الگوی مدیریت شهر الکترونیکی با رویکرد توسعه اقتصاد الکترونیکی برای حضور در بازارهای بین‌المللی

سید عباس حیدری ¹ ( استاد تمام وقت دانشکده مدیریت دانشگاه ازاد اسلامی تهران مرکز )
فرهاد شیدایی ² ( دانشجوی دکترای دانشکده مدیریت دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکز )

تاریخ ارسال : 1400/08/26 تاریخ تایید : 1401/02/22

کلید واژه: اقتصاد, مدیریت شهر الکترونیکی, توسعه کسب و کارهای الکترونیکی, بازارهای بین‌المللی,

چکیده مقاله :

شهر الکترونیک بخش وسیعی از خدمات خود را از طریق وب ارایه می‌کند و زمینه لازم برای ارایه خدمات باکیفیت، سریع و کم هزینه را با استفاده از سازوکارهای الکترونیکی فراهم می‌کند. لذا هدف پژوهش حاضر در پی طراحی الگوی مدیریت شهر الکترونیکی با رویکرد توسعه کسب و کارهای الکترونیکی برای حضور در بازارهای بین‌المللی می‌باشد. این پژوهش از نوع اکتشافی و بنیادی می‌باشد که در چارچوب رویکرد کیفی و با به کارگیری روش تحقیق داده بنیاد انجام گرفته است. ابزار جمع‌آوری داده‌ها، مصاحبه‌های نیمه ساختار یافته بوده و به منظور گردآوری اطلاعات، با به کارگیری روش نمونه گیری هدفمند با 28 نفر از خبرگان شامل اساتید دانشگاه، دست اندرکاران مدیریت شهری کشور مصاحبه انجام شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها در سه مرحله کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری انتخابی با استفاده از نرم‌افزار کیفی Maxqda2020 انجام گرفت. بر اساس آن، مدل کیفی پژوهش طراحی شد. نتایج پژوهش حاضر، نشان دهنده شناسایی تعداد 122کدباز، 12خرده مقوله یا مفهوم و 6 مقوله استخراج و ویژگی‌های آن‌ها، می‌باشد. در همین راستا مقولات استخراجی در قالب شرایط علّی شامل: تغییر سبک زندگی، لزوم مدیریت شهری، دستورالعمل‌های قانونی، مقوله محوری شامل: توسعه شهرالکترونیکی، بستر حاکم شامل: زیر ساخت، فناوری اطلاعات، قوانین و مقرارت، شرایط مداخله‌گر شامل: موانع، تسهیل‌کنندگان ( عوامل مدیریتی، موانع مدیریتی و آموزشی و ناهنجاریهای فرهنگی) راهبردها شامل: ارتقا آمادگی الکترونیکی، آموزش و پیامد شامل: توسعه اقتصاد و کسب وکار الکترونیکی دسته بندی شد. لذا در به کارگیری چارچوب جامع تدوین الگوی مدیریت شهر الکترونیکی با رویکرد توسعه کسب و کارهای الکترونیکی در شهر تبریز، باید یکپارچگی در قضاوت شهودی و تجزیه وتحلیل‌های منطقی را در نظر داشت.
واژگان کلیدی: مدیریت شهر الکترونیکی، افتصاد ،توسعه کسب و کارهای الکترونیکی، بازارهای بین‌المللی

چکیده انگلیسی :

The e-city offers a large part of its services through the web and provides the necessary ground for providing quality, fast and low-cost services by using electronic mechanisms. Therefore, the purpose of this study is to design an e-city management model with an e-business development approach to participate in of exploratory and fundamental type which has been done in the framework of qualitative approach and using the research method of foundation data. Data collection tools were semi-structured interviews and in order to collect information, 28 experts were involved in purposive sampling method, including university professors, those involved in urban management in the country. Data analysis was performed in three stages of open coding, axial coding and selective coding using Maxqda2020 quality software. Based on that, a qualitative research model was designed. The results of the present study show the identification of 122 open source code, 12 subcategories or concepts and 6 categories of extraction and their characteristics. In this regard, extractive categories in the form of causal conditions include: lifestyle changes, the need for urban management, legal guidelines, central categories including: e-city development, governing context including: infrastructure, information technology, laws and regulations, intervening conditions including: obstacles Facilitators (managerial factors, managerial and educational barriers and cultural anomalies) Strategies included: Promoting e-readiness, training and outcomes including: Economic development and e-business. Therefore, in applying the comprehensive framework for developing an e-city management model with an e-business development approach in the city of Tabriz, integration in intuitive judgment and rational analysis should be considered.
Keywords: e-city management, economy, e-business development, international markets

متن کامل:



 

 

 

 

E-City Management Model with an Approach to Developing E-Economy to Participate in International Markets

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Abstract

The e-city offers a large part of its services through the web and provides the necessary ground for providing quality, fast and low-cost services by using electronic mechanisms. Therefore, the purpose of this study is to design an e-city management model with an e-business development approach to participate in of exploratory and fundamental type which has been done in the framework of qualitative approach and using the research method of foundation data. Data collection tools were semi-structured interviews and in order to collect information, 28 experts were involved in purposive sampling method, including university professors, those involved in urban management in the country. Data analysis was performed in three stages of open coding, axial coding and selective coding using Maxqda2020 quality software. Based on that, a qualitative research model was designed. The results of the present study show the identification of 122 open source code, 12 subcategories or concepts and 6 categories of extraction and their characteristics. In this regard, extractive categories in the form of causal conditions include: lifestyle changes, the need for urban management, legal guidelines, central categories including: e-city development, governing context including: infrastructure, information technology, laws and regulations, intervening conditions including: obstacles Facilitators (managerial factors, managerial and educational barriers and cultural anomalies) Strategies included: Promoting e-readiness, training and outcomes including: Economic development and e-business. Therefore, in applying the comprehensive framework for developing an e-city management model with an e-business development approach in the city of Tabriz, integration in intuitive judgment and rational analysis should be considered.

Keywords: e-city management, economy, e-business development, international markets

 

الگوی مدیریت شهر الکترونیکی با رویکرد توسعه اقتصاد الکترونیکی برای حضور در بازارهای بین­المللی

 

 

 

 

 

 

 

 

 

چکیده

شهر الکترونيک بخش وسيعي از خدمات خود را از طريق وب ارايه مي‌کند و زمينه لازم براي ارايه خدمات باکيفيت، سريع و کم هزينه را با استفاده از سازوکارهاي الکترونيکي فراهم مي‌کند. لذا هدف پژوهش حاضر در پی طراحی الگوی مدیریت شهر الکترونیکی با رویکرد توسعه کسب و کارهای الکترونیکی برای حضور در بازارهای بین­المللی می­باشد. این پژوهش از نوع اکتشافی و بنیادی می­باشد که در چارچوب رویکرد کیفی و با به کارگیري روش تحقیق داده بنیاد انجام گرفته است. ابزار جمع‌آوري داده‌ها، مصاحبه‌هاي نیمه ساختار یافته بوده و به منظور گردآوري اطلاعات، با به کارگیري روش نمونه گیري هدفمند با 28 نفر از خبرگان شامل اساتید دانشگاه، دست اندرکاران مدیریت شهری کشور مصاحبه انجام شد. تجزیه و تحلیل داده‌ها در سه مرحله کدگذاري باز، کدگذاري محوري و کدگذاري انتخابی با استفاده از نرم­افزار کیفی Maxqda2020  انجام گرفت. بر اساس آن، مدل کیفی پژوهش طراحی شد. نتایج پژوهش حاضر، نشان دهنده شناسایی تعداد 122کدباز، 12خرده مقوله یا مفهوم و 6 مقوله استخراج و ویژگی‌هاي آن‌ها، می­باشد. در همین راستا مقولات استخراجی در قالب شرایط علّی شامل: تغییر سبک زندگی، لزوم مدیریت شهری، دستورالعمل‌های قانونی، مقوله محوری شامل: توسعه شهرالکترونیکی، بستر حاکم شامل: زیر ساخت، فناوری اطلاعات، قوانین و مقرارت، شرایط مداخله­گر شامل: موانع، تسهیل­کنندگان ( عوامل مدیریتی، موانع مدیریتی و آموزشی و ناهنجاریهای فرهنگی) راهبردها شامل: ارتقا آمادگی الکترونیکی، آموزش و پیامد شامل: توسعه اقتصاد و کسب وکار الکترونیکی دسته بندی شد.  لذا در به کارگیری چارچوب جامع تدوین الگوی مدیریت شهر الکترونیکی با رویکرد توسعه کسب و کارهای الکترونیکی در شهر تبریز،  باید یکپارچگی در قضاوت شهودی و تجزیه وتحلیل‌های منطقی را در نظر داشت.

