بازنمایی تمثیل و نماد در گل و گیاه در دیوان صائب تبریزی

محورهای موضوعی : تمثیل در زبان و ادب فارسی

ماندانا علیمی ¹ (استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد آزاد شهر- ایران.)
سید احمد حسینی کازرونی ² (استاد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بوشهر- ایران.)

تاریخ دریافت : 1395/04/28 تاریخ پذیرش : 1395/04/28 تاریخ انتشار : 1395/05/01

کلید واژه: نماد, تمثیل, زیبایی شناسی, صائب, aesthetics, Indian style, گل و گیاه, Saeb Tabrizii, flower and plants,

چکیده مقاله :

این شاعر خوش طبع با استفاده از عناصر زیبایی شناختی در گل‌ها و گیــاهان، به خلق ایمــاژهای ذهنی، سمبل‌ها، تشبیهات مرکب به نحو بسیار بدیعی پرداخته و در کشف وجه شبه‌های زیبا هنرمندی و دقت بسیار از خود نشان داده است. مهم‌ترین عنصر ادبی در شعر صائب تمثیل می‌باشد که بیشتر به صورت اسلوب معادله رابطه‌ی تشبیهی بین دو مصراع بر قرار می‌کند. در این صورت یک مصراع باید معقول و دیگری محسوس باشد. از دیگر صور بلاغی موجود در شعر صائب، پارادوکس، ایهام، کنایه، مجاز و ... می‌باشد که در این مجموعه نمونه‌های فراوانی از آنها عرضه شده است. بنابراین باید گفت، صائب در غزلیات خود نوآوری‌های چشم گیری در حوزه‌ی بیان و بدیع داشته و توانسته است با پیوند انسان و طبیعت مضامینی نو و زیبا را بیافریند.

چکیده انگلیسی:

This chirpy poet has proceeded to make use of Aesthetic elements to create mental images and symbols in flowers and plants. The most important literary element in Saeb’s poems is parable, that establishes an equation of metaphorical relationship. Accordingly, a hemistich should be reasonable; other important elements found in Saeb Tabrizi’s poem is, paradox, opacity, parables, and metonym. Ultimately, an attempt is made in this article to show that Saeb in his sonnets has been innovative in expression. He has createed beautiful and new themes establishing relationship between man and nature.

منابع و مأخذ:

1. دریا گشت، محمد رسول، (1371)، صائب و سبک هندی (در گستره‌ی تحقیقات ادبی)، تهران: قطره.


2. رنگچی، غلامحسین، (1373)، گل و گیاه در ادبیات منظوم فارسی تا ابتدای دوره مغول، تهران: پژوهشکده علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.


3. شفیعی کدکنی، محمد رضا، (1388)، صور خیال در شعر فارسی، تهران: نگاه.


4. ------------------ (1366)، شاعر آینه‌ها، تهران: علمی.


5. شمیسا، سیروس، (1377)، فرهنگ اشارات ادبیات فارسی، تهران: فردوسی.


6. صائب تبریزی، میرزا محمد علی، (1383، دیوان غزلیات، به کوشش محمد قهرمان، تهران: شرکت  علمی و فرهنگی (6 جلدی).


7. عفیفی، رحیم، (1376)، فرهنگنامه شعری، تهران: سروش.


8. فتوحی، محمود،( 1379)، نقد خیال (نقد ادبی در سبک هندی)، تهران: روزگار.


9. قهرمان، محمود، (1381)، مجموعه‌ی رنگین کمان، تهران: سخن.


10. ---------- (1384)، آرایه‌های ادبی، کرمانشاه: طاق بستان، دانشگاه رازی.


11. گرامی، بهرام، (1389)، گل و گیاه در هزار سال شعر فارسی، تهران: سخن