بررسی نقش فداییان اسلام درجریان ملی شدن صنعت نفت درایران ازهمگرایی تاواگرایی

محورهای موضوعی : فصلنامه مطالعات سیاسی

محمدفاضل صدری ¹ , صادق زیبا کلام ² , ابوالقاسم طاهری ³ , سید مصطفی ابطحی ⁴

1 - دانش اموخته دکتری تخصصی علوم سیاسی، گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی، تهران،
2 - استاد گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. (نویسنده مسئول)
3 - استاد گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
4 - استادیار گروه علوم سیاسی، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1398/08/23 تاریخ پذیرش : 1398/08/23 تاریخ انتشار : 1398/06/01

کلید واژه: ایران, ملی شدن نفت, نواب صفوی, فداییان اسلام,

چکیده مقاله :

ازجمله نقاط عطف تاریخ سیاسی معاصرایران نهضت ملی شدن نفت می باشد.نقش آفرینی نیروهای مذهبی به عنوان یکی ازنیروهای مهم اجتماعی درتحولات سیاسی اجتماعی ایران باتوجه به اوضاع سیاسی اجتماعی حاکم،مبانی فکری واتخاذ تاکتیک های مختلف مبارزاتی ،متفاوت بوده است.پژوهش حاضربارهیافت جامعه شناسی سیاسی وبارویکردتوصیفی تحلیلی به بررسی نقش فداییان اسلام به عنوان طلایه داران اسلام سیاسی درنهضت ملی شدن صنعت نفت وسیرسینوسی آن ازهمگرایی تاواگرایی پرداخته است. ابزارجمع آوری اطلاعات کتابخانه ای واسنادی خواهدبود.فرضیه اصلی مقاله آن است که فداییان اسلام درمراحل اولیه نهضت درپیشبردنهضت ورفع موانع آن گامهای موثری برداشته لیکن پس ازملی شدن نفت این ائتلاف به دلایل گوناگونی گسسته شده است.برخی یافته های پژوهش آنست که فداییان اسلام درابتدای نهضت ملی باهدف مشترک نفی سلطه بیگانه باائتلاف میان نیروهای ملی مذهبی بامشی مسلحانه درمبارزات نهضت ملی شرکت جسته وعملکرد آنهادرراستای هم افزایی وهمگرایی کنشگران سیاسی بوده لیکن باشکل گیری دولت ملی بتدریج شکاف میان آنها ودولت بواسطه عدم تحقق اهداف موردنظر فداییان اشکاروزمینه های واگرایی آنها شکل گرفت.

چکیده انگلیسی:

Among the milestones of Iran's contemporary political history is the nationalization of oil. The role the religious forces played as one of the most important social forces in Iran's political affairs has varied with regard to the social political situation, the intellectual foundations, and the various tactics of the struggle. The current research embraced a sociopolitical analysis and an analytical-descriptive approach to the role of Islamic devotees as political Islamist intellectuals on the nationalization of oil industry and its sinusoidal course from convergence to divergence. The data collection procedure was library research and document analysis. The main hypothesis of ​​the paper was that the Islamic devotees have taken effective steps to overcome barriers in the early stages of the movement, but the coalition was disunified after the nationalization of oil. The findings indicate that at the beginning of the national movement, the Islamic devotees, allied with the national religious forces with the common goal of the denial of foreign domination, took part in the struggles of the national movement and their performance was in line with the convergence of political activists. However, with the formation of the national government, it gradually led to a gap between this group and the government due to devotees' failure to fulfill their objectives, which subsequently led to the formation of their divergent tendencies.