بررسی رابطه خودکامگی و آزادی در اسطوره سیاسی آنتیگونه سوفوکلس

محورهای موضوعی : اسطوره

پریچهره شاهسوند بغدادی ¹ , حامد عمویی ² , الهام حسین‌خانی ³

1 - استادیار علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج
2 - عضو بنیاد ملی نخبگان جمهوری اسلامی ایران
3 - عضو باشگاه پژوهشگران و نخبگان جوان دانشگاه آزاد اسلامی

تاریخ دریافت : 1397/11/30 تاریخ پذیرش : 1397/11/30 تاریخ انتشار : 1397/11/01

کلید واژه: آزادی, اندیشه ‌سیاسی, خودکامه, آنتیگونه, اسطوره ‌سیاسی,

چکیده مقاله :

اندیشة سیاسی یونان باستان ریشه در اسطوره‌های این تمدن دارد. حرکت فیلسوفان یونانی، به‌ویژه در آتن، از جهان اسطوره به عقل‌گرایی به دنبال دگرگونی‌ها و تحولات این جامعه به وجود آمده است. در برخی دولت‌شهرهای یونان (در همین دوره)، حکومت پادشاهی و اشرافی به دموکراسی تبدیل و در برخی دیگر، مبدل به دیکتاتوری شده است. با توجه به این تحولات، اسطوره‌ها به‌ویژه در زمینة سیاسی تحول اساسی یافته‌ و نوع تراژدی اسطورة سیاسی، در شکل تئاتر سیاسی در همین دورۀ تحول جامعه یونانی، به وجود آمده است. اسطورة سیاسی آنتیگونه، از مهم‌ترین این تراژدی‌ها است که نبرد میان آزادی و خودکامگی را نشان می‌دهد و پیامدهای تراژیک آن را برای بقای دولت‌شهر، مردم و شخص حاکم روشن می‌سازد. این مقاله با روش تحلیلی ـ توصیفی، تلاش می‌کند این نبرد را بر اساس تحولات سیاسی و اجتماعی دولت‌شهر آتن و جهان یونانی بررسی نماید.

چکیده انگلیسی:

The political thought of the ancient Greeks is rooted in the myths of Greek civilization. It was due to changes in the society of Greece, especially in Athens, that Greek philosophers shifted from myth to rationalism. In some Greek city-states, aristocracy became democracy and in some other city-states, dictatorship replaced it. Due to these developments, all myths, especially the myths related to politics, made a fundamental change and the tragedy of political myth was created in the form of political theater. Antigone, as a political myth and one of the most important tragedies, shows the battle between freedom and autocracy; it explains the tragic results of autocracy on the city-state, the people and the ruler. By using descriptive-analytic method, the present article attempts to study this battle based on the political and social changes of the city-state of Athens and the Greek world.   

منابع و مأخذ:

آشوری، داریوش. 1389. دانشنامه سیاسی. چ19. تهران: مروارید.

ارسطو. 1390. اخلاق نیکوماخوس (افزوده: تحولات اخلاق در غرب از قدیم تا دوران معاصر). ترجمة رضا مشایخی. تهران: نگاه.

الیاده، میرچا. 1362. چشم‌اندازهای اسطوره. ترجمة جلال ستاری. تهران: توس.

باتلر، جودیت. ادعای آنتیگونه: خویشاوندی میان زندگی و مرگ. ترجمة امین قضایی و دیگران. لندن: نشر مایندمانیتور.

برنامقدم‌، م‍ح‍م‍د. 1335. درآم‍دی‌ ب‍ر س‍ی‍ر ف‍ل‍س‍ف‍ه‌ در ای‍ران‌. تهران: جهان کتاب.

بشیریه، حسین. 1369. «مسایل اساسی در فلسفه سیاسی». فصلنامة سیاست: نشریه دانشکده حقوق و علوم سیاسی». ش 25. صص223-191.