واژگان کلیدي: مدیریت شهر الکترونیکی، افتصاد ،توسعه کسب و کارهای الکترونیکی، بازارهای بین­المللی

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مقدمه: 

شهر الکترونیک عبارت است ازدسترسی الکترونیکی شهروندان به خدمات شهرداری و سایرسازمان‌های شهری به‌صورت شبانه‌روزی و هفت روز هفته به شیوه‌ای با ثبات قابل اطمینان امن و محرمانه (جایگر¹،2010). در شهرهای الکترونیک انجام کلیه فعالیت‌های بانکی، اداری، تجاری، تفریحی، اطلاعات علمی، آموزشی، سیاسی، مسافرتی، درمانی، کاریابی از طریق اینترنت انجام می‌شود در این شهرها ادارات مجازی هستند که روی اینترنت قراردارند و تنها با استفاده از آدرس سایت ادارات به آن‌ها دسترسی می‌توان پیدا کرد (ابرس²، 2015). شهرهای بزرگ ایران همچون تهران، تبریز، مشهد، اصفهان و شیراز با مشکلات عدیده‌ای مانند: ترافیک، آلودگی شهری و توزیع نامناسب خدمات شهری روبرو هستند و سالیانه بسیاری از درآمدهای آن صرف رفع نمودن این مشکلات می­شود. هزینه ایجاد و نگهداری خیابان‌ها، پل‌ها، زیرگذرها و معابر شهری سهم قابل توجهی از درآمدهای شهرهای بزرگ را می‌بلعد و به موازات ساماندهی ترافیک بخش عظیمی از دغدغه‌های خاطر مسئولین شهرهای بزرگ را به خود اختصاص می‌دهد. ایجاد و توسعه شهرالکترونیک بسیاری از این مشکلات را به‌صورت ریشه‌ای مرتفع خواهد نمود (کریمی، 1392). در کنار شهر الکترونیک باید دولت الکترونیک داشت. دولت الکترونیک یک دولت دیجیتال، بدون دیوار و بدون ساختمان می‌باشد و دارای سازمان مجازی است و در واقع این توانایي را برای دولت فراهم می‌آورد تا خدمات را به صورت آنلاین در اختیار افراد جامعه قرار دهد (قهرمانی، ۱۳۸۲).

از آنجا که تا سال ۲۰۵۰ میلادی بیش از ۷۰ درصد جمعیت دنیا ساکن شهرها می‌شوند، این ویژگی از اهمیت شایسته‌ای برخوردارخواهد بود. همچنین تا پایان دهه ۲۰۳۰ میلادی جمعیت سالمندان در دنیا در مقایسه با گذشته افزایش چشمگیری داشته باشد. بنابراین دسترسی به فناوری‌های جدید در سیستم بهداشت و درمان کشورها بیش از پیش اهمیت خواهد داشت که این ویژگی نیز در توسعه شهرهای هوشمند مورد توجه قرار گرفته است. پیش‌تر این وظایف به کمک روش‌های سنتی انجام می‌شده است، اما امروزه ابزار الکترونیکی، انجام امور و ایفای وظایف شهروندی را بسیار ساده‌تر، سریع‌تر و ارزان‌تر نموده است (جلالی، ۱۳۸۶).

تحولات اقتصادی، گسترش مراکز صنعت بازرگانی و پدیده‌های ناشی از پیشرفت تکنولوژی در شهرها مسائل و مشکلات متعددی برای زندگی شهری به وجود آورده است. از این رو شکل‌گیری سازمان‌هایی برای تولید کالا و خدمات و قبول مسؤولیت اداره امور زندگی شهروندان را ضروری کرده است. شهرداری الکترونیکی، با بهره‌گیری از فناوری اطلاعات، خدمات خود را در حوزه‌ی مسئولی وظایف شهرداری، به صورت آسان، سریع، قابل دسترسی و ایمن به شهروندان ارائه می‌دهد. این خدمات به طور شبانه‌روزی و بیش‌تر از طریق شبکه جهانی اینترنت ارائه می‌شود. در شهرداری الکترونیکی وظایف زیر باید انجام گیرد: تأمین و بروز رسانی اطلاعات، ارائه خدمات برخط یا آنلاین تبادل اطلاعات اجتماعی، از سوی دیگر، زیر ساخت‌های لازم برای توسعه شهرداری الکترونیکی به شرح زیر انکار‌ناپذیر است :

1) زیر ساخت مخابراتی: مانند شبکه فیبر‌نوری، اینترنت و اینترانت و در اختیار قرار دادن اینترنت پرسرعت برای شهروندان، بنگاه‌ها و ادارات.

2) زیر ساخت‌های حقوقی: که شامل قوانین و مقررات می‌باشد.

 ۳) زیر ساخت‌های فرهنگی: شامل تربیت نیروی متخصص، آموزش کارکنان شهرداری که در ارتباط با پروژه‌اند و آموزش شهروندان با فرهنگ‌سازی، تبلیغات و ...

 4) زیر ساخت‌های نرم افزاری: شامل مهندسی مجدد فرآیندها و توسعه‌ی خدمات الکترونیک، یکپارچه سازی با سیستم اطلاعاتی و نرم افزارهای کاربردی و توسعه وب سایت رسمی شهرداری (فرمانبر و همکاران، ۱۳۸۸).

تحولات اقتصادی، گسترش مراکز صنعت بازرگانی و پدیده‌های ناشی از پیشرفت تکنولوژی در شهرها مسائل و مشکلات متعددی برای زندگی شهری به وجود آورده است. از این رو شکل‌گیری سازمان‌هایی برای تولید کالا و خدمات و قبول مسؤولیت اداره امور زندگی شهروندان را ضروری کرده است. شهرداری الکترونیکی، با بهره‌گیری از فناوری اطلاعات، خدمات خود را در حوزه‌ی مسئولی وظایف شهرداری، به صورت آسان، سریع، قابل دسترسی و ایمن به شهروندان ارائه می‌دهد. این خدمات به طور شبانه‌روزی و بیش‌تر از طریق شبکه جهانی اینترنت ارائه می‌شود. در شهرداری الکترونیکی وظایف زیر باید انجام گیرد: تأمین و بروز رسانی اطلاعات، ارائه خدمات برخط یا آنلاین تبادل اطلاعات اجتماعی، از سوی دیگر، زیر ساخت‌های لازم برای توسعه شهرداری الکترونیکی به شرح زیر انکار‌ناپذیر است :

1) زیر ساخت مخابراتی: مانند شبکه فیبر‌نوری، اینترنت و اینترانت و در اختیار قرار دادن اینترنت پرسرعت برای شهروندان، بنگاه‌ها و ادارات.

2) زیر ساخت‌های حقوقی: که شامل قوانین و مقررات می‌باشد.

 ۳) زیر ساخت‌های فرهنگی: شامل تربیت نیروی متخصص، آموزش کارکنان شهرداری که در ارتباط با پروژه‌اند و آموزش شهروندان با فرهنگ‌سازی، تبلیغات و ...

 4) زیر ساخت‌های نرم افزاری: شامل مهندسی مجدد فرآیندها و توسعه‌ی خدمات الکترونیک، یکپارچه سازی با سیستم اطلاعاتی و نرم افزارهای کاربردی و توسعه وب سایت رسمی شهرداری (فرمانبر و همکاران، ۱۳۸۸).

امروزه بحث توسعه شهرها به شبکه جهانی اینترنت نیز سرایت پیدا کرده است. شهرها و شهرک‌های جدیدی در فضای مجازی ظاهر می‌شوند که مصالح آن‌ها از خشت و ملات دیجیتالی تشکیل شده‌اند. این شهرهای الکترونیکی در زبان عامه با اصطلاح شهرهای مجازی³ شناخته می‌شوند. شهر الکترونیک در واقع خاستگاه‌های مدیران شهری و شهروندان در عرضه کردن و مورد استفاده قرار دادن خدمات شهری و کسب و کار است و با ورود فناوری‌های نوین مجبور به تسلیم در مقابل پدیده‌های حاصل تغییرات فناوری‌های جدید هستیم. شهر الکترونیک به عنوان یک نیاز و ضرورت هزاره سوم می‌باشد و برای اجرایی آن در ایران باید وضعیت‌های مختلف را با توجه به ابعاد موضوع مورد ملاحظه قرار داد گزارش‌ها حاکی از آن است که ٧٠ درصد از رفت و آمدهای درون شهری ایرانیان در حال حاضر صرفاً برای کسب اطلاعات در مورد خدمات مختلف صورت می‌گیرد که نتیجه این رفت و آمدها افزایش ترافیک، آلودگی هوا، هزینه سوخت و افزایش تصادفات است. این درحالی است که در شهرهایی مانند سئول در چارچوب پروژه‌هایی مثل شهر الکترونیک بیش از ۵٠٠ خدمت به صورت آنلاین به شهروندان ارائه می‌شود. برای تحقق شهر الکترونیک در ایران باید به ٢ موضوع مهم زیر ساخت‌ها و فرهنگ‌سازی توجه کرد. متاسفانه در ایران پروژه‌های شهر الکترونیک در کیش، مشهد و تهران تاکنون با شکست مواجه شده است (درویشی، 1393).

