تأملی بر تمثیل در منظومه‌ی غنایی چنیسرنامه
محورهای موضوعی : تمثیل در زبان و ادب فارسی
محمدجعفر پروین
1
(دانشجوی دکترای تخصصی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد یاسوج)
سیّد احمد حسینی کازرونی
2
(استاد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بوشهر- ایران)
محمدهادی خالق زاده
3
(گروه زبان و ادبیات فارسی،علوم انسانی،دانشگاه آزاد اسلامی واحد یاسوج-ایران)
کلید واژه: ادبیات غنایی, چنیسرنامه, تمثیل, ادراکی بیگلاری,
چکیده مقاله :
چنیسرنامه منظومه‌ای غنایی و نیمه معروف در اذهان مردم ایران به تقلید از خسرو شیرین نظامی در هزار بیت از شاعر قرن یازدهم ازادراکی بیگلاری می‌باشد. موضوع این منظومه‌ی جذاب و عوام پسند داستان لیلا و چنیسرشاه به همراه حوادث بسیار گیرا و هدفمند می‌باشد که ضرورت ایجاب می‌نمود بُعدی از ابعاد آثار مذکور که همانا وجود قابل ملاحظه‌ی تمثیل در این داستان مورد بررسی، کنکاش و تطبیق قرار گیرد تا افق اندیشه‌ی این شاعر بیشتر مورد تفحّص قرار گیرد تمثیل در این منظومه به صورت عرفانی و نمادین است و نحوه‌ی نگرش شاعر به این مقوله به صورت توصیفی تحلیلی و کتابخانه‌ای با اهداف یادآوری ارزش و قابلیت تمثیل در بیان یک یا چند مفهوم عرفانی یا اخلاقی و تبیین نتیجه‌ی مورد نظر این شاعر که با طرح تمثیل در داستان، منظور و هدفی خاصّ را دنبال می‌کنند و همچنین شناسایی داستان غنایی چنیسرنامه پرداخته می‌شود و با توجه به سؤالات و فرضیه‌های پژوهش علت گرایش ادراکی بیگلاری به مقوله‌ی تمثیل در منظومه‎ی غنایی چنیسرنامه به صورت تشبیهی و عرفانی و نمادین از روی اراده است اما گاهی هم اجباری است و آن زمانی است که شاعر نمی‎تواند مفاهیم فکری خود را به راحتی بیان کند در حوزه‎ی سبک‎شناسی در تک و توکی از ابیات آن گاه‎گاهی به سبک غزل هندی تمثیلی ارائه می‎شود و به عبارت دقیق‎تر این منظومه‎ای مثنوی است که شاعر در دوران سبک هندی از دو سبک خراسانی و عراقی در سرایش آن بهره جسته، یعنی این غزل سبک هندی نیست که شاعر آن را در هر بیت در مصراع اول ممثل یا تمثیل را ذکر کند یا در مصراع دوم تمثیل را عرضه دارد.
Chenisernameh is a lyric and semi-popular poetry in the minds of the Iranian people, imitating Khosrow and Shirin of Nizami in a thousand verses from the 11th century poet named Mr. Edraki Biglari. The subject of this fascinating and popular poetry is the story of Leila and Cheniser Shah along with very interesting and purposeful events. It was necessary to study, explore and adapt some of the dimensions of the mentioned works, that is, the considerable existence of allegory in this story, to further explore the horizon of thought of this poet. In this poetry, allegory is mystical and symbolic and the poet's attitude to this category is descriptive-analytical and a library with the aim of reminding the value and ability of allegory in expressing one or more mystical or moral concepts and explaining the desired result of this poet. In the poetry, he pursues a specific purpose and also identifies the lyrical story of Chenisernameh. According to the research questions and hypotheses, the reason for Biglari's perceptual tendency to the category of allegory in the lyric poetry of Chenisernameh is metaphorical, mystical and symbolic, but sometimes it is obligatory and that is when the poet can not express his intellectual concepts easily. In the field of stylistics, in a small number of verses, allegory is sometimes presented in the style of Indian allegorical ghazal, and more precisely, this is a Mathnawi poetry that the poet used both Khorasani and Iraqi styles to compose it during Indian periods, meaning that this ghazal is not an Indian style that the poet mentions in every verse in the first stanza of allegory or in the second stanza of allegory.
_||_
1- The Holy Quran. Translated by Mohammad Mehdi Fooladvand. (In Persian)
2- Edraki Biglari, (1956). Chenisernameh, published by the Board of Literary Documentary Institute, Hydarabad, Sindh of Pakistan, edited and introduced by Seyed Hesamuddin Rashedi, first edition. (In Persian)
3- Ansari Akbarabadi, Akhtar (1956). Shah Abdul Latif Behtaei, Sher va shaeri va savaneh hayateh oh. Hydarabad Document: Beit Shah Cultural Committee. (In Persian)
4- Basari, Talat (1971). Chehreye shirin, Tehran: Amirkabir. (In Persian)
5- Khodadad Khan, Bahador (1999). Labe tarikhe sanad, in the field of lyrical and romantic themes, Pakistan edition. (In Persian)
6- Dehkhoda, Ali Akbar (1998). Dictionary. Twelfth Edition Tehran: University of Tehran Press. (In Persian)
7- Doumer, Paul (1994). Allegory and Symbol, Translated by Mitra Rokni, Tehran: Organon. (In Persian)
8- Sadrangani, H.l (1987) Persian poets of Sindh. Hyderabad, Sindh, Pakistan: Sindhi Adabi Board. (In Persian)
9- Sattari, Jalal (1987). Halate Eshghe Majnoon, Tehran: Toos. (In Persian)
10- ------- ------- (1993). An Introduction to Mystical Cryptography, Tehran: Markaz Publication. (In Persian)
11- Sajjadi, Seyed Jafar (2010). Dictionary of Mystical Terms and Interpretations, Ninth Edition Tehran: Tahoori. (In Persian)
12- Saeedi Sirjani, Ali Akbar (1989). Simaye du zan, third edition, Tehran: Nou Publication. (In Persian)
13- Shams al-Din Muhammad ibn Qays Razi (1945), Al-Muajam fi Ma’air ashare Al-Ajam, Edited by Muhammad ibn Abdul Wahab Qazvini. (In Persian)
14- Shamisa, Sirus, (2011). Bayan, Tehran: Mitra. (In Persian)
15- Safa, Zabihullah (1999). History of Iranian Literature, Volume 4, Tehran: Ferdows. (In Persian)
16- Fromm, Erich (1970), The Forgotten Language, translated by Ebrahim Amanat, Tehran: Morvarid. (In Persian)
17- Lasho, M. Luffer (1264 AH). The cryptic language of legends, translated by Jalal Sattari, Tehran. (In Persian)
18- Moin, Mohammad (2005). Mo'in Encyclopedic Dictionary, third edition (two volumes). Tehran: Adena. (In Persian)
19- Vardi, Zarrin Taj (1999). A Study of Lyrical Poetry in the Range of the Sixth to Eighth Centuries AH, Shiraz University Doctoral Thesis. (In Persian)