اسطوره و بازتاب آن در روانشناسی زنان و علت رویکرد منفی ایزدبانوان و زنان حماسه ساز

محورهای موضوعی : اسطوره

نسرین سعیدی ¹ , نرگس محمدی بدر ²

1 - کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور
2 - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور

تاریخ دریافت : 1393/09/11 تاریخ پذیرش : 1394/03/18 تاریخ انتشار : 1394/05/01

کلید واژه: اسطوره, زن, ایزدبانو, الهه مادر, پهلوان بانو,

چکیده مقاله :

اسطوره‌ حقیقت ذهنی بشر نخستین است که بازتاب دهنده آرمان‌ها و آرزوهای وی بوده است و تا زمان کنونی هم در اشکال مختلف بازتاب یافته است. بعد آرمانخواهانه‌ای که در اسطوره‌ها متجلی است سبب می‌شود که قهرمان از صورت موجود بشری عادی خارج شود و به صورت ایزدان و موجودات قدرتمند تجلی پیدا کند. در درون هر زن کهن‌الگوی خدا‌بانویی نهفته است که خلق و خو و رفتار او را جهت می‌دهد و مظهر آرمان‌های او است. پژوهش حاضر که با روش تحلیلی – توصیفی و مطالعه کتابخانه‌ای سامان یافته است، تلاش می‌کند از منظر کاوش اسطوره‌های مادرشاهی، کهن‌الگوهای مؤثر در رفتار زنان قهرمان را بازنماید.

چکیده انگلیسی:

Myth, as subjective truth of the primal man, is reflective of his/her ideals and desires and has shown itself in different forms up till now. Myths have an idealistic aspect which makes the hero appear not as a normal but as a powerful entity and god. Every woman has an archetype of a goddess in her inside that guides her morality and character, which is the symbol of her ideals. By employing descriptive-analytical and library methods and considering the myths of matriarchy, the present article tries to show the archetypes that are effective on the behavior of heroines.  

منابع و مأخذ:

 

اسماعیل‌پور، ابوالقاسم. 1377. اسطوره، بیان نمادین. چاپ اول. تهران: سروش.

بانو‌گشسپ‌نامه. 1382. روح انگیز کراچی. چاپ اوّل. تهران: پژوهشگاه علوم‌ انسانی و مطالعات فرهنگی.

بصاری، طلعت، 1355. «زن در شاهنامه»، نشریه علوم انسانی «کاوه». ش 59. ص۱۲.

بولن، شینودا، ۱۳۷3، نمادهای اسطوره‌ای و روانشناسی زنان. ترجمه آذریوسفی. چاپ اول. تهران: روشنگران.

بنونیست، امیل. 1354. دین ایرانی بر پایه متن‌های یونانی. ترجمه بهمن سرکاراتی. چاپ دوم. تهران: نشر بنیاد فرهنگ ایران.

حجازی، بنفشه. 1373. زن و به ظن تاریخ. چاپ اول. تهران: شهرآب.

جعفر‌قلیان، طاهره. 1374. «چهره زن در اساطیر ایرانی»، دانشگاه شهید چمران اهواز. ص58 تا62.

دورانت، ویلیام جیمز. 1365. تاریخ تمدن؛ مشرق زمین گاهواره تمدن. ترجمه احمد آرام. ج1. تهران: سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.

ساروخانی، باقر. 1375. مقدمه‌ای بر جامعه‌شناسی خانواده. چ دوم. تهران: سروش.

ستاری، جلال. 1362. «نگاهی به چشم اندازهای اسطوره»، آینده. سال نهم. ش5 .330تا335.

ـــــــــــــ. 1388. اسطوره ایرانی. چ دوم. تهران: مرکز.

صداقت‌نژاد، جمشید.1390. سمیرامیس. چاپ اول. تهران: سمیر.

صمدی، مهرانگیز. 1367. ماه در ایران از قدیم‌ترین ایام تا ظهور اسلام. چاپ اول. تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.