ــــــــــــــ . 1387. آم‍وزش‌ دان‍ش‌ س‍ی‍اس‍ی‌: م‍ب‍ان‍ی‌ ع‍ل‍م‌ س‍ی‍اس‍ت‌ ن‍ظری‌. چ8. تهران: نگاه معاصر.

ــــــــــــــ . 1392. جامعه‌شناسی سیاسی: ن‍ق‍ش‌ ن‍ی‍روه‍ای‌ اج‍ت‍م‍اع‍ی‌ در زن‍دگ‍ی‌ س‍ی‍اس‍ی‌. چ22. تهران: نشر نی.

بنگسون، هرمان. 1387. یونانیان و پارسیان. ترجمة تیمور قادری. تهران: مهتاب.

بنویدی، فاطمه و فرزان سجودی. 1391. «بازتاب اندیشه هگل در تراژدی آنتیگونه سوفکل». نشریه هنرهای زیبا: هنرهای نمایشی و موسیقی. س 17. ش 1. صص 53-47.

بهار، مهرداد. 1376. پژوهشی در اساطیر ایران. چ2. تهران: آگاه.

پولادی، کمال.1392. تاریخ اندیشه سیاسی در غرب. ج1. چ8. تهران: مرکز.

تنسی، استفادن دی. 1379. مبانی علم سیاست. ترجمة حمیدرضا ملک‌محمدی. تهران: دادگستر.

حسین‌زاده‌راد، کاوه. 1388. «آیا مقاومت در برابر قدرت امکان‌پذیر است؟». فصلنامة تخصصی علوم سیاسی. س4، ش8. پاییز. صص128-119.

حقیقی، شاهرخ. 1388. گذار از مدرنیته: نیچه، فوکو، لیوتار، دریدا. تهران: آگه.

خوارزمی، حمیدرضا، محمدرضا صرفی، محمود مدبری و عنایت الله شریف پور. 1392. «تکوین و تحول قهرمانان در گذر از اسطوره به حماسه». فصلنامة ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب. د9. ش33. صص85-63. 

دریابندری، نجف. 1393. آنتیگونه سوفوکلس. چ2. تهران: آگه.

دورانت، ویل. 1378. تاریخ تمدن: یونان باستان. ترجمة امیرحسین آریان‌پور و فتح‌الله مجتبایی. تهران: علمی و فرهنگی.

رز، ه‍رب‍رت‌ ج‍ن‍ی‍ن‍گ‍ز. 1372. تاریخ ادبیات یونان. ترجمة ابراهیم یونسی. تهران: امیرکبیر.

ستاری، جلال. 1376. اسطوره در جهان امروز. تهران: مرکز.

سوفکل. 1378.  افسانه‌های تبای. ترجمة شاهرخ مسکوب. تهران: خوارزمی.

ضمیران، محمد. 1377. جستارهایی پدیدارشناسانه پیرامون هنر و زیبایی. تهران: کانون.

طباطبایی‌موتمنی، منوچهر. 1394. آزادی‌های عمومی و حقوق بشر. چ6. تهران: دانشگاه تهران.

عالم، عبدالرحمن. 1391. تاریخ فلسفه سیاسی در غرب. جلد دوم. چ8. تهران: مرکز آموزش و پژوهش‌های بین‌المللی،

ـــــــــــــــ . 1392. بنیادهای علم سیاست. چ25. تهران: نی.

علامی، ذوالفقار و لیلا آقایانی چاوشی. 1395. «بررسی داستان رستم و سهراب با رویکرد اخلاق ارسطویی». فصلنامة ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب. د12. ش45. صص 119-145.

عنایت، حمید. 1391. بنیاد فلسفه سیاسی در غرب از هراکلیت تا هابز. چ4. تهران: دانشگاه تهران.

فکوهی، ناصر. 1378. اسطوره‌شناسی سیاسی. تهران: فردوس.

قادری، حاتم. 1388. ایران و یونان: فلسفه در لابلای سیاست و در بستر تاریخ. تهران: نشر نگاه معاصر.