در حال حاضر تکنولوژی اطلاعات این امکان را به افراد داده و کمک می‌‏کند تا سریع‌‏تر به اهداف خود دست یابند. ایجاد شهر الکترونیک و قدم گذاشتن در مرحله تکنولوژی نیز یک فرصت انکارناپذیر است. این شهر عاملی در جهت ایجاد سازمان‌های شیشه‌ای است به گونه‌ای که تمام کارکردها و هدف‌های سازمان به طور شفاف قابل مشاهده باشد. شهر الکترونیک دسترسى الکترونیکى شهروندان به شهردارى، ادارات دولتى، بنگاه‌هاى اقتصادى و کلیه خدمات فرهنگى و بهداشتى شهرى به صورت شبانه‌روزى را قابل اطمینان و امن مى‌کند. این شهر از بستر پیشرفته اطلاعات مخابراتى برخوردار است، به صورتى که مى‌توان از طریق کامپیوتر با خانه‌ها، مدارس، سازمان ها و مراکز کسب و کار داخلی و بین المللی ارتباط برقرارکرد. شهر الکترونیکی با افزایش کسب و کارهای الکترونیکی می­تواند به کاهش هزینه‌هاى تردد شهرى، افزایش سرمایه‌گذارى در نتیجه گسترش ارتباطات جهانى، صرفه جویى در مصرف سوخت‌هاى محدود، رونق اقتصادى، کاهش زمان اتلاف شده شهروندان در ترافیک، کاهش آلودگى محیط زیست و  افزایش اشتغال و توسعه کسب و کارهای بین المللی کمک شایانی نماید. برای این که استراتژی های الکترونیکی تضمین کننده ی چشم انداز توسعه ای معناداری در رابطه با مباحثی چون اینترنت و «فناوری اطلاعات و ارتباطات» باشند، الزام به طراحی به صورت بین المللی این استراتژی ها، می باشد. حوزه شهر الکترونیکی تنها به فعالیت ها و خدمات شهری و اداری خلاصه نمی شود، بلکه ایجاد امکانات لازم برای رونق کسب و کار از اهداف اصلی استقرار دولت و شهر الکترونیکی است یکی از مزایای فناوری های نوین مخصوصاً در فضای مجازی، ایجاد حوزه های کاری و مشاغل جدید است. با ورودبه فناوری های الکترونیکی هزاران شغل جدید تعریف و افراد زیادی جذب این مشاغل می شوند. مسلماً هر فناوری جدیدی به تخصیص های جدید و خاص خود نیاز دارد و قطعاً نیاز به این نخصیص ها خود مشاغل جدیدی را در این زمینه به وجود خواهد آورد و این مسئله فرصت های شغلی جدیدی را برای شهروندان یک جامعه به همراه خواهد داشت. بنابراین، با استقرار و تحقق پروژه های عظیمی مانند شهر و دولت الکترونیکی هزاران شغل و حرفه جدید ایجاد شده و افراد زیادی مشغول به کار خواهند شد .باتوجه به خلا تحقیقات فراوان در این مورد پژوهش حاضر در پی طراحی ارائه الگوی مدیریت شهر الکترونیکی با رویکرد توسعه کسب و کارهای الکترونیکی می­باشد. در راستاي دستیابی به این هدف، سوال‌ها به این شرح مطرح شده‌اند: شرایط علّی الگوی مدیریت شهر الکترونیکی با رویکرد توسعه کسب و کارهای الکترونیکی کدامند؟، مقوله محوري الگوی مدیریت شهر الکترونیکی با رویکرد توسعه کسب و کارهای الکترونیکی کدامند؟، راهبردهای الگوی مدیریت شهر الکترونیکی با رویکرد توسعه کسب و کارهای الکترونیکی کدامند؟، شرایط مداخله­گر الگوی مدیریت شهر الکترونیکی با رویکرد توسعه کسب و کارهای الکترونیکی کدامند؟، بستر حاکم ارائه الگوی مدیریت شهر الکترونیکی با رویکرد توسعه کسب و کارهای الکترونیکی برای ورود به بازارهای بین­المللی کدامند؟، عوامل پیامدي ارائه الگوی مدیریت شهر الکترونیکی با رویکرد توسعه کسب و کارهای الکترونیکی کدامند؟

 

مبانی نظری تحقیق و پیشینه:

این بخش در دو قسمت مبانی نظری و پیشینه تحقیق آمده است. مبانی نظری تحقیق حاضر نیز  در دو بخش شهر الکترونیک و کسب و کار الکترونیکی آورده شده است.

1. شهر الکترونیکی: شهر هوشمند⁴ شهری است که با ایجاد بستر و زیرساخت مناسب در زمینه‌های مختلف و با بکارگیری فناوری‌های نوین موجب توسعه پایدار اقتصادی شده و کیفیت زندگی را ارتقا بخشد امکان دسترسی الکترونیکی به کلیه خدمات برخط ادارات، سازمانها و اماکن درون شهری و دستیابی به اطلاعات مختلف مورد نیاز به صورت شبانه‌روزی به شیوه‌ای با ثبات، قابل اطمینان و امن و محرمانه شهرهای الکترونیکی نرم افزار و سخت افزار مورد نیاز را برای دسترس شهروندان در تمامی اوقات شبانه روز به پایگاه‌های داده خدمات دولتی و بخش خصوصی بر روی اینترنت فراهم می‌آورند. شهرها دارای زیرساخت یا سرمایه فیزیکی ⁵هستند. شهرها در عین حال به دانش ارتباطی یا زیرساخت اجتماعی که به آن سرمایه فکری⁶ هم می‌گویند احتیاج دارند. شهر هوشمند برخاسته از توجه به تکنولوژی‌های ارتباطی و اطلاع‌رسان است و همچنین (جلالی، ۱۳۸۶). کسب و کار الکترونیک عبارتست از کاربردی کردن کلیه سیستم‌های اطلاعاتی برای تقویت و کنترل فرایندهای کسب و کار. امروزه این فرایندها با استفاده از تکنولوژی‌های مبتنی بر وب توسعه می­یابند (فرج­پور خاناپشتانی و همکاران، 1394).

2. کسب و کار الکترونیکی: واژه کسب و کار الکترونیکی در بسیاری از مواقع با واژه تجارت الکترونیک در کاربرد اشتباه در نظر گرفته می‌شود. تعریف کلی که شرکت آی بی ام از واژه کسب و کار الکترونیکی ارائه می‌نماید عبارت است از:

یک رویکرد امن، منعطف و یکپارچه برای دستیابی به ارزش در کسب و کارهای متفاوت به وسیله ایجاد ترکیب سیستم‌ها و فرآیندهایی که بر فعالیت‌های هسته اصلی کسب و کار با حفظ سادگی و استفاده از فناوری اینترنت استوار هستند (پرویز⁷ و همکاران، 2007). ولی به طورکلی می‌توان اینطور بیان نمود که کسب و کارهای اینترنتی نیز زیر شاخه‌ای از تجارت الکترونیک می‌باشند که لازم است زیر ساخت‌های آن در هر جامعه‌ای ایجاد شود.

پیشینه تحقیق در دو بخش تحقیقات داخلی و خارجی به شرح زیر می­باشد.

علی عباس شهیر و همکاران (1400) در پژوهشی با عنوان آینده پژوهی رشد شهری کلانشهر تبریز با تاکید بر رویکرد شهر هوشمند دریافتند که، بارزترین ویژگی کلانشهر تبریز توجه به عرصه منابع طبیعی و محافظت از منابع زیست‌کره (آب، خاک و هوا) است. پس از این ابعاد، توجه به دولت الکترونیک، توسعه زیرساخت ITC، حمل و نقل هوشمند، منابع انسانی و توسعه اجتماعی به ترتیب دارای بیش‌ترین اهمیت بوده‌اند.

کاظم خواه  و همکاران (1400). تدوین سناریوهای توسعۀ فضایی شهری در چارچوب الگوی رشد هوشمند با رویکرد آینده پژوهی (مطالعۀ موردی: شهر رشت) دریافتند که، می‌توان به تحقق اهداف رشد هوشمندانه در شهر رشت امیدوار بود، چرا که در وضیت‌های حاکم بر سناریو تمامی 14 عامل کلیدی از وضعیتی خوش‌بینانه و امیدوارکننده برخوردار هستند.