طرسوسی، ابوطاهر. 1356. داراب‌نامه. به کوشش ذبیح اللّه صفا. چاپ اوّل. تهران: بنگاه‌ ترجمه و نشر کتاب.

عاطفی، میرحسن. 1390. «تاریخ تمدن ایران باستان، زنان سرباز تاریخ»، انجمن زنان پژوهشگر تاریخ. ص101تا123.

فخاری، رامین. 1390. «تاریخ بابل باستان»، قابل دسترسی در سایت تاریخ ما به نشانی: www.Tarikhe ma.net/author/fakhari

فردوسی، ابوالقاسم. 1380. شاهنامه. ۷جلد (بر اساس نسخه نه جلدی چاپ مسکو). چاپ دوم. تهران: ققنوس.

فرنبغ دادگی. 1380. بندهش. به کوشش مهرداد بهار. چاپ دوم. تهران: توس.

گودرزی، علیرضا. 1389. «اسطوره در تاریخ-تاریخ در اسطوره»، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا. ش۱۴۹. ص۶۸-۶۴

لاهیجی، شهلا. 1389. «زن و اسطوره»، سخنرانی در گروه فرهنگی مؤسسه رهیاب. تیرماه.

لاهیجی، شهلا و مهرانگیز کار. 1377. شناخت هویت زنان ایرانی در گستره پیش از تاریخ و تاریخ. تهران: نشر روشنگران و مطالعات زنان.

مزداپور، کتایون. 1383. «قدرت بانو گشسپ و تیغ عشق»، نقد و بررسی کتاب فرزان. ش7. ص160تا180.

نیکوبخت، ناصر، سعید بزرگ بیگدلی، فوونگ ووتی‌تامه. 1391. «مقایسه ایزدان آب در اسطوره‌های ایران و ویتنام»، فصلنامه ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی، دانشگاه آزاد واحد تهران جنوب. سال هشتم. ش29. ص18.

هنوی، ویلیام. 1382. «آناهیتا واسکندر»، ترجمۀ افسانۀ منفرد، کتاب ماه ادبیّات و فلسفه. سال ششم. ش9. ص70تا79.

یوسفی، آزیتا. 1387. «زن در اساطیر ایران»، انجمن زنان پژوهشگر تاریخ. ص32و33.