کیتو، ه‍ام‍ف‍ری‌ و دی‍وی‌ ف‍ی‍ن‍دل‍ی‌. 1393. یونانیان. ترجمة سیامک عاقلی. تهران: ماهی.

گری، جان. 1381. لیبرالیسم. ترجمة محمد ساوجی. تهران: م‍رک‍ز چ‍اپ‌ و ان‍ت‍ش‍ارات‌ وزارت‌ ام‍ور خ‍ارج‍ه‌.

گریمال، پیتر. 1367. فرهنگ اساطیر یونان و روم. ترجمة احمد بهمنش. چ4. تهران: امیرکبیر.

محرمیان‌معلم، حمید. 1377. مجموعه مقالات (3): تراژدی. گردآوری و ترجمه گروهی. تهران: سروش.

مقیمی‌زنجانی، شروین. 1388. «دموکراسی آتنی و نمایش‌های تراژیک». فصلنامة تخصصی علوم سیاسی. ش 9. صص60-39.

ملشینگر، زیگفرید. 1388. تاریخ تئاتر سیاسی. ترجمه سعید فرهودی. ج1.تهران: سروش.

م‍وس‍ک‍ا، گ‍ائ‍ت‍ان‍و و گ‍اس‍ت‍ون‌ ب‍وت‍و. 1377. تاری‍خ‌ ع‍ق‍ای‍د و م‍ک‍ت‍ب‌های‌ س‍ی‍اس‍ی‌: از ع‍ه‍د ب‍اس‍ت‍ان‌ ت‍ا ام‍روز. ترجمة حسین شهید‌زاده. چ3. تهران: مروارید.

همیلتون، ادیت. 1395. سیری در تاریخ و ادب یونان باستان. ترجمة شهروز. تهرانی. تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.

ه‍ی‍پ‍ول‍ی‍ت‌، ژان. 1386. م‍ق‍دم‍ه‌ای‌ ب‍ر ف‍ل‍س‍ف‍ه‌ ت‍اری‍خ‌ ه‍گ‍ل. ترجمة باقر پرهام. چ3. تهران: آگاه.

هیوود، اندرو. 1393. مقدمه نظریه سیاسی. ترجمة عبدالرحمن عالم. چ3. تهران: قومس.

یگر، ورنر. 1391. پایدیا. ترجمة محمدحسن لطفی. ج1. چ2. تهران: خوارزمی.

 

English sources

Derrida, Jacques. (1981). Dissemination. Tr. by Barbara Johnson. London: Athlon Press Ltd.

Frankel, Viktor Emil. (1959). Man's Search for Meaning: an Introduction to Logotherapy. Boston: Beacon Press.

Jun, C.G. and C. Kerenyi. (1971). Essays on a Science of Mythology. New York: Non Publisher.

Meier, Christian. (1998). The Political Art of Greek Tragedy. Tr. by Andrew Webber. New York: Polity Press.

Tudor, Henry. (1972). Political Myth. New York: Prager Publishers.

 

References

Ālem, Abdol Rahmān. (2012/1391SH). Tārīx-e falsafe-ye siyāsī dar qarb. Vol. 2. 8^th ed.  Tehrān: Markaz-e Āmūzeš va pazūheš-hā-ye beynolmelalī.

 _________________. (2013/1392SH). Bonyād-hā-ye elm-e siyāsat. 25^th ed.  Tehrān: Ney.

Allīmī, Zolfaqār & Leilā Āqāyānī Čāvošī. (2016/1395SH). “Barresī-ye dāstān-e rostam va sohrāb bā rūykard-e axlāq-e arastūeī”. Quarterly Journal of Mytho-Mystic Literature. Islamic Azad University- South Tehrān Branch. Year 12. No. 65. Pp. 119-145.

Aristotle , (2011/1390SH). Axlāq-e nīkomāxūs ( Nicomachean Ethics). Tr. by Rezā Mašāyexī. Tehrān: Negāh.