طهوری و رشیدی طغرالجردی (1400) در تحقیقی با عنوان تاثیر اجرای مدیریت منابع انسانی الکترونیکی بر بهره‌وری کارکنان با میانجی‌گری اعتماد غیرمستقیم در مدیران شعب بانک مسکن - شهر تهران، دریافتند اعتماد غیرمستقیم به‌عنوان مؤلفه میانجی به‌طور معنادار تأثیری بر بهره‌وری کارکنان نداشته است. از نتایج به دست آمده، فرضیه رابطه مثبت بین مدیریت منابع انسانی الکترونیکی، بهره‌وری کارکنان و اعتماد سازمانی اثبات شده است، اما مؤلفه اعتماد غیرمستقیم تغییر معناداری در این مدل ایجاد نکرده و ارتباط بین دو متغیر دیگر را تقویت ننموده است.

سرگزی (1398) پژوهشی در مورد مدیریت شهر الکترونیک و لزوم پیاده سازی طرح شهرداری الکترونیک انجام داد. نتایج پزوهش وی نشان داد که، هر چه خدمات‌رسانی در شهرها به سمت ارتباطات برخط پیش رود، سرعت و کیفیت خدمات‌رسانی به شهروندان افزایش می‌گردد و لازمه این امر، اجرای طرح الکترونیکی شدن خدمات‌رسانی در شهرداری‌ها می‌باشد.

رحمانی و همکاران (1397) پژوهشی در مورد شناسایی و رتبه بندی عوامل موثر بر پذیرش خدمات الکترونیک شهرداری مشهد از دیدگاه شهروندان انجام دادند و نتایج بیانگر این بود که پذیرش فناوری توسط گروه­های هدف یکی از محورهای مهم در حوزه مطالعات فناوری اطلاعات است. در عین حال خدمات شهرالکترونیک، نقش فراوانی در ارتقاء کمی و کیفی و تسریع و تسهیل خدمات شهری بر عهده دارد. همچنین، یافته‌ها نشان داد که نگرش شهروندان، هنجارذهنی شهروندان، کنترل رفتاری درک­شده و اعتماد شهروندان، عوامل اصلی مؤثر بر قصد استفاده از خدمات الکترونیک شهرداری هستند و متغیر نگرش شهروندان در مقایسه با هنجارذهنی، کنترل رفتاری درک شده و اعتماد از اولوویت بالاتری برخوردار است.

دارگا⁸ و همکاران (2022) در بررسی جریان مشخصه عابر پیاده در شرایط ترافیک مختلط در شهر الکترونیکی با داده های کیفی و همچنین انجام تجزیه و تحلیل محتوای اجزای کلیدی دریافتند ، ابعاد مختلف موضوع از جمله نبود زیرساخت مناسب، شرایط منجر به افزایش تردد عابران می­گردد.

2.کینگ⁹ و همکاران(2020) در تحقیقی با عنوان: سیستم های جمع آوری زباله های الکترونیکی با استفاده از اینترنت اشیا در مدیریت زباله الکترونیکی خانگی در مالزی، یک اپلیکیشن موبایل معرفی کردند که کاربران می­توانند از آن برای دفع زباله­های الکترونیکی خانگی خود استفاده کنند. آنها دریافتند که، سیستم هوشمند موفق می‌تواند برای بهبود جمع‌آوری وسایل الکترونیکی مصرفی زباله‌های خانگی مفید باشد.

دفتر تحقیقاتی گیسما لندن (2019) پژوهشی در مورد ساختن شهر دیجیتالی( الکترونیکی ) راهی به سوی موفقیت است انجام دادند و نتایج بیانگر این است که برای مقابله با برخی از مهم‌ترین مشکلات، مصرف انرژی تا تغییرات آب و هوایی، ما نیاز به شهرهای دقیق‌تر داریم. این نیازها با افزایش جمعیت جهان افزایش می‌یابد و بدون استفاده از فناوری های دیجیتالی، به ویژه در شهرها، به دست نمی‌آید.

اگاندا ¹⁰(2019) پژوهشی در مورد دستاوردهای دیجیتالی، در آغاز ورود به سال 2019 انجام دادند و نتایج بیانگر این بود که شهرهای دیجیتال نتیجه تغییر و تحول دیجیتالی مراکز شهری از طریق همکاری متمرکز، مشارکتی و همکاری بین دولت، ارائه دهندگان خدمات، صنعت و شهروندان است. که فرصت‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری داخلی و بین المللی  بیشتری را فراهم آورده است این فرصتی برای شرکت‌های کسب و کار است که با دولت در راه اندازی بازارهای دیجیتالی همکاری کنند. 

جاناتان و همکاران¹¹ (2019) کتابی تحت عنوان شهرهای دیجیتالی آینده‌ای بهتردر نیویورک تألیف کردند و نتایج حاکی از این بود که داده‌ها به دولت‌های شهری پاسخ می‌دهد. در شهرهای الکترونیکی اطلاعات در زمان واقعی به دست می‌آید، شرکت‌ها و افراد نقش فعال‌تری را دارند و عملکرد کلی شهر بهتر می‌شود.

مواد و روش تحقیق:

هدف کلی پژوهش حاضر ارائه الگوی مدیریت شهر الکترونیکی با رویکرد توسعه کسب و کارهای الکترونیکی از دیدگاه خبرگان است. پژوهش حاضر در چهارچوب رویکرد کیفی و با به کارگیري روش نظریه داده بنیاد انجام گرفته است و داده‌هاي مورد نیاز با به کارگیري مصاحبه‌هاي نیمه ساختاریافته، جمع‌آوري شده است. این پژوهش بر آن است که با استفاده از روش تئوری داده بنیاد به گردآوری، تحلیل و تبیین موضوع پژوهش اقدام نماید.

جامعه آماري این پژوهش از آن دسته از کارشناسان و خبرگان مطلع مدیریت شهری کشور تشکیل شده است که می‌توانستند اطلاعات با ارزشی را در اختیار پژوهشگر قرار دهند. نمونه‌گیري در این پژوهش، به طور هدفمند انجام گرفته است. در تحقیـق کیفی،  هنگامی جمع‌آوري اطلاعات و داده‌ها متوقف می‌شود که اطـلاعات درباره همه دسـته‌بندي‌هاي مورد نظر اشباع شود و این امر زمانی رخ می‌دهد که نظریه یا موضوع مورد مطالعه کامل شود و اطلاعات جدیدي مرتبط با موضوع مورد مطالعه، به دست نیاید. از این رو، در پژوهش‌هاي کیفی، حجم نمونه را مترادف با کامل شدن داده‌ها یا اشباع داده‌ها می‌دانند در این راستا، نمونه‌هاي بخش کیفی این پژوهش را 28 نفر از خبرگان شامل اساتید دانشگاه، دست‌اندرکاران مدیریت شهری کشور تشکیل داده است. کوربین و استرواس¹² (2008)، براي ارزشیابی پژوهش‌هاي مبتنی بر نظریه‌پردازي داده بنیاد، به جاي معیارهاي روایی و پایایی، معیار مقبولیت را پیشنهاد داده‌اند. مقبولیت، یعنی اینکه یافته‌هاي پژوهش، تا چه حد در انعکاس تجارب مشارکت کنندگان، پژوهشگر و خواننده در مورد پدیده مورد مطالعه، موثق و قابل باور است. ده شاخص براي معیار مقبولیت معرفی شده است که 5 مورد از آنها در این پژوهش براي ارتقاي دقت علمی و روایی و پایایی، مورد استفاده قرار گرفت. استراتژي‌هاي ممیزي مورد استفاده، عبارت بودند از حساسیت پژوهشگر، انسجام روش شناسی، متناسب نمودن نمونه، تکرار شدن یک یافته و استفاده از بازخورد مطلعین.

قابل ذکر است برای کدگذاری از نرم­افزار کیفی Maxqda2020 استفاده گردیده است.

 

بحث و ارائه یافته­ها:

تجزیه و تحلیل داده هاي این پژوهش براساس دستور العملهاي کوربین و استرواس (2008) ، شامل سه مرحله اصلی کدگذاري باز، کدگذاري محوري و کدگذاري انتخابی است. در نهایت نظریه (مدل کیفی) پژوهش بیان شده است. شکل1:مدل پارادایمی نظریه داده بنیاد را نشان می­دهد.

