کارآیی تمثیل در حوزۀ توحید
محورهای موضوعی : تمثیل در زبان و ادب فارسیمژگان زمانی 1 , رافضه کیوان پور 2
1 - دانش‌آموختۀ دکترای تخصّصی زبان و ادبیّات فارسی، واحد دهاقان، دانشگاه آزاد اسلامی، دهاقان، ایران
2 - دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، واحد اصفهان، دانشگاه پیام‌نور، اصفهان، ایران.
کلید واژه: تمثیل, توحید, قیاس, Analogy, monotheism, یقین, allegory, Certainty,
چکیده مقاله :
یکی از اهداف به کار بردن تمثیل در کلام القای اندیشه‌های دینی، صوفیانه و اخلاقی است. بنابراین متون صوفیه مشحون از انواع تمثیل‌هاست. صوفیّه اگرچه برای بیان مفاهیم و موضوعات دینی از تمثیل بهره گرفته‌اند؛ امّا بنا بر برخی تعاریف که از برخی از اصطلاحات دینی به دست داده‌اند از این عنصر زبانی کارآمد بهره نبرده‌اند. یکی از این اصطلاحات که تقریباً در هر متن عرفانی از آن صحبت به میان آمده، توحید است. چون صوفیّه توحید را در عدم تشبیه و تمثیل خداوند به چیزی تعریف کرده‌اند، هیچ گاه برای تعریف و تبیین این اصطلاح از تمثیل بهره نبرده‌اند. مؤلّفان گفتار حاضر در پی آن بوده‌اند که نظرات متصوّفه را دربارۀ تمثیل به روش تحلیلی و توصیفی بیان کنیم. از اینرو به سراغ آثار بزرگان این طریقت یعنی قشیری، محمّد غزالی، عین القضات همدانی، سهروردی و روزبهان بقلی رفته اند تا بدانند آنها تا چه اندازه با به کار گرفتن تمثیل موافق بوده‌اند. آنها گاه تمثیل را ضروری و گاه مخالف یقین دانسته‌اند.
One of the purposes of applying allegory in words is induction of religious, mystical and moral thoughts. So, the Sufis texts are full of all kinds of allegories. The Sufis, although, have benefited from allegories to express religious concepts and issues, but according to some definitions of some religious, they haven't used this efficient linguistic element. One of the terms, which is used in almost every mystical test, is monotheism. Because the Sufis have defined monotheism in the non-analogy and lack of allegory of God to something, they have never used allegory to define and explain this term. The authors of present speech have sought to express the views of Sufis on allegory analytically and descriptively. Therefore, they have gone to the great works of this way means Ghashiri, Mohammad Ghazali, Eyn Al Ghozat Hamdani, Suhrawardi, and Roozbehan Bagli to know how much they have agreed to iuse the allegory. They sometimes make allegory necessary and sometimes contrary to certainty.
قرآن مجید، ترجمۀ بهاءالدّین خرّمشاهی.
_||_