ارزیابی عملکرد و کیفیت بذر هیبرید ذرت (Zea mays .L) در تاریخ و تراکم های مختلف کاشت لاین های والدینی

محورهای موضوعی : مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

عنایت رضوانی ¹ (محقق/موسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال)
فرشید حسنی ² (استادیار و عضو هیات علمی موسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال)

تاریخ دریافت : 1394/09/25 تاریخ پذیرش : 1394/11/20 تاریخ انتشار : 1396/09/01

کلید واژه: عملکرد, جوانه‌زنی, تنش گرما, ظهور, بذر ذرت,

چکیده مقاله :

به منظور بررسی اثر تاریخ های مختلف کاشت و تراکم متفاوت بوته والد مادری B73 بر عملکرد و کیفیت بذر هیبرید ذرت رقم KSC704 آزمایشی در قالب طرح کرت‌های خرد شده در دو سال 1391 و 1392 در کرج اجرا شد. عامل تاریخ کشت در سه سطح و تراکم بوته والد مادری در پنج سطح انتخاب گردید. پس از برداشت بذر هیبرید، عملکرد و اجزاء آن و نیز شاخص‌های مربوط کیفیت بذر شامل جوانه‌زنی استاندارد و استقرار بذر در مزرعه ارزیابی شد. نتایج حاکی از معنی‌دار بودن اثر تاریخ کاشت و تراکم در اکثر صفات مورد مطالعه در هر دو سال بود. بیشترین عملکرد در تاریخ کاشت زود و تراکم کشت بالاتر از 50 هزار بوته در هکتار به دست آمد. میانگین عملکرد در سال اول (6130 کیلوگرم) نسبت به سال دوم (4990 کیلوگرم) بیشتر بوده است. بالاترین درصد جوانه‌زنی استاندارد (5/99 درصد) بذرهای تولید شده در کشت تأخیری و تراکم 40 هزار بوته در هکتار با مشاهده شد. به جز صفت متوسط زمان ظهور در مزرعه، به علت وقوع تنش گرمایی در سال دوم، میانگین جوانه‌زنی استاندارد، درصد ظهور در مزرعه و وزن خشک گیاهچه تولید شده در سال اول نسبت به سال دوم بالاتر بود. این تحقیق نشان داد برای جلوگیری از اثر مخرب تنش‌های محیطی به خصوص تنش گرمایی در مرحله نمو دانه و حصول بذر با کیفیت جوانه‌زنی و سبز شدن بذربالاتردر منطقه کرج، تاریخ کشت اواسط خرداد و نیز برای کاهش تنش‌های زراعی، تراکم بوته حدود 50 هزار بوته در هکتار قابل توصیه می‌باشد.

چکیده انگلیسی:

In order to study the effect of different sowing dates and planting densities of female parent on yield and seed quality of hybrid maize KSC704, an experiment was conducted as split plot during two years of 2012 and 2013 in Karaj. Sowing dates was selected as early, medium and late planting. Plant density selected in five levels for female parent B73. After harvesting the seeds that pollinated by male parent, yield and its components, laboratory germination, seed emergence in the field, mean emergence time (MET) and dry weight of emerged seedling was evaluated. The results showed that sowing date and plant density had significant effect on these traits in both years. The highest yield gained by early planting date and plant density above 50000 plants per hectare. The yield and its components in the first year (6130kg/ha) were greater than the second year (4990 kg/ha). The highest percentage of normal seedlings was observed in late sowing date and 40000 plants per hectare in both years. Because of heat stress in second year, the average indices of seed quality at the first year were higher than the second year, except MET. In general, to prevent the harmful effects of environmental stress especially heat stress at the critical stages of seed development, and for enhancement the seed quality, reasonable delaying at sowing date and plant population of 50000 per hectare might be recommended.

منابع و مأخذ:

استخر، ا و ر. چوگان. 1385. اثر تاریخ کشت و تراکم والد مادری B73 بر تولید بذر هیبرید  رقم KSC704 در فارس. مجله بذر و نهال. شماره 22: 185-167.
چوگان، ر . 1383. تولید بذر ذرت. انتشارات سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، 103 صفحه.
صابری، آ.، فیاض بخش، م.، مختارپور، ه.، مساوات، آ و م. عسگر. 1389. اثر تراکم بوته و آرایش کشت بر عملکرد و اجزاء عملکرد ذرت KSC704. مجله نهال و بذر 26: 136-123
کوچکی، ع و م. بنایان اول. 1385. فیزیولوژی عملکرد گیاهان زراعی. جهاد دانشگاهی دانشگاه مشهد، 380 صفحه.
نادری، ف.،س.ع. سیادت و م.رفیعی. 1389. اثر تاریخ کاشت و تراکم بوته بر عملکرد و اجزاء عملکرد دو رقم هیبرید ذرت در کشت دوم خرم آباد. مجله علوم زراعی ایران. شماره 12: 41-31.
Birch, C.J., M.J. Robertson, E.Humphreys and N. Hutchins. 2003. Agronomy of maize in Australia- in review and prospect. In: CJ Birch, SR Wilson, eds.varsatile Maize-Golden Opportunities: 5th Australian Maize Conference, 2003.
Casini, P. 2012. Maize production as affected by sowing date, plant density and row spacing in the Bolivian Amazon. J. Agric. Environ. Int. Develop. 106 (2):75-84.
Dornbos, D. L. 1995. Production environment and seed quality. In Seed Quality: Basic Mechanisms and Agricultural Implications (Ed. A. S. Basra), pp. 119–152. New York: Food Products Press.
Egli, D.B., D.M. Tekrony, J.J. Heitholt and J.Rupe. 2005. Air temperature during seed filling and soybean seed germination and vigor. Crop Sci.45: 1329-1335.
Ellis, R.H. and E.H. Roberts. 1981. The quantification of ageing and survival in orthodox seeds. Seed Sci. Technol. 9: 377-409.
Gutterman, Y. 2000. Maternal effects on seed during development. In Seeds: The Ecology of Regeneration in Plant Communities (Ed. M. Fenner), pp. 59–84. Wallingford, UK: CAB International.
Hampton, J. G., B.Boelt, M. P. Rolston and T.G.Chastain. 2013.  Effects of elevated CO2 and temperature on seed quality. J. Agric. Sci.151: 154–162
Hunter, R.B.1980. Increased leaf area (source) and yield of maize in short season areas. Crop Sci. 20: 572-574.
ISTA. 2013. ISTA Handbook on Seedling Evaluation. 3rd Edition. Basserdorf, Switzerland.
Spears, J. F., D.M. TeKrony and D.B. Egli. 1997. Temperature during seed filling and soybean seed germination and vigor. Seed Sci. Technol. 25: 233-244
Sprague, G. F. and J.W. Dudley. 1988. Corn and corn improvement. 3rd edition. American Society of Agronomy. 986 pp.
Wilhelm, E.P., R.E. Mullen, P.L.Keling and  G.W. Singletary.1999. Heat stress during grain filling in maize: effects on kernel growth and metabolism. Crop Sci. 39:1733-1741.