 

 

---

[1] . Jaeger

[2] . Ebbers

[3] . Virtual Cities

[4] . Smart city 

[5] . Physical capital

[6] . Intellectual capital

[7] . Pavic

[8]  Durga

[9]  Kang

[10] . Aganda

[11] . Janatan et al

[12] . Corbin & Strauss

 

 

 

 

 

 

 

 

شکل 1: مدل پارادایمی نظریه داده بنیاد 

 

 

 

الف) کد گذاري باز: کدگذاري باز اولین مرحله در تجزیه و تحلیل داده­ها و کدگذاري است. در طول مرحله کدگذاري باز، داده­هاي حاصل از مصاحبه ها به دقت بررسی شد، مقوله هاي اصلی و مقوله هاي فرعی مربوط به آنها مشخص شدند و خرده مقوله ها (زیر مقوله ها) تعیین شدند. در طی این تحلیلها، فنون تحلیلی پیشنهاد شده کوربین و استرواس (2008) به کار گرفته شد. واحد اصلی تحلیل براي کدگذاري باز مفاهیـم بودند. رونوشت مصاحبه ها براي یافتن مقوله هاي اصلی، مقوله ها، خرده مقوله ها به طور منظم بررسی شد. طی این فرآیند کدگذاري تعداد 122کدباز، 12خرده مقوله یا مفهوم و 6 مقوله استخراج و ویژگی‌هاي آنها، شناسایی شد. جدول1: نمونه ای از کد گذاری باز را نشان می­دهد.

 

 

جدول 1: نمونه ای از کد گذاری باز

 

مفاهیم	نمونه مصاحبه

 

ارتقاء شاخص های جامعه اطلاعاتی	متحد و یکپارچه شدن کلیه اطلاعات افراد در سامانه یکتایی که باعث شود تا با یک کد کاربری و رمز عبور افراد به راحتی بتوانند در زمینه های گونانگون اطلاعاتی که وارد کرده اند استفاده کنند و نیازی به تجدید اطلاعات در هر سازمان بصورت مستقل و مجزا نشود.
حمایت همه جانبه از راه اندازی و پیاده سازی طرح های توسعه شهر الکترونیکی	استفاده و راه اندازی شهر الکترونیکی مناسب موجب جمع آوری اطلاعات صحیح و دسترسی راحت مدیران به آنها که موجب گزارش دهی های صحیح و در نتیجه این گزارش های مناسب و به موقع موجب مدیریت و سازماندهی ها ی مناسب خواهد شدو در نتیجه ارتقا کیفیت و برنامه ریزی های مناسب خواهد بود.
فراهم کردن زیرساختهای مناسب جهت پیشبرد حضور در بازارهای بین­المللی	فراهم کردن زیرساختهای مناسب جهت پیشبرد و راه اندازی حمل و نقل و انرژی هوشمندو چراغ های راهنمایی و رانندگی و ... و ارائه خدماتی با سرعت و دقت بالا که همگی بصورت یکپارچه و در یک هدف مشترک باشند–بستری باشد برای برداشت اطلاعات مناسب و چرخه های اطلاعاتی به خوبی باز استفاده شود.

 

جدول 1، نمونه مصاحبه و مفاهیمی که از آن استخراج شده است را بصورت مبسوط نشان می­دهد. با توجه به نوع مصاحبه، پژوهشگر مفاهیم اصلی و مربوطه را طبق نمونه فوق استخراج نموده است در مرحله بعد می بایست این مفاهیم در مولفه­های مرتبط دسته بندی گردند.

ب) کدگذاري محوري: در کدگذاري محوري، مفاهیم براساس اشتراکات و یا هم معنایی در کنار هم قرار می­گیرند. به عبارت دیگر، کدها و دسته هاي اولی هاي که در کدگذاري باز ایجاد شده اند، با یکدیگر مقایسه می­شوند و ضمن ادغام کدهایی که از نظر مفهومی با یکدیگر مشابهند، دسته هایی که به یکدیگر مربوط می شوند، حول محور مشترکی قرار می گیرند.در واقع، در این مرحله، ابعاد پارادایم کدگذاري شکل می­گیرد و شامل شش دسته، مقوله محوري، شرایط علی، شرایط مداخله گر، شرایط بستر حاکم، راهبردها و پیامدها است. شکل1، مدل پارادایمی نظریه داده بنیاد را نشان می­دهد. از اینرو، در این پژوهش، بر اساس ابعاد پارادایم کدگذاري ، تحلیل داده هاي حاصل از مصاحبه، به شرح جدول 2 تبیین شد. از این رو در این پژوهش براساس ابعاد پارادایم کد گذاری، تحلیل داده­های حاصل از مصاحبه تبیین شد.

 

 

 

 

 

 

جدول 2: نمونه­ای از کد­گذاری ­محوری

مولفه­ها	مفاهیم

 

آموزش

آماده کردن مردم به آموزش و یادگیری و اجرای دقیق مفاد آن

 

	ارتقا سواد رسانه‌ای جامعه جهت استفاده از خدمات شهر الکترونیک
	آموزش شهروندان
	تدوین برنامه‌های موثر و عملیاتی برای ارتقا دانش، فرهنگ بستر الکترونیکی و فناوری اطلاعات در بین اقشار مختلف جامعه با رویکرد بین­المللی

 

	ارتقا فرهنگ استفاده از امکانات و مکانیزم‌های الکترونیکی
	مکانیزم‌های انتقال دانش
	آماده کردن مردم به آموزش و یادگیری و اجرای دقیق مفاد آن
	ارتقا سواد رسانه‌ای جامعه جهت استفاده از خدمات شهر الکترونیک
	آموزش شهروندان
	تدوین برنامه های موثر و عملیاتی برای ارتقا دانش

 

	فرهنگ­سازی بستر الکترونیکی و فناوری اطلاعات در بین اقشار مختلف
ارتقا آمادگی الکترونیکی	اتوماسیون و ایجاد فرایندهای الکترونیکی
	مدل و الگویی برای ارتقا فرهنگ مجازی کشور
	ارتقا آمادگی الکترونیکی جامعه و دولت،
	برنامه‌ریزی جامع
	ارتقا زیرساخت‌ها
	استفاده از تجارب موفق سایر کشورها و بومی‌سازی مدل‌های توسعه شهر الکترونیکی
	استفاده و کمک متخصصان و استفاده از تجربیات موفق بین المللی
	استقرار پنجره واحد الکترونیکی
	افزایش کسب و کارهای الکترونیکی رویکرد چابک و تخصص‌گرا
	گسترش ساختار فعالیت‌ها بر مبنای فن‌آوری‌های نوین
	شبیه‌سازی ساختار اداری شهر
	شفافیت عملکرد دستگاه‌های اجرائی(دولت)
	شناسایی و تحلیل نیازهای شهری براساس اقلیم
	استفاده از عملکردهای عالی موجود در این حوزه در سرتاسر جهان و بومی کردن این مولفه‌ها براساس شرایط کشور فرهنگ‌سازی
	تنوع‌بخشی وتقویت اقتصاد دانش‌بنیان
	دسترسی به اطلاعات یکپارچه و مدیریت دیتا
	برنامه بلند جهت توسعه شهرهای الکترونیکی
	ایجاد عدالت اجتماعی الکترونیکی
	هماهنگی بین واحدها
تغییر سبک زندگی	لزوم ارائه یک الگوی مناسب زندگی با توجه به شرایط فرهنگی و اجتماعی جامعه مورد نظر و مناسب در جامعه اطلاعاتی
	افزایش آگاهی و سواد جامعه
	سرمایه انسانی آموزش دیده
	تغییر پاردایم زندگی با افزایش اطلاع­رسانی
	سبک زندگی و نیاز انسان
	ترافیک و آلودگی‌های زیست محیطی
	افزایش تصادف‌ در نتیجه تردد
	لزوم آموزش کاربران و شهروندان شهر الکترونیک
	افزایش جمعیت
	کمبود وقت
	ضریب نفوذ بالای شبکه موبایل و اینترنت و شبکه­های بین­المللی
	شبکه‌های اجتماعی
	فناوری‌های جدید
	وجود منافع متعدد برای سازمان‌ها، ارگان‌ها، مردم
	ضرورت کاهش مراجعه حضوری
لزوم مدیریت شهری	تعامل دو سویه میان مدیران شهری و شهروندان
	ارائه زیر ساخت مناسب توسط دولت
	شغل‌های جدید در بستر فناوری اطلاعات و دادو ستد الکترونیکی
	فرهنگ استفاده صحیح
	حجم بالای کارهای روزانه و کمبود وقت افراد
	ظهور فناوری‌های جدید در بستر فناوری اطلاعات
وجود دستورالعمل های قانونی	وجود دستورالعمل‌های قانونی
	ارائه مجوز به بخش خصوصی در جهت تأمین زیر ساخت و محتوا
	نظارت بر عملکرد دستگاه‌های اجرائی و بخش خصوصی با نگاه فنی و نه امنیتی
موانع مدیریتی، آموزشی	استفاده نا کافی از فناوری اطلاعات و ناهماهنگی واحد ها
	اعتیاد به بوروکراسی سنتی و فقدان فرهنگ گذار از جریان های کاری فرسوده توسط مدیران
	مقاومت استفاده از تکنولوژی جدید از طرف ذی نفعان روشهای سنتی
	فساد اداری (اخذ رشوه و غیره ) که در شهر الکترونیک
	اعتیاد به بوروکراسی سنتی و فقدان فرهنگ گذار از جریان های کاری فرسوده توسط مدیران
	امنيت اطلاعات
	انتخاب نامناسب متخصص و افراد و پیمانکار در اجرای ایجاد شهر الکترونیکی
ناهنجاریهای فرهنگی	فرهنگ سازماني
	موانع فرهنگي
	موانع فرهنگي مانع اصلي تحقق شهر هوشمند است
عوامل مدیریتی، آموزشی	زیر ساخت الکترونیکی
	سازمان الکترونیکی
	سطح آشنایی و مهارت افراد جامعه در بهره برداری از امکانات الکترونیکی
	عزم جدی تشکیلات و نهادهای نظارتی کشور بر مانیتورینگ اجرای صحیح جریان های کاری نوین ابلاغی
	عزم جدی سیستم اجرایی کشور در عملیاتی کردن هر چه سریعتر جریان های کاری
	فراهم کردن زیرساخت های مناسب اطلاعاتی و تکنولوژیک متناسب با جامعه
	میزان فرهنگ فردی و اجتماعی در خصوص احساس نیاز به شهر الکترونیک و سخت افزار و نرم افزار مناسب در ایجاد و گسترش شهر الکترونی

