نگاهی به تمثیل در «گل و نوروز» خواجوی کرمانی

محورهای موضوعی : تمثیل در زبان و ادب فارسی

سید مجید جوادی زاویه ¹ (دانش آموخته‌ی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران)
عباس ماهیار ² (استاد گروه زبان و ابیات فارسی، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامی، کرج، ایران)

تاریخ دریافت : 1395/05/11 تاریخ پذیرش : 1395/08/12 تاریخ انتشار : 1395/10/01

کلید واژه: ضرب المثل, تمثیل, proverb, Allegory, گل و نوروز, GOL & NOROUZ,

چکیده مقاله :

تمثیل در زبان و ادبیات فارسی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. به طوری که بسیاری از شاهکارهای ادب پارسی به زیور تمثیل آراسته است. گل و نوروز اثر فاخر و ارزشمند خواجوی کرمانی نیز از آن بی بهره نمانده، در واقع سراینده‌ی این منظومه با رویکرد تمثیلی این اثر را آفریده و تمثیل بر کل فضای داستان سایه گسترده است. گاهی در قالب حکایت و گاهی در قالب ضرب المثل. با بررسی و تحلیل نشان دادیم که نوروز: تمثیل سالک، گل: تمثیل معشوق، کشمیری: عارفی که از معشوق نشان دارد، پدر: مادیات و تعلقات، مهر سب حکیم: عقل، دو مرغ سبز: ندای غیبی، سفر: سیر و سلوک، اژدهای سیاه: نفس اماره و کشیش: پیر غیبی هستند. شاعر در پایان حکایات از ضرب المثل و چاشنی عرفان نیز استفاده کرده است.

چکیده انگلیسی:

Allegory has a special place in Farsi language and literature. So lots of Persian literature works have allegory. GOL & NOROUZ the valuable work of KHAJoI KERMANI also benefits allegory. Indeed the writer of this work has used allegory in this work and allegory is used in whole story, sometimes as a story and sometimes as a proverb. With analysis and we have shown that NOROUZ shows a good person and GOL shows the beloved person, KESHMIRI is a person with signs of the beloved, father means money and belongings, HAKIM index shows wisdom, two green birds shows secret sound, travel means to go through, black monster means bad willing, priest means old person. Also the poet at the end of the stories has used proverb and mysticism.

منابع و مأخذ:

1-      پورنامداریان، تقی، (1375)، رمز و داستان­های رمزی در ادب فارسی، تهران: علمی و فرهنگی.

2-      جرجانی، عبدالقاهر، (1374)، اسرارلبلاغه، ترجمه جلیل تجلیل، تهران: دانشگاه تهران.

3-      چیتیک، ویلیام، (1382)، درآمدی برتصوف وعرفان اسلامی، تهران: پژوهشکده‌ی امام خمینی.

4-      حافظ، شمس الدین، (1367)، دیوان به اهتمام قزوینی، تهران: زوّار، چ پنجم.

5-      خواجوی کرمانی، کمال الدین، (1350)، تصحیح کمال عینی، تهران: بنیاد فرهنگ ایران.

6-      رازی، شمس قیس، (1373)، المعجم فی معاییر الاشعار العجم، تهران: فردوسی.

7-      شفیعی کدکنی، محمد رضا، (1366)، صورخیال در شعر فارسی، تهران: آگاه، چ سوم.

8-      شمیسا سیروس، (1375)، انواع ادبی، تهران: فردوسی، چ چهارم.

9-      _________، (1376)، معانی وبیان، تهران: فردوسی، چ سوم،

10-   فتوحی، محمود، (1389)، بلاغت تصویر، تهران: سخن، چ دوم.

11-   مولوی، جلال الدین محمد، (بی تا) مثنوی معنوی، تصحیح نیکلسون، اصفهان: مشعل.

12-   همایی، جلال الدین، (1367)، فنون بلاغت و صناعات ادبی، تهران: هما، چ پنجم.