مناطق نمونه گردشگری و توسعه جوامع محلی (مطالعه موردی: روستای قوری قلعه در استان کرمانشاه)
محورهای موضوعی : مطالعات برنامه ریزی روستایی و عشایری
داود جمینی
1
*
,
بیتا حیدریان
2
,
فرهاد جوان
3
1 - استادیار گروه ژئومورفولوژی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران (پژوهشگر پاره وقت پژوهشکده کردستان شناسی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران)
2 - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه ژئومورفولوژی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران
3 - استادیار گروه مدیریت جهانگردی، دانشکدۀ میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران
کلید واژه: گردشگری, ژئوتوریسم, توسعه روستایی, اجتماعات محلی, مناطق نمونه گردشگری.,
چکیده مقاله :
در راستای کاهش چالش های فزاینده سکونتگاه های روستایی به ویژه در کشورهای درحال توسعه، توسعه گردشگری گزینه ای است که اکثر اندیشمندان بر روی آن اتفاق نظر دارند. ژئوتوریسم از مهمترین زیربخش های صنعت گردشگری است که یکی از اهداف اصلی آن، توسعه جوامع محلی است. منطقه نمونه گردشگری قوری قلعه به واسطه جاذبه‌های طبیعی و انسانی، طی سال های اخیر همواره پذیرای تعداد قابل توجهی از گردشگران بوده است. با توجه به ماهیت ژئوتوریسم، چگونگی اثرگذاری آن بر ابعاد کلیدی توسعه روستایی و شناسایی عوامل موثر بر توسعه اثرگذاری ژئوتوریسم در منطقه نمونه گردشگری قوری قلعه، سوال اصلی پژوهش حاضر است. به لحاظ روش شناسی این مطالعه در گروه پژوهش‌های توصیفی ـ تحلیلی قرار دارد. جامعه آماری شامل تمامی فعالان عرصه گردشگری است که در میان آنها 119 نفر به صورت کاملاً تصادفی انتخاب شده اند. ابزار اصلی جهت گردآوری داده های میدانی، پرسشنامه محقق‌ساخته است که روایی و پایایی آن بر اساس اصول پژوهش های میدانی مورد بررسی و تأیید قرار گرفته است. جهت تجزیه و تحلیل دادهها، از آمار توصیفی و استنباطی در نرم افزار SPSS استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد اثرگذاری ژئوتوریسم بر بعد اقتصادی توسعه روستایی با میانگین 928/2، پایینتر از سطح متوسط بوده و در بعد اجتماعی و زیستمحیطی بهترتیب با میانگین 31/3 و 337/3، بالاتر از سطح متوسط بوده است. نتایج وضعیت کلی اثرگذاری ژئوتوریسم بر جامعه محلی نشان داد میانگین حاصل شده با مقدار 124/3، بالاتر از سطح متوسط بوده است. نتایج مدل رگرسیونی برازش شده نهایی نشان داد حدود 28 درصد از واریانس متغیر وابسته به واسطه سه متغیر همکاری فعالانه اهالی در زمینه گردشگری (473/0 = Beta)، حمایت مالی بخش دولتی (429/0 = Beta) و همکاری فعال مدیران روستایی با اهالی روستا (228/0 = Beta) تبیین شده است. در نهایت متناسب با یافته های حاصل شده راهکارهای عملیاتی و اجرایی در راستای توسعه ژئوتوریسم در محدوده مورد مطالعه ارائه شده است.
In order to reduce the increasing challenges of rural settlements, especially in developing countries, tourism development is an option that most scholars agree on. Geotourism is one of the most important subsectors of the tourism industry, one of its main goals is the development of local communities. The Quri Qaleh tourism sample area has always welcomed a significant number of tourists in recent years due to its natural and human attractions. Considering the nature of geotourism, how it affects key dimensions of rural development and identifying factors affecting the development of the impact of geotourism in the Quri Qaleh tourism sample area is the main question of the present study. In terms of methodology, this study is in the descriptive-analytical research group. The statistical population includes all tourism activists, among whom 119 people were selected completely randomly. The main tool for collecting field data is a researcher-made questionnaire, the validity and reliability of which have been examined and confirmed based on the principles of field research. Descriptive and inferential statistics in SPSS software were used to analyze the data. The results of the study showed that the impact of geotourism on the economic dimension of rural development was below average with an average of 2.928, and in the social and environmental dimensions it was above average with an average of 3.31 and 3.337, respectively. The results of the overall impact of geotourism on the local community showed that the average obtained with a value of 3.124 was above average. The results of the final fitted regression model showed that about 28 percent of the variance of the dependent variable was explained by the three variables of active cooperation of residents in the field of tourism (Beta = 0.473), financial support from the government sector (Beta = 0.429), and active cooperation of rural managers with rural residents (Beta = 0.228).