 

 

براساس جدول 2، اموزش، تغییر سبک زندگی، لزوم مدیریت شهری، وجود دستورالعمل های قانونی، موانع مدیریتی، آموزشی، ناهنجاریهای فرهنگی، عوامل مدیریتی وآموزشی به عنوان مولفه­های اصلی که شامل خرده مولفه­های جدول فوق هست شناسایی گردیدند. که باید در مرحله بعد با توجه به مفاهیم هریک در 6دسته بستر حاکم، راهبرد، مقوله اصلی، پیامد، شرایط علّی و شرایط مداخله­گر قرار گیرند.

 

 

 

 

گام سوم-کدگذاری انتخابی: در این مرحله محقق با تعداد اندکی از مقوله های انتزاعی به تدوین نظریه پرداخته و نیازی به کد بندی داده­های جدید ندارد. مقوله­های مورد استفاده به لحاظ نظری اشباع شده است. و هرکدام بر اساس مفاهیم کدبندی شده مراحل اول و دوم به صورت منطقی در کنار یکدیگر قرار گرفته­اند سپس محقق باید مقوله هسته را انتخاب کند. مقوله هسته به دو شیوه انتخاب می­شود. در شیوه اول، محقق ممکن است یکی از مقوله­های موجود را گزینش نماید و در شیوه دوم وی باید نسبت به تعیین یا ساخت یک مقوله جدید اقدام نماید؛ انتخاب مقوله هسته­ای در مرحله کدبندی گزینشی مستلزم بررسی دقیق داده­ها در دو مرحله قبل است. برای تعیین یا ساخت مقوله هسته معیارهای به شرح زیر وجود دارند:

1)       مقوله هسته باید محوری باشند؛ به این معنا که همه مقوله­های عمده دیگر با آن ارتباط داشته باشند.

2)       باید به فراوانی در داده­ها به آن اشاره شده باشد. این به آن معنا است که در همه یا اکثر موارد عبارت­های معطوف به مقوله­ها در داده­های خام وجود داشته باشند.

3)       منطقی باشد و داده­ها را به زور به همدیگر تحمیل نکنند.

4)       عنوان یا عبارتی که برای تشریح مقوله هسته به کار می­رود باید به اندازه­ای انتزاعی باشد که بتواند برای پژوهش در دیگر حوزه­های اساسی به کار گرفته شود و به تولید یک نظریه ی عمومی­تر بینجامد.

5)       مفهوم یا مقوله محوری باید قادر به تبیین تفاوت­ها بوده و در عین حال از داده­ها برخواسته باشد.

جدول3: نمونه ای از کد­گذاری انتخابی را نشان می­دهد.

 

 

 

جدول 3: کد­گذاری انتخابی

ابعاد	مولفه ها
بستر حاکم	زیر ساخت فناوری اطلاعات قوانین و مقرارت
راهبرد	ارتقا آمادگی الکترونیکی آموزش
مقوله اصلی	توسعه شهر الکترونیکی
پیامد	کسب وکار و اقتصاد الکترونیکی با رویکرد بین­المللی
شرایط علّی	تغییر سبک زندگی لزوم مدیریت شهری دستورالعمل‌های قانونی
شرایط مداخله­گر	موانع، تسهیل­کنندگان( عوامل مدیریتی، موانع مدیریتی و آموزشی و ناهنجاریهای فرهنگی)

 

با توجه به جدول3، در ادامه مقولات استخراج شده طبق مدل استراوس و کوربین می­بایست در 4 بخش: شرایطی (علّی، زمینه­ای، مداخله­گر)، مقوله اصلی، راهبردها (تعاملات) و پیامدها جایگذاری شوند.

در همین راستا مقولات استخراجی به صورت زیر دسته بندی شد:

شرایط علّی: تغییر سبک زندگی، لزوم مدیریت شهری، دستورالعمل‌های قانونی

شرایط محوری: توسعه شهر الکترونیکی

بستر حاکم: زیر ساخت، فناوری اطلاعات، قوانین و مقرارت

شرایط مداخله­گر: موانع، تسهیل­کنندگان(عوامل مدیریتی، موانع مدیریتی و آموزشی و ناهنجاریهای فرهنگی)

راهبردها: ارتقا آمادگی الکترونیکی، آموزش

پیامد: توسعه کسب وکارو اقتصاد الکترونیکی با رویکرد بین­المللی

در ادامه، مقوله­های عمده در قالب یک مدل پارادایمی (مدل زمینه­ای) حول مقوله هسته به یکدیگر ارتباط داده می­شوند. در واقع، مدل ترسیم شده به توصیف صوری مقوله­ی و تحلیل و تبیین آن می­پردازد. این فرآیند را ترکیب مقوله هسته و پالایش و آراستن سازه­های منتج شده از آن اطلاق می­شود.  مدل زمینه‌ای استخراج شده از نظرات متخصصان پیرامون ارائه الگوی مدیریت شهر الکترونیکی با رویکرد توسعه کسب و کارهای الکترونیکی را نشان می‌دهد.

 

 

 

 

 

شکل 2:  مدل کیفی پژوهش استخراجی از نرم افزار Maxqda2020

 

 

نتیجه­گیری و ارائه پیشنهادها:

بشر امروز جامعه‌اي مبتني بر فناوري اطلاعات و ارتباطات را تجربه مي‌کند. در اين جامعه، مفاهيم سنتي موجود در زمينه­هايي همچون اقتصاد، آموزش، کسب و کار، مديريت و تجارت در حال تحول است. از طرفي عواملي نظير افزايش فقر، افزايش جمعيت و افزايش شهر نشيني، مشکلات عديده‌اي گريبان گير شهروندان و مديران شهري براي اداره شهرها کرده است. براي حل اين مشکلات و افزايش رفاه شهروندان نظريات مختلفي ارايه شده است که يکي از جديدترين آنها طراحي و استقرار شهر الکترونيک است. شهر الکترونيک، شهري است که امکان دسترسي شهروندان به خدمات شهري را به صورت 24 ساعته و هفت روز در هفته فراهم مي‌آورد. شهر الکترونيک بخش وسيعي از خدمات خود را از طريق وب ارايه مي‌کند و زمينه لازم براي ارايه خدمات باکيفيت، سريع و کم هزينه را با استفاده از سازوکارهاي الکترونيکي صرف نظر از محدوديت‌هاي زماني و مکاني فراهم مي‌کند (یعقوبی و فروردین، 1388). پیشرفت سریع فناوری به معنای از بین رفتن موانع ارتباطی جغرافیایی و فرهنگی هست حتی مشاغل کوچک‌تر بدون حضور فیزیکی در کشورهای دیگه می‌توانند محصولات خود رو در سطح یبن المللی بازاریابی کنند و به فروش برسانند. این موضوع به این معنیه که تقریباً هر کسی تمایل داشته باشه می‌تواند بازاریابی بین المللی داشته باشد. اما بسته به فکر و تحقیقاتی که در استراتژی بازاریابی بین المللی انجام می‌شود را با موفقیت در سطوح مختلفی این کار رو انجام خواهد داد.

