بررسی آموزه‌های تعلیمی مفاهیم عدالت و تأمین اجتماعی از منظر سعدی شیرازی

محورهای موضوعی : تمثیل در زبان و ادب فارسی

پروانه عادل زاده ¹ (استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی - واحد تبریز - ایران)
بهروز غفوری ² (دانش آموخته زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی - واحد تبریز - ایران)

تاریخ دریافت : 1391/10/04 تاریخ پذیرش : 1392/01/28 تاریخ انتشار : 1392/06/01

کلید واژه: عدالت اجتماعی, Social Justice, ادبیات تعلیمی, شایسته‌سالاری, meritocracy, سعدی شیرازی, teaching literature, Saadi Shirazi,

چکیده مقاله :

آموزه های تعلیمی عدالت و تأمین اجتماعی، آرمان والایی است با این که همه آن را می ستایند ولی به یک گونه نمی بینند و تلقی یکسانی از ابعاد و گستره آن ندارند. این مقوله، به عنوان یکی از مهم ترین آرمان های بشری از دیرباز مورد توجه اندیشه مندان و صاحب نظران قرار گرفته است. در اندیشه تعلیمی شرق، عدالت و تأمین اجتماعی به عنوان محوری ترین هدف بشریت بوده است. یکی از نغزترین آثاری که به این مسأله پرداخته است، کلیات سعدی است. عدالت در برداشت سعدی، به مفهوم توزیع امکانات و مناصب براساس لیاقت هاست. در این دیدگاه، توزیع امکانات مادی و رفاهی و نیز توزیع قدرت باید براساس شایستگی ها صورت گیرد. وی به عدالت توزیعی قائل است و هم در نوع و هم در شکل حکومت، طبقه ی متوسط را شایسته ی حکومت کردن می داند. در واقع این اندیشه مند ادب فارسی، به لحاظ اقتصادی و اجتماعی، به نوعی شایسته سالاری باور دارد. در این مقاله سعی برآن است که نگرش های تعلیمی این متفکر ادبی قرن هفتم هجری قمری در مقوله عدالت و تأمین اجتماعی از این منظر مورد بررسی تحلیلی قرار گیرد تا رویکرد متفاوتی فراروی سیاست مداران و پژوهشگران عرضه کند.

چکیده انگلیسی:

Teaching points of social justice and security are exalted ideas. Although, these elements are praised but individual have different account toward them. This category as an important human teaching has been considered by the scholars from the past. In oriental teachings social justice and security are main human goals. This subject matter has been discussed in valuable works of Saadi. In Saadi account justice means distribution of possibilities based on meritocracy. In this perspective, distribution of material and welfare possibilities and also power should be done based on competencies .He believes in distributive justice and in governance he consider middle class competent for government. Indeed, this scholar of Persian literature believes in meritocracy from economic and social viewpoints.This article tries to investigate Saadi teachings in social and security justice as the scholar of fourteen century in order to offer different approach for policy makers and researchers.

منابع و مأخذ:

1. قران کریم.


2. علی­بی ابی­طالب، (1382)، نهج البلاغه، ترجمه محّمد دشتی، قم: مسجد جمکران، خطبه 216.


3. بیات، عبدالرسول، 1381، فرهنگی واژه­ها، تهران: نشریه مؤسسه اندیشه و فرهنگ دینی، ص373.


4. خاندوزی، سید احسان، 1384، واقع­گرایی نظریه عدالت در اقتصاد اسلامی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.


5. راولز، جان، 1383، عدالت به مثابه­ی انصاف، ترجمه­ی عرفان ثابتی، تهران:  ققنوس.


6. ساندل، مایکل، 1374، لیبرالسیم و منتقدان آن، مترجم: احمدتدین، تهران: مجله علمی ­و فرهنگی.


7. سعدی، مصلح الدین، 1367، کلیات سعدی، تصحیح محمدعلی فروغی، تهران: امیر کبیر. چ هفتم.


8. فتحانی، علی، 1388، عدالت اقتصادی و راهبردهای مبتنی بر عدالت، ماه­نامه اقتصادی، ش 89.


9. لشکری، علیرضا، 1388، مقاله ­حق ­وعدالت و توسعه، مجله جستارهای اقتصادی، ش 12، ص33.


10. مرامی، علیرضا، 1374، بررسی مقایسه­ای مفهوم عدالت، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چ ششم.


11. میرموسوی ­و ­دیگران، 1381، مبانی­حقوق بشر از دیدگاه اسلام و دیگر مکاتب، تهران: دانش و اندیشه.


12. نهج البلاغه.


13. آقا نظری، حسن، 1382، مقاله­ی عدالت اقتصادی از نظر هایک و اسلام، فصل­نامه مفید، ش 35.


14. یوسفی، احمدعلی، 1386، نظام اقتصاد علوی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.