اکبریان، محمد. (1400). ارزیابی اثرات زیستمحیطی توسعه ژئوتوریسم در جزیره هرمز. پژوهش‌های ژئومورفولوژی کمّی، 10(1)، 20-39. https://www.geomorphologyjournal.ir/article_134549.html?lang=fa.
جمینی، داود، سالاری، ممند و شهابی، هیمن. (1396). تبیین اثرات ژئوتوریسم بر توسعه کارآفرینی در روستا ـ شهرِ قوری قلعه با رویکرد معادلات ساختاری. جغرافیا و پایداری محیط، 7(1)، 97-110. https://ges.razi.ac.ir/article_757.html.
خسروی، سمیه. (1391). توانمندی‌های ژئوتوریسم در توسعة روستای ابیانه. فصلنامه علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی «سپهر»، 21(84-1): 43-47.
دربان آستانه، علیرضا، محمدزاده لاریجانی، فاطمه، اصفهانی، مجید و غلامی، علی. (1400). نقش گردشگری دانش محور در توسعه جوامع محلی (مطالعه موردی: ژئوپارک قشم). گردشگری و توسعه، 10(1): 202-189. https://doi.org/10.22034/jtd.2019.190583.1770.
دیوسالار، اسداله (1392). بررسی نقش ژئوتوریسم در توسعه پایدار فرهنگی شهرهای ساحلی. مجله آمایش جغرافیایی فضا، 3(8)، 79-98. https://gps.gu.ac.ir/article_5666.html
ذکاوت، میثم، مومنیان، آرزو، دولتشاهی، زینب و حبیبی، میرسالار (1403)، آینده پژوهی پیشران‌های خلاقانه مدیریت محلی ژئوسایت و ژئوتوریسم در استان لرستان. فصلنامه چشم انداز شهرهای آینده. ۵ (۲): ۱۷۵-۱۹۹. http://jvfc.ir/article-1-386-fa.html.
صفوی، سید راشد، اروجی، حسن، علیزاده، محمد و زمانیان، احسان. (1398). سنجش و ارزیابی اثرات و ارتباطات بین ژئوتوریسم و توسعۀ روستایی مطالعۀ موردی: روستاهای پیرامون کال سردر در شهرستان طبس. مجله آمایش جغرافیایی فضا، 9(34)، 173-194. https://doi.org/10.30488/gps.2020.102609.
قادرمرزی، حامد؛ جمینی، داود و جمشیدی، علیرضا (1394)، واکاوی اثرات گردشگری بر توسعه نواحی روستایی مورد: روستای قوری قلعه، اقتصاد فضا و توسعه روستایی، 4(14): 127-111. https://serd.khu.ac.ir/article-1-2583-fa.html.
قنبری، ابوالفضل؛ حجازی، میر اسدالله و قنبری، محمد (1392). ارزیابی توانمندی زمین گردشگری مکان های ژئومورفولوژیکی موجود در روستای کندوان مسکن و محیط روستا، ۳۲ (۱۴۱): ۱۱۹-۱۰۹. http://jhre.ir/article-1-313-fa.html.
کریم پور ریحان، مجید؛ ناصری، حمیدرضا و دانش، عابد. (1398). امکان‌سنجی پتانسیل‌های اکوتوریسم و ژئوتوریسم و تأثیر آن بر افزایش توان اقتصادی مردم بومی مناطق بیابانی (مطالعه موردی: منطقه جنوب گرمسار). فصلنامه جغرافیا (برنامه ریزی منطقه ای)، 9(35)، 81-91. https://dor.isc.ac/dor/20.1001.1.22286462.1398.9.3.30.8.
مختاری، داود. (1393). اصول موضوعه دانش ژئومورفولوژی و جایگاه ژئوتوریسم (نقدی در حوزه دانش ژئومورفولوژی ایران). جغرافیا و برنامه ریزی محیطی، 25(1)، 91-108. https://dorl.net/dor/20.1001.1.20085362.1393.25.1.11.3.
Bellia, C., Pilato, M & Seraphin, H (2021). Determining tourism drivers and followers: a methodological approach, Anatolia, https://doi.org/10.1080/13032917.2021.1916549.
Carrillo-Hernández, Y. M., Ríos-Reyes, C. A., & Villarreal-Jaimes, C. A. (2024). Geotourism and Geoeducation: A Holistic Approach for Socioeconomic Development in Rural Areas of Los Santos Municipality, Santander, Colombia. Geoheritage, 16(4), 1-26. https://doi.org/10.1007/s12371-024-00974-6.