پژوهش حاضر در پی طراحی ارائه الگوی مدیریت شهر الکترونیکی با رویکرد توسعه اقتصاد و کسب و کارهای الکترونیکی و بین المللی در شهر تبریز می‌باشد. این پژوهش در چارچوب رویکرد کیفی و با به کارگیري روش تحقیق داده بنیاد انجام گرفته است. نتایج پژوهش حاضر، نشان دهنده شناسایی تعداد 122کدباز، 12خرده مقوله یا مفهوم و 6مقوله استخراج و ویژگی‌هاي آن‌ها، می­باشد.در همین راستا مقولات استخراجی به صورت زیر دسته بندی شد:

شرایط علّی: تغییر سبک زندگی، لزوم مدیریت شهری، دستورالعمل‌های قانونی، مقوله محوری: توسعه شهر الکترونیکی، بستر حاکم: زیر ساخت، فناوری اطلاعات، قوانین و مقرارت، شرایط مداخله­گر: موانع، تسهیل­کنندگان، راهبردها: ارتقا آمادگی الکترونیکی، آموزش، پیامد: توسعه کسب وکار الکترونیکی.

در شرایط علّی مقوله‌هایی مربوط به شرایطی است که بر مقوله محوری تأثیر می‌گذارند، در این پژوهش متغیرهای تغییر سبک زندگی، لزوم مدیریت شهری و دستورالعمل‌های قانونی به عنوان مقولات علی که بر مقولات محوری اثر گذار بودند. لزوم ارائه یک الگوی مناسب زندگی با توجه به شرایط فرهنگی و اجتماعی جامعه مورد نظر و مناسب در جامعه اطلاعاتی، افزایش آگاهی و سواد جامعه، سرمایه انسانی آموزش دیده، تغییر پاردایم زندگی با افزایش اطلاع رسانی، سبک زندگی و نیاز انسان، ترافیک و آلودگی‌های زیست محیطی، افزایش تصادف‌ در نتیجه تردد ، لزوم آموزش کاربران و شهروندان شهر الکترونیک، افزایش جمعیت، کمبود وقت، ضریب نفوذ بالای شبکه موبایل و اینترنت، شبکه‌های اجتماعی، فناوری‌های جدید، وجود منافع متعدد برای سازمان‌ها، ارگان‌ها، مردم، ضرورت کاهش مراجعه حضوری، تعامل دو سویه میان مدیران شهری و شهروندان، ارائه زیر ساخت مناسب توسط دولت، شغل‌های جدید در بستر فناوری اطلاعات و دادو ستدد الکترونیکی، فرهنگ استفاده صحیح، حجم بالای کارهای روزانه و کمبود وقت افراد، ظهور فناوری‌های جدید در بستر فناوری اطلاعات، وجود دستورالعمل‌های قانونی، ارائه مجوز به بخش خصوصی در جهت تامین زیر ساخت و محتوا ونظارت بر عملکرد دستگاه‌های اجرائی و بخش خصوصی با نگاه فنی و نه امنیتی از علل و ضرورت توسعه شهر الکترونیکی می­باشند.

مقوله محوری در این پژوهش توسعه شهر الکترونیکی با رویکرد بین­المللی می‌باشد که در نتیجه مصاحبه با خبرگان عوامل تشکیل دهنده توسعه شهر الکترونیکی عبارتند از: افزایش خدمات شهری، اینترنت همگانی، نقش رسانه‌های مجازی در شکل‌دهی روند حرکت جوامع، مسائل سخت‌افزاری و نرم‌افزاری لازم، تعهد و انگيزه مسئولان در توسعه مناسب فناوري اطلاعات و ارتباطات و كاربردهاي آن در جهت توسعه شهرهای الکترونیکی، قوانین و سیاست‌های تسهیل‌کننده و هماهنگ،  بهره­وری در عملیات، پایه‌ریزی و طراحی شهر الکترونیکی بر اساس نیازهای هر جامعه یا شهر و با توجه به جنبه‌های اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی آن، تطابق شهر الکترونیک شهری با تکنولوژی و نیازهای ضروری و عمومی شهروندان با استفاده از فن‌آوری اطلاعات، ارتباطات و دیگر امکانات ، ارائه خدمات با سرعت بالا، کاهش هزینه ارائه خدمات، پیچیده شدن سبک زندگی انسان و افزایش تنوع نیازهای انسان، اتلاف وقت شهروندان، افزایش کیفیت زندگی، فرهنگ و اطلاعات، فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی مجاز.

در این پژوهش بستر حاکم شامل زیر ساخت، فناوری اطلاعات، قوانین و مقرارت می‌باشد. بنابراین عوامل زمینه‌ای زیر بستر ایجاد راهبرد و در نهایت توسعه کسب و کار را در پی دارد. بنابراین پیشنهادات زیر مطرح می­شود: پیاده‌سازی زیرساخت، وجود زیر ساخت ارتباطی یکنواخت در تمام بخش‌های شهری به منظور ایجاد عدالت استفاده از خدمات شهر الکترونیک، ایجاد بستری مناسب برای حداقل کردن مراجعه حضوری شهروندان، میزان توسعه هر کشوری، شبکه‌های بی‌سیم، دانش فناوری اطلاعات، نرم افزارها و سخت افزارهای مناسب، مکانیزم‌های موثر و کارآمد الکترونیکی، ایجاد فن آوری‌های نوین در ابعاد کوچک و توسعه آن به فعالیت‌های اقتصادی و...، آمادگی الکترونیکی، سواد الکترونیکی، شایستگی‌های فنی و تخصصی، قوانین مشخص و مدون برای فضای مجازی، موارد حاکمیتی و وجود قوانین کارآمد.

 

در این پژوهش شرایط مداخله­گر عبارت بود از موانع و تسهیل­کنندگان شامل: ناهنجارهای فرهنگی، موانع مدیریتی، آموزشی و عوامل مدیریتی و آموزشی.

ناهنجارهای فرهنگی : امکان ایجاد ناهنجارهای فرهنگی در جوامع به علت نفوذ فرهنگ­های دیگر و مهمتر از همه ثبات مدیریتی اشاره کرد که برای رفع آنها باید برنامه­ریزی های لازم صورت گیرد. همچنین فقر فرهنگ مجازی جامعه و فقدان زیرساخت های توسعه شهر الکترونیک بخصوص فقر فرهنگ مجازی بعنوان مانع اصلي تحقق شهر هوشمند می باشد که جهت رفع این موانع باید هر يك از نهادها و سازمان هاي متولي مباحث شهر هوشمند بايد با يكديگر ارتباط و تبادل اطلاعات داشته باشند و از وضعيت اطلاعاتي و داده اي هم مطلع باشند.

موانع مدیریتی، آموزشی: استفاده از تکنولوژی جدید با مقاومت و کارشکنیها از طرف ذی نفعان روشهای سنتی روبرو خواهد بود همچنین  استفاده نا کافی از فناوری اطلاعات و ناهماهنگی واحدها، اعتیاد به بوروکراسی سنتی،  فقدان فرهنگ گذار از جریان های کاری فرسوده توسط مدیران، انتخاب نامناسب متخصص و افراد و پیمانکار در اجرای ایجاد شهر الکترونیکی، پایین بودن سطح انگیزه متخصصان در راستای تحقق هدف فوق به علت عدم حمایت و تشویق مناسب از سوی دولت یا سازمان مربوطه و پایین بودن سرمایه گذاری یازمان ها و دولت روی تجهیزات مورد نیاز از موانع اجرای راهبردها بشمار می­رود.

عوامل مدیریتی و آموزشی: میزان فرهنگ فردی و اجتماعی در خصوص احساس نیاز به شهر الکترونیک، دسترسی به سخت افزار و نرم افزار مناسب در ایجاد و گسترش شهر الکترونی، استفاده از فناوری های روز به منظور سرعت بخشیدن و پیشی گرفتن در توسعه شهر الکترونیک و عزم جدی سیستم اجرایی کشور در عملیاتی کردن هر چه سریعتر جریانهای کار  موارد مدیریتی و آموزشی هستند که  اجرای راهبردها را تسهیل می­کنند.

 

راهبردهای پیشنهادی خبرگان جهت توسعه کسب و کارهای الکترونیکی بصورت ارتقا آمادگی الکترونیکی و آموزش شهر تبریز شامل : اتوماسیون و ایجاد فرایندهای الکترونیکی، مدل و الگویی برای ارتقا فرهنگ مجازی کشور، ارتقا آمادگی الکترونیکی جامعه و دولت، برنامه‌ریزی جامع، ارتقا زیرساخت‌ها، ارتقا فرهنگ استفاده از امکانات و مکانیزم‌های الکترونیکی، استفاده از تجارب موفق سایر کشورها و بومی‌سازی مدل‌های توسعه شهر الکترونیکی، استفاده و کمک متخصصان و استفاده از تجربیات موفق بین المللی، استقرار پنجره واحد الکترونیکی، افزایش کسب و کارهای الکترونیکی رویکرد چابک و تخصص‌گرا، گسترش ساختار فعالیت‌ها بر مبنای فن‌آوری‌های نوین، شبیه‌سازی ساختار اداری شهر، شفافیت عملکرد دستگاه‌های اجرائی(دولت)، شناسایی و تحلیل نیازهای شهری براساس اقلیم، استفاده از عملکردهای عالی موجود در این حوزه در سرتاسر جهان و بومی کردن این مولفه‌ها براساس شرایط کشور فرهنگ‌سازی، مکانیزم‌های انتقال دانش، هماهنگی بین واحدها، الگو‌پذیری از کشورهایی که در حال اجرای شهرهای الکترونیکی هستند، تنوع‌بخشی وتقویت اقتصاد دانش‌بنیان، دسترسی به اطلاعات یکپارچه و مدیریت دیتا، برنامه بلند جهت توسعه شهرهای الکترونیکی، ایجاد عدالت اجتماعی الکترونیکی، آماده کردن مردم به آموزش و یادگیری و اجرای دقیق مفاد آن، ارتقا سواد رسانه‌ای جامعه جهت استفاده از خدمات شهر الکترونیک، آموزش شهروندان، تدوین برنامه های موثر و عملیاتی برای ارتقا دانش، فرهنگ بستر الکترونیکی و فناوری اطلاعات در بین اقشار مختلف جامعه می­باشد که برای توسعه اقتصاد الکترونیکی و کسب و کار بین المللی می بایست این راهبردها و استراتژی‌ها بکار گرفته شود.

