بررسی و سنجش پایداری اجتماعی شهری با استفاده از مدل کوپراس و نرم افزار Lisrel مطالعه موردی : شهر اردبیل

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

حسین نظم فر ¹ , محمد ویسیان ² , سمیه محمدی ³

1 - دانشیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
2 - کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
3 - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

تاریخ دریافت : 1396/08/30 تاریخ پذیرش : 1397/02/19 تاریخ انتشار : 1397/04/01

کلید واژه: شهر اردبیل, پایداری اجتماعی, توسعه پایدار, معادلات ساختاری, مدل کوپراس,

چکیده مقاله :

شهرها اکوسیستم‌های پیچیده‌ای هستند که برای رسیدن به توسعه‌ی پایدار شهری تحت تأثیر عوامل اجتماعی، اقتصادی، زیست‌محیطی و فرهنگی قرار دارند. از طرفی عرف، سنت‌ها، هنجارها و ارزش‌ها در بستری از روابط اجتماعی و به‌صورت خودجوش در طول نسل‌ها شکل‌گرفته که موجب اعمال نوعی نظارت و کنترل اجتماعی غیراقتدارآمیز بر رفتار فرد جامعه‌پذیرسازی وی می‌شوند، که از یک منظر ویژه به‌عنوان «پایداری اجتماعی» در نظر گرفته می‌شود. در این راستا تحقیق حاضر با هدف سنجش پایداری اجتماعی در شهر اردبیل پرداخته است. نوع تحقیق کاربردی و روش آن توصیفی و پیمایشی، ابزار گردآوری اطلاعات نیز پرسش‌نامه می‌باشد. جامعه‌ی آماری، کلیه‌ی ساکنان شهر اردبیل است. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 384 نفر هستند که با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای و در نهایت با استفاده از روش تصادفی ساده انتخاب‌ شده‌اند. جهت تجزیه‌ وتحلیل داده‌ها و اطلاعات از نرم‌افزار Lisrel استفاده‌شده است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که بین شاخص‌های پایداری اجتماعی در مدل تی (T)، شاخص‌های مشارکت، تعلق مکانی و عوامل محیطی بیشترین سطح معنی‌داری و شاخص‌های عدالت فضایی و سرزندگی،‌کمترین معنی‌داری را نشان می‌دهند. همچنین نتایج الگوی معادلات ساختاری نشان می‌دهد که با توجه به شاخص‌های الگوسازی می‌توان استدلال کرد که مدل پیشنهادی پژوهشگران، از برازش نیکویی خوبی برخوردار بوده، انطباق مطلوبی بین مدل به تصویر درآمده با مدل ساختاری شده با داده‌های تجربی فراهم گردیده است. به عبارت بهتر، شاخص‌های پژوهش، صلاحیت لازم جهت استفاده در قالب یک مدل نهایی پژوهش را دارند.

چکیده انگلیسی:

Cities are complex ecosystems that are affected by social, economic, environmental and cultural factors to achieve sustainable urban development. On the other hand, custom, traditions, norms, values are formed in the context of social relations and self-wise during generations, which leads to some sort of uncontrolled social monitoring and control of the person's socialization behavior, which is considered as "social sustainability" from a special perspective. In this regard, the present study aims to measure social sustainability in Ardabil city. The type of applied research and its method is descriptive and survey, information gathering tool is a questionnaire. The statistical population is all residents of Ardebil. The sample size is based on the Cochran formula of 384 people who were selected by cluster sampling method and finally selected by simple random method. Lisrel software is used to analyze data and information. The findings of the research show that among the indicators of social sustainability in (T) model, participation indices, spatial belonging, environmental factors had the highest level of significance and spatial justice indicators and the least significant indicator of vitality they show. Also, the results of the structural equation model show that according to the modeling indices, it can be argued that the proposed model of researchers has a good fit for goodness. And a good fit between the model presented with the structured model with experimental data. In other words, research indicators have the necessary qualifications for use as a final model of research.

منابع و مأخذ:

1. حاتمی نژاد، حسین و یوسف اشرفی (1388): » دوچرخه و نقش آن در حمل‌ونقل پایداری شهری نمونه موردی: شهر بناب«، فصلنامه پژوهش‌های جغرافیای انسانی، شماره 70، صص 45-63.


2. حسینی، سید هادی (1393): » تحلیل و ارزیابی سطح پایداری اجتماعی در شهر نوشهر«، مجله جغرافیا و پایداری محیط، دوره 4، شماره 21، پاییز 1393، صص.71-57.


3. زیاری، کرامت الله؛ فرهادی خواه، حسین؛ آروین، محمود (1395): » سنجش پایداری اجتماعی محله‌ای) مطالعه موردی: محله سنگلج و ضرابخانه شهر تهران«(، فصلنامه مطالعات برنامه‌ریزی سکونتگاه‌های انسانی، سال 11، شماره 36، پاییز 1395، صص.18-1.


4. شفیعی ثابت، ناصر و دوستی، بهزاد و قربانی، معصومه (1395): » ارزیابی میزان آسیب‌پذیری سکونتگاه‌های روستایی از پدیده خشک‌سالی با استفاده از مدل تصمیم‌گیری چند شاخصه کوپراس (مطالعه موردی: شهرستان دلفان)«، نشریه: جغرافیای طبیعی، بهار 1395، دوره 9، شماره 1(پیاپی 31)، صص.134-119.