Carrión-Mero, Paúl, César Borja-Bernal, Gricelda Herrera-Franco, Fernando Morante-Carballo, María Jaya-Montalvo, Alfonso Maldonado-Zamora, Nataly Paz-Salas, and Edgar Berrezueta. (2021).Geosites and Geotourism in the Local Development of Communities of the Andes Mountains. A Case Study" Sustainability 13, no. 9: 4624. https://doi.org/10.3390/su13094624
Chen, P., Clarke, N., & Hracs, B. J. (2022). Urban-rural mobilities: The case of China's rural tourism makers. Journal of Rural Studies, 95, 402-411. https://doi.org/10.1016/j.jrurstud.2022.09.017.
Ghaderzadah, H., Dehghani, A. & Jamini, D. (2023). Rural elites; the causes of migration and attracting their participation in the process of rural development with thematic analysis approach (Case Study: Kurdistan Province). Journal of Research & Rural Planning, 12(4), 79-98. http://dx.doi.org/10.22067/jrrp.v12i4.2309-1087.
Gittins, P., & McElwee, G. (2023). Constrained rural entrepreneurship: Upland farmer responses to the socio-political challenges in England's beef and sheep sector. Journal of Rural Studies, 104, 103141. https://doi.org/10.1016/j.jrurstud.2023.103141.
Jamini, D., & Dehghani, A. (2024). An Analysis of Rural Tourism Marketing Indicators (The Case of Quri Qaleh Village, Ravansar County). journal of sustainable rural development, 8(1), 89-102. doi: 10.22034/jsrd.2024.446379.1182
Krasavac, B. C., Radosavljević, K., & Bradić-Martinović, A. (2018). SWOT analysis of the rural tourism as a channel of marketing for agricultural products in Serbia. Економика пољопривреде, 65(4), 1573-1584.
Liu, C., Dou, X., Li, J., & Cai, L. A. (2020). Analyzing government role in rural tourism development: An empirical investigation from China. Journal of Rural Studies, 79, 177-188. https://doi.org/10.1016/j.jrurstud.2020.08.046.
Ma, D., Sun, D., & Wang, Z. (2024). Exploring the Rural Revitalization Effect under the Interaction of Agro-Tourism Integration and Tourism-Driven Poverty Reduction: Empirical Evidence for China. Land, 13(1), 60.
Mariam, K., Singh, M., Yaja, M., & Kumar, A. (2024). Negative perception of the local community towards tourism development. Tourism and hospitality management, 30(1), 15-25.
Nordbø, I. (2022). Female entrepreneurs and path-dependency in rural tourism. Journal of Rural Studies, 96, 198-206. https://doi.org/10.1016/j.jrurstud.2022.09.032.
Obradović, S., Stojanović, V. & Lukić, T. (2023). Geotourism and Local Communities: Measuring Residents’ Attitudes Toward Sustainable Tourism in the Fruška Gora National Park. Geoheritage 15, 90. https://doi.org/10.1007/s12371-023-00860-7
Ólafsdóttir, Rannveig, and Edita, Tverijonaite. (2018). Geotourism: A Systematic Literature Review. Geosciences 8, no. 7: 234. https://doi.org/10.3390/geosciences8070234
Qu, M., & Zollet, S. (2023). Neo-endogenous revitalisation: Enhancing community resilience through art tourism and rural entrepreneurship. Journal of Rural Studies, 97, 105-114. https://doi.org/10.1016/j.jrurstud.2022.11.016.
Santi, T. K., Wisnu., Purwasito, A., Watunglawar, B., Mahfud & Widyasari, R (2024). Development of Geotourism Module Focusing on the Historical Aspects of the Unesco Global Geopark Area (Uggp) Ijen Banyuwangi. Review of Contemporary Philosophy, 23, 330-361. https://reviewofconphil.com/index.php/journal/article/view/62.
Verma, V., Ahlawat, R., Ghai, M., & Bansal, S. (2024). Rural tourism in Himachal Pradesh in transition: Challenges for regional sustainability. Multidisciplinary Reviews, 7(1), 2024010-2024010.
Wu, B., Geng, B., Wang, Y., McCabe, S., Liao, L., Zeng, L., & Deng, B. (2022). Reverse entrepreneurship and integration in poor areas of China: Case studies of tourism entrepreneurship in Ganzi Tibetan Region of Sichuan. Journal of Rural Studies, 96, 358-368. https://doi.org/10.1016/j.jrurstud.2022.11.012.
Yang, X. S., & Xu, H. (2022). Producing an ideal village: imagined rurality, tourism and rural gentrification in China. Journal of Rural Studies, 96, 1-10. https://doi.org/10.1016/j.jrurstud.2022.10.005.