فراتحلیل ارزیابی عملکرد نظام آموزش عالی با تمرکز بر برنامه های توسعه

محورهای موضوعی : مطالعات توسعه اجتماعی ایران

حمید سجادی ¹ (دکتری تخصصی جامعه شناسی سیاسی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران)
ابراهیم متقی ² (استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران)

تاریخ دریافت : 1397/06/06 تاریخ پذیرش : 1397/06/06 تاریخ انتشار : 1397/06/01

کلید واژه: آموزش عالی, نیروی انسانی, کسب و کار, تخصص, ارتباطات بین سازمانی,

چکیده مقاله :

کی از مهمترین کارکردهای نظام آموزش عالی جایابی و فراهم آوردن زمینه های بکارگیری نیروهای تحصیلکرده دانشگاهی است. این مهم در تمامی کشورهای توسعه یافته محوری برای تدوین دروس، ارائه آموزش و انجام پژوهش در مراکز آکادمیک است. برغم این مهم نظام آموزش عالی در هماهنگی با نظام اجتماعی جهت ایجاد فضای کسب و کار برای نیروی انسانی متخصص، موفقیت چندانی نداشته است. بررسی علل و عوامل این ناکامی موضوع تحقیقات بسیاری بوده است. با توجه به حجم زیاد و فزاینده تحقیقات در این حوزه و ضرورت بهره مندی از نتایج این پژوهش ها، موضوع این پژوهش، دربرگیرنده مجموعه مقالات و گزارشاتی است که نظام آموزش عالی و حوزه پژوهش را موضوع تحلیل خود قرار داده اند. با این توضیح هدف اصلی این تحقیق، شناسایی علل ضعف عملکرد نظام آموزش عالی در تحقیقات انجام شده و ترکیب و تحلیل نتایج و تدوین این موانع در یک مدل مفهومی است. علل ناکامی نظام آموزش عالی با یک رویکرد سیستمی در در پنج سطح؛ ارتباطات بین سازمانی، عملکرد نظام آموزش عالی، محدودیت های اجتماعی، عملکرد مدیریتی و سیاستگذاری و حوزه کسب و کار جایابی شده است. نهایتا بر مبنای علل ناکامی به مفهوم سازی راهکارها و نتایج در هر یک از این حوزه ها پرداخته شد.

چکیده انگلیسی:

One of the main functions of the higher education system is the placement and employment of educated academic forces. All developed countries consider this principle as the central point in developing lesson plans, providing education and conducting research in academic centers. However, the higher education system of Iran has not succeeded in coordinating with the social system to create a business environment for expert human resources. Exploring the causes and reasons of this failure has been the subject of many researches. Considering the large volume of research in this field and the necessity of using the results of these researches, the subject of the current study is summarizing articles and reports that have analyzed Iran higher education system. With this explanation, the main purpose of this research was to identify the causes of weak performance of Iran higher education system, combine and analyze the results and formulate a conceptual model. Adopting a systematic approach, the causes of the failure of higher education system were identified and categorized at five levels: inter-organizational communication, performance of higher education system, social constraints, management performance and policy making, and business. Finally, strategies and outcomes in each of these areas were conceptualized.

منابع و مأخذ:

1. اسکات ،دبیلو ریچارد، (1373)، سازمان ها سیستمهای حقوقی وحقیقی وبازجلد اول ترجمه محمد رضا بهرنگی، تهران، مترجم.


2. امیدی، رضا، (1386) کیفیت زندگی در برنامه های توسعه ایران، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران. دانشکده علوم اجتماعی . گروه تعاون . گرایش برنامه ریزی و رفاه اجتماعی.


3. امیری سواد رودباری، عادله (1392)، تدوین مدل شایستگی مدیران در جهت تحقق چشم انداز 1404، پایان نامه، دانشگاه تهران . دانشکده مدیریت . گروه مدیریت دولتی . رشته مدیریت دولتی.


4. انتظاری، یعقوب، (1388)، ارائه الگویی برای هماهنگ سازی نظام اموزش عالی با تحولات مبتنی بر دانش در نظام اشتغال؛ مورد مطالعه برنامه توسعه پنجم، فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی، شماره 53،


5. برتالانفی، لودویگ فون، (1370)، نظریه عمومی سیستم­ها، ترجمه کیومرث پریانی، تهران، نشر تندر.


6. بهرنگی، محمدرضا، (1382)، مدیریت آموزشی وآموزشگاهی، تهران: نشر کمال تربیت.


7. بهروز هادی زنور، (1389)، بررسی نظام برنامه ریزی اقتصادی در ایران (دوره قبل از انقلاب اسلامی)، تهران؛ مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی.


