuzzy Analytic Network Process (F-ANP) through ARC GIS software. The information required to quantify and evaluate the indicators are collected from some sources such as the official census in 2016, field perceptions, urban development plans, the extracted, and the weighted indicators in the developed model, by surveying the experts, urban management, and researchers. Results: Ultimately, this paper introduced the historic district of Jahrom in two zones. In this way, some indicators (1) the existence of primary market core via weight of 0.146, and (2) the existence of recorded historic monuments with weight of 0.133, obtain the highest scores to determine the historic district of Jahrom. Conclusion: Moreover, the importance of the proposed dimensions has simultaneously been emphasized such as the historical, physical-spatial, economic, and social dimensions, respectively.

منابع و مأخذ:

1- Alpopi, C., & Manole, C. (2013). “Integrated urban regeneration, solution for cities revitalize”, Procedia Economics and Finance, 6,

2- Ashraf, A. (1974). “Historical features of urbanization in post-Islam Iran”, Journal of Social Sciences Letter, No. 4, pp. 7-49.

3- Bahadori Nejad, M., & Zaker Haghighi, K. (2017). “Renewal Process in Historical Fabrics Using Regeneration Approach (A Case Study of Haji Neighborhood in Historical Areas of Hamedan)”, Haft Hesar Journal of Environmental Studies, 5 (18), pp. 5

4- Behzadfar, M., & Rezvani, N. (2015). "Comparative study of morphological norms of Islamic urban planning in the historical context, case study: Sarcheshmeh neighborhood of Gorgan", Quarterly Journal of Islamic Architecture Research, 3(6)

5- Couch, C., Fraser, C., & Percy,­S. (2003).” Urban Regeneration In Europe” Blackwell Publishing, Oxford

6- Daneshpour, A., & Shiri, E. (2015). “Physical-Functional Components Comprising the Identity of Historical Texture of Iranian-Islamic City”, Quarterly Journal of Naghsh-e Jahan, pp. 1-5.

7- Davoodpour, Z. (2011). “Restoration and renovation of worn-out urban textures; a strategy to realize physical aspects of sustainable urban development (Case study: worn-out texture of Kuy-e Sajjadi)”, Amayesh Journal, Vol. 4, No. 15.

 

 

8- Eftekhary, K. (2015). “Analytical approaches to traditional urban patterns for providing a guideline of the historic Axis

structures of middle cities (Case study: Mianeh city)”, Bagh-e Nazar Journal, 12^th year, No. 34.

9- Falamaki, M. M. (2005). “An essay on urban conservation from Venice to Shiraz”, Faza Publication, Tehran.

10- Habibi, K., Pour Ahmad, A., & Meshkini, A. (2007). “Urban rehabilitation and renovation of old textures”, Entekhab Publication, University of and Civil Engineering and Urban Reconstruction Organization, Tehran.

11- Habibi, S. M. (2001). “From village to city; a historical analysis of the concept of city and its physical appearance”, University of Tehran Press, Tehran, third edition

12- Hanachi, P., & Fadaie Nezhad, S. (2011). “A Conceptual Framework for Integrated Conservation and Regeneration in Historic Urban Areas”, Journal of Fine Arts - University of Tehran, No. 46.

13- Harvey, D. (1985). “The Urbanization of Capital, Basil Blackwell”, Oxford

14- Hewison, R. (1987). “The Heritage Industry”, Methuen, London.

15- Hosseinzadeh Dalir, K., & Javadi Eshkelak, A. (2006). “City center: importance, significance, and revitalization”, Soffeh Journal, 15^th year, No. 42.

16- John R, Sh. (1984). “an introduction to urban Geography Routled and Kegan paullted

17- Kana, K. (2012). “An experiment in urban regeneration using culture and art in Senba, Osaka’s historic urban center, with a focus on the regeneration of urban space, City, Culture and Society, vol: 3, pp: 151–163

18- Khaksari, A. (2003). “Economic revitalization of city centers and old textures”, Haft Shahr Journal, 5^th year, No. 15

19- Li, L., Hong, G., & et al. (2016). “Evaluating the perfor-mance of public involvement for sustainable urban regeneration, Pro-cedia engineering”, Vol 145,

20- Martin, R., Morrison, P. (2003). “Thinking About The Geographies of  Labour, In: R. Martin And P. Morrison (Eds.): Geographies Of Labour Market Inequality” London: Routledge,.

21- Meshkini, A. (2010). “Monitoring the Impact of Urban Physical Development Plans On Old Sites of Cities”, American Journal of Environmental Sciences.

22- Mikhailov, L., &Tsvetinov, P. (2004). “Evaluation of services using a fuzzy analytic hierarchy process”. Applied Soft Computing,

23- Mohammadi, M., Azimi, M., Moghaddam, H., & Rafieian, M. (2012).

24- Urban public spaces: realization of social interactions in historical textures (case study: the old city of Lar”, Maremat & memari-e Iran, 1^st year, No. 2.

25- Pour Ahmad, A., & Akbar Nejad Babaei, R. (2011). “Historical urban texture regeneration using SWOT model (case study: historical texture of Babol city)”, Quarterly Journal of Geography and Urban Planning (Zagros Perspective), 3rd year, No. 9.

26- Rahnama, M. R. (2011). “Planning for the central city zones”, FUM Press.

27- Saaty, T. L. (1999)“Fundammentalsof the Analytic Network Process”, Proceeding of ISAHP, kobe, Japan

28- Statistical Center of Iran, (2016). Results of the 2016 census in Iran

29- Tavassoli, M. (2011). “Urban structure and architecture in the hot arid zone of Iran”, Payam Publication, Tehran.

30- UNESCO (2008). “Historic districts for all, a social and human approach for sustainable revitalization”, Paris, France, SHS/SRP/URB