فرصت‌های جدید اقتصاد و کسب وکار الکترونیکی داخلی و بین المللی، توسعه کسب و کار الکترونیکی، توسعه و رونق کسب و کارهای الکترونیکی، رونق تجارت الکترونیک،  افزایش سرعت ارائه خدمات، کارآفرینی، کاهش ترافیک، کاهش آلودگی و زیان‌های محیط زیستی می باشد  با توجه به محدودیت صادرات نفتی با توسعه کسب و کار الکترونیکی در حوزه بین المللی و نفوذ در  بازارهای بین المللی  منجر به افزایش درآمد ناخالص ملی می شود و منجر به صادرات و ورود بیشتر به بازارهای بین المللی می گردد.  

در کل در به کارگیری چارچوب جامع تدوین الگوی مدیریت شهر الکترونیکی با رویکرد توسعه کسب و کارهای الکترونیکی در شهر تبریز،  باید یکپارچگی در قضاوت شهودی و تجزیه وتحلیل‌های منطقی را در نظر داشت. یعنی در عین حال که از تجزیه و تحلیل‌های علمی و کمی برای شناسایی و طراحی الگوی مدیریت شهر الکترونیکی با رویکرد توسعه کسب و کارهای الکترونیکی استفاده می‌شود باید از قضاوت‌های شهودی، مباحثه و گفت‌وگو و استفاده نظرات افراد نیز بهره‌مند بود. به طوری که طراحان الگوی مدیریت شهر الکترونیکی تبریز با رویکرد توسعه کسب و کارهای الکترونیکی باید از ابزار تحلیلی برای تسهیل ارتباطات و نه از بین بردن آن استفاده کنند. در عین حال اگر اطلاعات عینی وجود نداشته باشد و اگر این اطلاعات به روش‌های علمی تجزیه و تحلیل نشود، در فرآیند تدوین الگوی مدیریت شهر الکترونیکی با رویکرد توسعه کسب و کارهای الکترونیکی عواملی چون تعصبات فردی، سیاست، احساسات یا عواطف، شخصیت و ...نقش اصلی را ایفا می­کند.

به علت اکتشافی بودن نتایج این پژوهش منحصربفرد است علی رغم این، نتیجه این پژوهش با نتایج پژوهش رحمانی و همکاران (1397) مشابهت­هایی داشته و همسو می­باشد. از آنجهت که ایشان نشان دادند که نگرش شهروندان، هنجارذهنی شهروندان، کنترل رفتاری درک­شده و اعتماد شهروندان، عوامل اصلی مؤثر بر قصد استفاده از خدمات الکترونیک شهرداری هستند و متغیر نگرش شهروندان در مقایسه با هنجارذهنی، کنترل رفتاری درک شده و اعتماد از اولوویت بالاتری برخوردار است. و طبق راهبردهای ارائه شده در این پژوهش  ارتقا فرهنگ و همچنین آموزش شهروندان تاثیر بسزایی در تغییر نگرش و اعتماد آنها خواهد داشت.

همچنین نتایج این پژوهش با نتایج پژوهش دارگا و همکاران (2022) در ارتباط با زیرساخت مناسب، جهت شهر الکترونیکی هم­راستا می­باشد.

 

ملاحظات اخلاقی:

پیروی از اصول اخلاق پژوهش: در مطالعه حاضر فرم­های رضایت نامه آگاهانه توسط تمامی آزمودنی­ها تکمیل شد.

حامی مالی: هزینه­های مطالعه حاضر توسط نویسندگان مقاله تامین شد. 

تعارض منافع: بنابر اظهار نویسندگان مقاله حاضر فاقد هرگونه تعارض منافع بوده است.

 

 

References:

 

 

 

Agenda . ( 2019) . digital cities - mobility, information and safety of citizens (milan) , viale Sarca 226, Milan.

Ali Abbas Shahir, N., Hosainzadeh Dalir, K., Nazmfar, H. (2021). Future Study of Tabriz metropolitan urban growth with emphasis on smart city approach. , doi: 10.30495/jupm.2021.4642

Anil Urs (2018) Kanakapura Road, Electronic City & Devanahalli emerge top 3 residential areas in Bengaluru , Updated on September 18, 2018  Published onSeptember 18.

Charmaz, K. (2014). Grounded theory: Objectivist and constructivist methods. InDenzin, N.K., and Lincoln, Y.S. (Eds.) Handbook of qualitative research.London: Sage

Corbin, J., & Strauss, A. (2008). Techniques and procedures for developing grounded theory. Basics of Qualitative Research, 3rd ed.; Sage: Thousand Oaks, CA, USA.

Darvishi, Hossein. (2014). In a study examining the capabilities of Zabol city to achieve an electronic city; Master Thesis, Zabol University [The Persian].

Durga, M., Shanmuganathan, A., & Srivastava, P. (2022), Investigation of Pedestrian Characteristic Flow in Mixed Traffic Conditions: A Case Study in Electronic City to Madiwala: Conclusions and Recommendations.

Ebbers, W. E., & Van Dijk, J. A. (2017). Resistance and support to electronic government, building a model of innovation. Government information quarterly, 24(3), 554-575.

Ebbers, W. E., (2015), “Electronic government: Rethinking channel management strategies,” Government Information Quarterly, 22

Farmanbar, Amir, Dolatkhah, Aziz (2009). E-services in e-government, Tehran, educational publication [The Persian].

Jaeger, P. T., & Thompson, K. M. (2010). E-Government around the world: Lessons, challenges, and future Directions. Government Information Quarterly, 20(4), 389−394

Jonathan Woetzel , Shanghai, Jaana Remes San Francisco .(2019) . smart cities: digital solutions for a more livable future , Mckincy company.

Kang, K. D., Kang, H., Ilankoon, I. M. S. K., & Chong, C. Y. (2020). Electronic waste collection systems using Internet of Things (IoT): Household electronic waste management in Malaysia. Journal of cleaner production, 252, 119801.

Karimi, Vajiheh (2013) Analysis of the contexts of the realization of the electronic city in Sabzevar; Master Thesis, Ferdowsi University of Mashhad [The Persian].

kazemkhah, S., ghadami, M., Azimi Amoli, J., janbaz ghobadi, G. (2021). Development the Urban Spatial Development Scenarios within the Framework of Smart Growth Pattern with Futurism Approach (Case Study: Rasht City). , -. doi: 10.30495/jupm.2021.4629

 

Pavic, S. K., S.C.L. Simpson, M. Padmore, J. (2007). "Could e-business create a competitive advantage in UK SMEs?." Benchmarking: An International Journal, pp 58-63.

Rahmani, Maliha; Ebrahimzadeh, Issa; (2017) Identifying and ranking the factors affecting the acceptance of electronic services of Mashhad Municipality from the perspective of citizens, Public Management Research, Fall 2017 - No. 41 Scientific-Research / ISC (19 pages - from 268 to 286) [The Persian].

Sargazi, Hossein, (2019), e-city management and the need to implement the e-municipality plan, the third national conference on modern management and accounting studies in Iran, Karaj[The Persian].

Tahoori, Seyed Reza, Rashidi Tughraljardi, Mustafa. (2021). The Impact of Implementing Electronic Human Resource Management on Employee Productivity Mediated by Indirect Trust (Case Study: Bank Maskan Branch Managers - Tehran), Progress Research: Systems and Strategies 11-34, 2 (2) [The Persian].

Yaghoubi, Noor Mohammad and Mohammad Reza Farvardin, (2009), Design and Deployment of Electronic City: Optimizing Approach, Second International Electronic City Conference, Tehran, Jihad University Information and Communication Technology Research Institute, Tehran Municipality[The Persian].

 

 

 

 

---