Ašūrī, Dārīuš. (2010/1389SH), Dāneš-nāme-ye siyāsī. 19^th ed. Tehrān: Morvārīd.

Bahār. Mehrdād. (1997/1376SH). Pazūhešī dar asātīr-e īrān. 2^nd ed. Tehrān: Āgāh.

Bašīrīye, Hossein. (1990/1369SH). "Masāyel-e asāsī dar falsafe", Fasl-nāme-ye Siyāsat: Našrīye-ye Dāneškade-ye Hoqūq va Olūm-e Siyāsī. No. 25. Pp. 191-223.

______________. (2008/1387SH). Amūzeš-e dāneš-e siyāsī: mabānī-ye elm-e siyāsat-e nazarī. 8^th ed.  Tehrān: Negāh-e Mo’āser.

______________. (2013/1392SH), Jāme’e-šenāsīy-e siyāsī: naqš-e nīrū-hā-ye ejtemā’ī dar zendegī-ye siyāsī. 22^th ed.  Tehrān: Ney.

Bengtson, Hermann. (2008/1387SH). Yūnāniyān va pārsiyān (The Greeks and the Persians : from the sixth to the fourth centuries). Tr. by Teymūr Qāderī. Tehrān: Mahtāb.

Benūydī, Fāteme & Farzān Sojūdī. (2012/1391SH), "Bāztāb-e andīš-ye hegel dar terājedī-ye āntīgone-ye sofokl", Našrīye-ye Honar-hā-ye Zībā: Honar-hā-ye Namāyešī va Mūsīqī. Year 17. No. 1. pp. 47-63.

Bornāa Moqaddam, Mohammad. (1956/1335SH), Darāmadī bar seyr-e falsafe dar īrān, Tehrān: Jahān-e Ketāb.

Butler, Judith. (????). Ede’ā-ye āntīgone: xīšāvandī miyān-e zendegī va marg (Antigone's claim: kinship between life and death). Tr. by Amīn Qazāeī et al. London: Mind Monitor.

Daryābandarī, Najaf. (2014/1393SH). Āntīgone-ye sofokles. 2^nd ed. Tehrān: Āgah.

Durant, William James. (1999/1378SH). Tārīx-e tamaddon: yūnān-e bāstān (The story of civilization). Tr. by Amīr Hossein Āriyānpūr & Fathollāh Motabāeī. Tehrān: Elmī va Farhangī.

Eliade, Mircea. (1983/1362SH). Češm-andāz-hā-ye ostūre (Aspects du mythe). Tr. by Jalāl Sattārī. Tehrān: Tūs.

Enāyat, Hamīd. (2012/1391SH). Bonyād-e falsafe-ye siyāsī dar qarb az heraklīt tā hābz. 4^st ed. Tehrān: Dānešgāh-e Tehrān.

Fakūhī, Nāser. (1999/1378SH). Ostūre-šenāsī-ye siyāsī. Tehrān: Ferdows.

Gray, John. (2002/1381SH). Līberālīsm (Liberalism). Tr. by Mohammad Sāvojī. Tehrān: Markaz-e Čāp va Entešārāt-e vezārat-e omūr-e xāreje.

Grimal, Pierre. (1988/1369SH). Farhang-e asātīr-e yūnān va rūm (Dictionnaire de la mythologic Grecque et Romaine). Tr. by Ahmad Behmaneš. 4^st ed. Tehrān: Amīr Kabīr.

‎Hamilton, Edith. (2016/1395SH). Seyrī dar tārīx va adab-e yūnān-e bāstān (The Great Age of Greet literature). Tr. by Šhrūz Tehrānī. Tehrān: Bongāh-e Tarjome va Našr-e Ketāb.

Haqīqī, Šāhrox. (2009/1388SH). Gozār az modernīte: nīče, foko, līyotār, derīdā. Tehrān: Āgah.

