بازشناسی ابعاد تمثیلی شخصیت پیر طریقت

محورهای موضوعی : تمثیل در زبان و ادب فارسی

فاضل عباس زاده ¹ , مهدی جباری ²

1 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد پارس آباد مغان - ایران
2 - مدرس زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فرهنگیان- پردیس الزهراء زنجان - ایران

تاریخ دریافت : 1394/09/26 تاریخ پذیرش : 1395/12/21 تاریخ انتشار : 1395/04/01

کلید واژه: تمثیل, تصوّف, پیر, کرامت, سیر و سلوک, Sufism, journey, Allegory, master, dignity,

چکیده مقاله :

پیمودن وادی‌های سخت وهولناک طریقت، بدون تمسک به وجود وارسته‌ی پیر و مراد مقدور نیست. لزوم حضور معنوی پیر در سیرو سلوک مریدان، از جمله‌ی موضوعات مهم و دامنه داری است که بیشتر به صورت تمثیلی و نمادین در کانون توجه صوفیه قرار گرفته است. به جز شمار اندکی از متصوّفه چون اویسیان که به مجذوبان، نامبردار بودند و کشف و شهود و راهیابی به حقیقت را تنها از طریق مراقبه و زدودن شوائب از لوح ضمیرخویش، میسر می‌دانسته‌اند، اکثر بزرگان تصوّف، بر ضرورت پیرگزینی تأکید داشته‌اند و براین باور بوده‌اند که توفیق در سیر و سلوک و پیمودن نشیب و فراز جاده‌ی طریقت، بی مدد پیر محقّق نمی‌گردد. در این مقاله ضمن به دست دادن تعریفی مانع و جامع از پیر در عرفان، بخشی از شاخص‌های تمثیلی پیران طریقت در حیطه‌های متفاوت؛ یعنی لزوم پیروی از پیر، شرایط احراز مقام پیری، کرامت پیران و مراتب ایشان، به روایت منابع عرفانی مورد واکاوی قرار گرفته است و سپس به بررسی محاسن و معایب تبعیت مرید از مراد در نظام خانقاهی پرداخته شده است.

چکیده انگلیسی:

Walking though hard ways, without Trusting master and disciple is not possible. Thus the need for attendance of the spiritual master has been among the major issues at the center of sufism. Except for a small number of sufis, like Ovagsian who considered discovery journey is merely possible through meditation; that most sufi scholars have emphasized the need for choosing master, believing that success in the journey through ups and downs on the way to perfection, can not be achieved without the help of a master. In this paper, we provide a comprehensive definition of master in the Theasosophy. We include the master and to need to follow master.

منابع و مأخذ:

1. باخرزی، ابوالمفاخر یحیی. (1353). اوراد الاحباب وفصوص الاداب. به اهتمام ایرج افشار. تهران: دانشگاه تهران.


2. پور نامداریان، تقی. (1393). رمز و داستان­های رمزی در ادب فارسی(تحلیلی از داستان­های عرفانی- فلسفی ابن سینا و سهروردی. تهران: علمی و فرهنگی


3. جامی، عبدالرّحمن بن احمد. (1390). نفحات الانس. تصحیح محمود عابدی. تهران: سخن، چ ششم.


4. حافظ، شمس الدّین محمّد. (1374). دیوان. به تصحیح محمّد قزوینی و قاسم غنی، تهران: اساطیر، چ پنجم.


5. دهخدا، علی اکبر. (1377). لغت نامه. تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران.


6. سجّادی، سیّدجعفر. (1393). فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی. تهران: طهوری. چ دهم.


7. سرّاج، ابونصر. (1388). الّلمع فی التصوّف. ترجمه‌ی مهدی محبتی. تهران: اساطیر. چ یازدهم.


8. سهروردی، شهاب الدّین عمربن محمّد. (1392). عوارف المعارف. به اهتمام قاسم انصاری. تهران: علمی و فرهنگی. چ پنجم.


9. عطّار، فریدالدّین. (1388). تذکرة الاولیا. براساس نسخه‌ی تصحیح شده‌ی رینولد نیکلسون. تهران: میلاد. چ دوم.


10. ......................... (1374). منطق الطّیر. تصحیح سید صادق گوهرین. تهران: علمی فرهنگی. چ یازدهم.


11. عین القضات همدانی، عبدالله بن محمد. (1387). نامه‌های عین القضات. به اهتمام علینقی منزوی و عفیف عسیران. تهران: اساطیر. چ دوم.


12. غنی، قاسم. (1389). تاریخ تصوّف در اسلام. تهران: زوّار چ یازدهم.


13. قشیری، ابوالقاسم عبدالکریم بن هوازن. (1361). رساله‌ی قشیریه. ترجمه‌ی ابوعلی حسن بن احمد عثمانی. تصحیح بدیع الزّمان فروزانفر. تهران: علمی و فرهنگی


14. کاشانی، محمود بن علی عزّالدّین. (1392). مصباح الهدایه ومفتاح الکفایه. تصحیح جلال الدّین همایی. تهران: هما. چ سیزدهم.


15. کاشفی سبزواری، ملاحسین. (1350). فتوّت نامه‌ی سلطانی. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.


16. کیانی، محسن. (1389). تاریخ خانقاه درایران. تهران: طهوری. چ سوم.


17. مستملی بخاری. ابراهیم بن محمّد. (1363). شرح التعرّف لمذهب التصوّف. تصحیح محمّد روشن. تهران: اساطیر.


18. معین، محمّد. (1375). فرهنگ فارسی. تهران: امیرکبیر.


19. مولوی، جلال الدّین محمّد. (1379). مثنوی معنوی. تصحیح محمّد استعلامی. تهران: سخن. چ ششم.


20. ........................................... (1385). فیه مافیه. تصحیح بدیع الزّمان فروزانفر. تهران: نگاه.


21. میبدی، ابوالفضل رشیدالدّین. (1371). کشف الاسرار و عده الابرار. به اهتمام علی اصغر حکمت. تهران: امیرکبیر.


22. میهنی، محمّد بن منوّر. (1385). اسرارالتّوحید فی مقامات ابی سعید. با مقدمه. تصحیح وتعلیقات محمد رضا شفیعی کدکنی. تهران: آگاه. چ ششم.


23. نجم رازی، عبدالله بن محمد. (1391). مرصادالعباد من المبدأ إلی المعاد. به اهتمام محمّد امین ریاحی. تهران: علمی و فرهنگی. چ پانزدهم.


24. هجویری، علی بن عثمان. (1382). کشف المحجوب. تصحیح ژو کوفسکی. به اهتمام قاسم انصاری. تهران: طهوری. چ نهم.