5. مرکز آمار ایران (1395) » سرشماری نفوس و مسکن استان اردبیل 1395«.


6. موسوی، میر نجف؛ ویسیان، محمد؛ محمدی حمیدی، سمیه؛ اصغری، مریم (1394): » بررسی احساس امنیت در فضاهای شهری مطالعه موردی: مناطق شهری سرخس«، فصلنامه جغرافیا، سال 13، شماره 45، تابستان 1394، صص.202-185.


7. نسترن، مهین؛ قاسمی، وحید؛ هادیزاده زرگر (1392): » ارزیابی شاخص‌های پایداری اجتماعی با استفاده از فراینده تحلیل شبکه (ANP)«، فصلنامه جامعه‌شناسی کاربردی، سال 24، شماره 3، پاییز 1392، صص.173-155.


8. نصر الهی، خدیجه، اکبری، نعمت‌الله و حیدری، مسعود (1390): » تحلیل مقایسه‌ای روش‌های رتبه‌بندی در اندازه‌گیری توسعه‌یافتگی (مطالعه موردی: شهرستان‌های استان خوزستان)«، فصلنامه آمایش سرزمین، سال 3، شماره 4، صص 65-93.


9. نقی زاده، محمد (1380): » توسعه‌ی پایدار شهری و مسکن، فصلنامه مسکن و انقلاب«، شماره 95 و 96.


10. هدایتی مقدم، زهرا؛ صیدایی، سید اسکندر؛ نوری، سید هدایت الله (1394): » سنجش میزان پایداری نواحی روستایی با استفاده از تکنیک‌های تصمیم‌گیری چند شاخصه ) مطالعه موردی: روستاهای شهرستان فلاورجان«(، مجلّه جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای، سال 13، شماره 1، بهار و تابستان 1394، صص 112-91.


11. Becker, H.A., (20 01). Social impact assessment. Eur. J. Oper. Res. 128 (2), 311 e321. Beijing Cailiang Law Firm, 2015. 2014: Annual Report of Urban Housing Demolition in China. http://www.cai-liang.com/view.asp?/1893.html [accessed 01/02/2015].


12. Broman, G., & Holmberg, J., & Robèrt, K.-H., (2000). Simplicity Without Reduction: Thinking Upstream Towards the Sustainable Society, Interfaces, 30(3):13-25.


13. Chiu, R., (2003). Social Sustainability, sustainable development and housing development: The experience of Hong Kong. In R. Forrest & J. Lee (eds.), Housing and social change: East-west perspectives, Routledge.


14. Colantonio, A., & Dixon, T., (2010). Urban Regeneration & Social Sustainability: Best Practice from European Cities, John Wiley & Sons.


15. Colantonio, Andrea., (2007). Measuring Social Sustainability: Best Practice from Urban Renewal in the EU, 2007/01: EIBURS Working Paper Series: Oxford Institute for Sustainable Development (OISD) - International Land Markets Group Oxford Brookes University.


16. Davidson, Kathryn., (2009). A critical assessment of urban social sustainability, School of Natural Built Environment, The University of South Australia, City East Campus, North Terrace Adelaide.


17. Dempsey, N., & Glen, Bramley., & Sinéad, Power., & Caroline. Brown., (2011). The social dimension of sustainable development: Defining urban social sustainability. Sustainable,19(5), 289-300.


18. Dong, Y.H., & Ng, S.T., (2015). A social life cycle assessment model for building con-struction in Hong Kong, Int. J. Life Cycle Assess, 20 (8), 1166 -11 8 0.


19. Karuppannan. S., & Sivam, A., (2011). Social sustainability and neighbourhood design: an investigation of residents' satisfaction in Delhi. Local Environment, 16(9), pp.849-870. Available at: http://www.tandsonline.com/doi/abs/10.1080/13549839.2011.607159.Accessed February 19, 2012).


20. King, M., (2008). Understanding the Social Dimension of Sustainability, T & F Books.


21. Littig, B., & Griessler, E., (2005). Social sustainability: a catchword between political pragmatism and social theory, International Journal of Sustainable Development 8 (1–2), pp. 65–79.


22. Marghescu, T., (2005). Greening the Lisbon Agenda? = Green washing?’ Presentation at the Greening of the Lisbon Agenda Conference, EPSD, 23. February 2005 European Parliament, Strasbourg.


23. McKenzie, S., (2004). Social Sustainability: Towards Some Definitions, Hawke Research Institute, Working Paper Series No. 27, University of South Australia.


24. Missimer, Merlina., (2015). Social Sustainability within the Framework for Strategic Sustainable Development, Department of Strategic Sustainable Development, Blekinge Institute of Technology, SWEDEN, ISBN: 978-91-7295-307-9.


25. WCED., (1987). world commission on environment and development: our common future. Oxford: oxford university press.


26. Woodcraft, Saffron., (2012). Social Sustainability and New Communities: Moving from concept to practice in the UK, ASIA Pacific International Conference on Environment-Behaviour Studies Mercure Le Sphinx Cairo Hotel, Giza, Egypt, 31 October 2 November 2012. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 68, 29 – 42.


27. Yu,Tao., & Qiping. Shen, Geoffrey., & Shi, Qian., & Zheng, Helen. Wei., & Wang, Ge., & Xu, Kexi., (2017). Evaluating social sustainability of urban housing demolition in Shanghai, China, Journal of Cleaner Production 153 (2017) 26-40.