 References ’Ātefi, Mir-hossein. (2011/1390SH). “Tārikh-e tamaddon-e Iran-e bāstān, zanān-e sarbāz-e tārikh”. Anjoman-e Zanān-e Pazhouheshgare Tārikh. Āzar 1390. Pp. 101-123. Āzarli, Katāyoun. (2011/1390SH). Zan Ostoureh, Gorbāni yā ghahremān. Los Angeles: Dehkhodā. Banou Gashsp-nāmeh. (2003/1382SH). Ed. by Rouh Angiz Karāchi. 1 st ed. Tehran: Pazhouheshgāh-e Oloum-e Ensāni va Motāle’āt-e Farhangi. Basāri, Tal’at. (1975/1354SH). “Zan dar Shāhnāmeh”. Kāveh. No. 59. P. 12. Benvéniste, Émile . (1975/1354SH). Din-e Irani: bar pāyeh-ye matnhā-ye mohemm-e younāni (The Persian Religion: According to the Chief Greek Texts). Tr. by Bahman Sarkārāti. 2nd ed. Tehran: Bonyāde farhang-e Iran. Bolen, Shinoda. (1994/1373SH). Namād-hā-ye ostoureh-ei o ravānshenāsi-ye zanān (Goddesses in everywoman: a new psychology of women). Tr. by Āzar Younesi. Tehran: Rowshangarān. Dādegi, Faranbagh. (2001/1380H). Bondaheshn. Translated and reported by Mehrdād Bahār. 2nd ed. Tehran: Tous. Durant, William James. (1986/1365SH). Tārikh-e tamaddon-e Mashreq-zamin, gāhvāreh-ye tamaddon (part I of the story of civilization؛ Our oriental heritage). Vol. 1. Tr. by Ahmad Ārām. Tehran: Sāzmān-e Enteshārāt va Āmouzeh-e Enghelāb-e Eslāmi. Esmā’eil-pour, Abol-qāsem. (1998/1377SH). Ostoureh, bayān-e nemādin. 1st ed. Tehran: Soroush. Ferdowsi, Abolqāsem. (2001/1380SH). Shāhnāmeh. (based on Moskow edition). 7 Vols. 2nd ed. Tehran: Ghoghnous. Goudarzi, ’Ali Rezā. (2010/1389SH). “Ostoureh dar tārikh – tārikh dar ostoureh”. Ketāb-e māh-e tārikh o joghrāfiyā. No. 149. Pp. 64-68. Hejāzi, Banafsheh. (1994/1373SH). Zan va be zan-e tārikh. 1st ed. Tehran: Shahr Āb. Henoy, William. (2003/1382SH). Ānāhitā va Eskandar. Tr. by Afsāneh Monfared. Ketāb-e Māh-e Adabiyāt va Falsafeh. Year 6. No. 9. Pp. 70-79. Ja’far Gholiyān, Tāhereh. (1995/1374SH). Chehreh zan dar asātir-e Irani. Shahid Chamrān University of Ahvāz. س 11 ـ ش 14 ـ تابستان 49 اسطوره و بازتاب آن در روانشناسی زنان و... / 114 Lāhiji, Shahlā and Mehrangiz Kār. (2008/1377SH). Shenākht-e hoviyat-e zan-e Irani dar gostareh-ye pish az tārikh va tārikh. Tehran: Rowshangarān o Motāle’āt-e Zanān. Lāhiji, Shahlā. (2010/1389SH). Zan va ostoureh. Lecture at Gorouh-e Farhanfi-ye Mo’asseseh-ye Rahyāb. Tir 1389. Mazdā-pour, Katāyoun. (2004/1383SH). “Ghodrat-e Banou Ghashsp va tigh-e ’eshgh”. Naghd o Barresi-ye ketāb-e Farzān. No. 7. Pp. 160- 180. Nikou Bakht, Nāser va Sa’eid Bozorg Bigdeli, Foung Vouti Tāmeh. (2012/1390SH). “Moghāyeseh izadān-e āb dar ostoureh-hā-ye Iran va Vietnām”. The Quarterly Journal of Mytho-mystic. Year 8. No. 29. P. 18. Samadi, Mehr-angiz. (1988/1367SH). Māh dar Iran az ghadimtarin ayyām tā zohour-e eslām. 1st ed. Tehran: ’Elmi o Farhangi. Sāroukhāni, Bāgher. (1996/1375SH). Moghaddamehei bar jame’eh Shenāsi khānevādeh. 2 nd ed. Tehran: Soroush. Sattāri, Jalāl. (1983/1362SH). “Negāhi be cheshm andāz-hā-ye ostoureh”. Āyandeh Journal of Zabān va Adabiyāt. Year 9. No. 5Pp. 330-335. Sattāri, Jalāl. (2009/1388SH). Ostoureh Irani. 2nd ed. Tehran: Markaz. Sedāghat Nezhād, Jamshid. (2012/1390SH). Samirā-mis. 1st ed. Tehran: Samir. Tarsousi, Abou-tāher. (1977/1356SH). Dārāb-nāmeh. Dr. Zabih-ollāh Safā. 1st ed. Tehran: Bongāh-e Tarjomeh va Nashr-e Ketāb. www. tarikhe ma. Net/author/fakhari Yousefi, Āzitā. (2008/1387SH). “Zan dar asātir-e Iran”. Anjoman-e zanān-e pazhouheshgar-e tārikh. Pp. 32 & 33.

English source

Grice , Herbert Paul. 1975. Logic and conversation in (eds.)P.cole&J.Morgan syntax and semantics 3 : speech Acts .New York : Academic Press .

Yule, George .1996. pragmatics. Oxford : Oxford university press.