 Heywood, Andrew. (2014/1393SH). Mogaddame-ye nazarīye-ye siyāsī (‎Political theory: an introduction). Tr. by Abdol Rahmān Ālam. 3^rd ed. Tehrān: Qūmes.

Hossein Zāde rād. Kāve. (2009/1388SH). “Āyā moqāvemat dar barābar-e qodrat emkān pazīr ast?”. Fasl-nāme-ye Taxassosī-ye Olūm-e siyāsī. Year 4. No. 8. Pp. 119-128.

Hyppolite, Jean. (2007/1386SH). Moqaddame’eī bar falsafe-ye tārīx-e hegel (Introduction a'la philosophie de l'histoire de Hegel). Tr. by Bāqer Parhām. 3^rd ed. Tehrān: Āgāh.

Jaeger, Werner. (2012/1391SH). Pā’ediyā (‎Paideia). Tr. by Mohammad Hasan Lotfī. Vol. 1. 2^nd ed. Tehrān: Xārazmī.

Kitto, Humphrey & Davy Findley. (2014/1393SH). Yūnāniyān. Tr. by Siyāmak ĀqelĪ. Tehrān: Māhī.

Melchinger, Siegfried. (2009/1388SH). Tārīx-e tā’ātr-e siyāsī (‎Geschichte des politischen theaters). Tr. bi Sa’īd Farhūdī. Vol. 1. Tehrān: Sorūš.

Moharramiyān Mo’allem, Hamīd. (1998/1377SH). Majmū’e Maqālāt (3): terāžeī. Tehrān: Sorūš.

Moqīmī Zanjānī, Šervīn. (2009/1388SH). “Demokrāsī ātenī va namāyeš-hā-ye terāžīk”. Fasl-nāme-ye Taxassisī-ye Olūm-e Siyāsī. No. 9. Pp. 39-60.

Mosca, Gaetano & Gaston Bouthoul. (1998/1377SH). Tārīx-e aqāyed va maktab-hā-ye siyāsī: az ahd-e bāstān tā emrūz (Histoire des doctrines politiques depuis I'antiquite ... les doctrines politiques depuis 1914). Tr. bi Hossein Šahīd Zāde. 3^rd ed. Tehrān: Morvārīd.

Pūlādī. Kamāl. (2013/1392SH). Tārīx-e andīše-ye siyāsī dar qarb. Vol 1.  8^th ed.  Tehrān: Markaz.

Qāderī, Hātam. (2009/1388SH). Īrān va yūnān: falsafe dar lā-be-lā-ye siyāsat va dar bestar-e tārīx. Tehrān: Negāh-e Mo’āser.

Rose, Herbert Jennings. (1993/1372SH). Tārīx-e adabiyāt-e yūnān (‎A handbook of Greek literature). Tr. by Ebrāhīm Yūnesī. Tehrān: Amīr Kabīr.

Sattārī, Jalāl. (1997/1376SH). Ostūre dar jahān-e emrūz. Tehrān: Markaz.

Sophocles. (1999/1378SH). Afsāne-hā-ye tebāy (Three Theban plays). Tr. by Šāhrox Meskūb. Tehrān: Xārazmī.

Tabātabāeī Mūtamenī, Manūčehr. (2015/1394SH). Āzādī-hā-ye omūmī va hoqūq-e bašar. 6^th ed.  Tehrān: Dānešgāh-e Tehrān.

Tansey. Stephen D. (2000/1379SH). Mabānī-ye elm-e siyāsat (Politics: the basics). Tr. by Hamīd Rezā Malek Mohammadī. Tehrān: Dādgostar.

Xārazmī, Hamīd Rezā et al. “Takvīn va tavvol-e qhremānān dar gozar az ostūre be hamāse”. Quarterly Journal of Mytho-Mystic Literature. Islamic Azad University- South Tehrān Branch. No. 33. Pp. 63-85.

Zamīrān. Mohammad. (1998/1377SH). Jostār-hā-eī padidār-šenāsāne pīrāmūn-e honar va zībāeī. Tehrān: Kānūn.