8. پای، لوسین و دیگران؛ بحران‌ها و توالی‌ها، ترجمه غلامرضا خواجه‌سروی، تهران، انتشارات پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی، چاپ اوّل، 1380.


9. پسندیده، محمد مهدی، (1385)، جامعه دانایی محور اساس تحقق توسعه کشور، موسسه آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه ریزی،


10. پناهی، محمد حسین (1371)، ضرورت ارزیابی علمی برنامه های توسعه و وضعیت آن در ایران، فصلنامه علوم اجتماعی، شماره 3 و 4، صص 96 – 74.


11. پیروزمند، علی رضا، ارزیابی نقدهای برنامه های توسعه اقتصادی ایران، تهران؛ مجله اقتصاد اسلامی، شماره7.


12. جهانگرد، اسفندیار، ورزمیار، حسن (1391)، بررسی تطبیقی نظام های برنامه ریزی ایران طی برنامه های قبل و بعد از انقلاب اسلامی، تهران، دفتر مطالعات برنامه و بودجه، مهرماه.


13. عابدی جعفری، حسن، داود سلمانی و محبوبه رادمند، (1389)، بررسی نیازهای منابع انسانی برنامه پنجم توسعه: رویکردی آینده پژوهی، فصلنامه راهبرد، سال نوزدهم، شماره 56، پاییز.


14. قریب، حسین، (1389)، کنکاشی پیرامون انواع نگرشها در باب تعامل جهانی: با تاکید بر برنامه های توسعه جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه بین المللی روابط خارجی، سال دوم، شماره ششم، تابستان.


15. حیدری عبدی، (1385)، ضرورت هماهنگی برنامه های آموزش عالی با برنامه های توسعه کشور، موسسه آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه ریزی،


16. داودی، رسول (1375)، روش شناسی ساختار آموزش عالی در برنامه های پنج ساله توسعه، در بخش آموزش عالی، کتاب دکتری، بخش فناوری و پژوهش دانشگاه آزاد تهران.


17. دفتر مطالعات برنامه و بودجه (1388)، درباره برنامه پنجم توسعه؛ اسیب شناسی برنامه های توسعه در ایران، خردادماه.


18. دفتر مطالعات سیاسی (1382)، درباره لایحه برنامه چهارم توسعه؛ چارچوب مفهومی: ویژگی های نظام جهانی و کیفیت تعامل حوزه های داخلی و خارجی، پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، اسفندماه.


19. دلیرپور، پرویز، (1386)، تأملی نظری در موانع ساختاری تدوین راهبرد ملی توسعه در ایران، مجله سیاست، تابستان- شماره 2‌‌‌


20. رشیدی، مصطفی و علی راد (1387)، مدل شبکه ای حاکمیت و اداره؛ رویکردی جایگزین برای نظام تدوین برنامه های توسعه در ایران، فرایند مدیریت و توسعه، شماره 70، زمستان.


21. رشیدی‌فر، پروانه، (1384)، بررسی روند تغییرات نیروی انسانی دستگاه‌های اجرایی استان قم از نظر تطابق با اهداف برنامه سوم توسعه طی سال های 82-79 و بررسی علل آن. پایان نامه ارشد. دانشگاه تهران.


22. رضا نوروززاده، کوروش فتحی و امیرحسین کیذوری، (1388)، تحلیل محتوای اسناد فرادستی و معین به منظور استنتاج سیاستهای برنامه توسعه پنجم بخش آموزش عالی، تحقیقات و فناوری، فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی، شماره 53،


23. رضائی،محمد حسین، (1391)، مطالعه عدالت اجتماعی در برنامه های توسعه از نگاهی نو، مجله مدیریت اسلامی » پاییز و زمستان- شماره 4


24. رضائیان علی، (1384)، تجزیه وتحلیل وطراحی سیستم. تهران سمت.


25. روشندل اربطانی، طاهر، (1386)، طراحی و تبیین مدل نهادی کردن برنامه های راهبردی جامعه در افکار عمومی از طریق رسانه های جمعی: مورد سند چشم انداز بیست ساله ( ایران 1404)


26. رئوفی، محمد حسین (1381)، مدیریت عمومی وآموزشی، مشهد روان مهر.


27. زاهدی، شمس السادات، (1389)، تجزیه تحلیل و طراحی سیستم ها، تهران، انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی.


28. زعفران چی، لیلا سادات، (1385)، زنان و خانواده در چهار برنامه توسعه، مجله مطالعات راهبردی زنان » پاییز - شماره 33


29. سجادی، حمید، (1393)، آسیب شناسی امکان پذیری نظارت و کنترل در برنامه های توسعه ایران، دو فصلنامه علمی پژوهشی دانش سیاسی، شماره دوم، پاییز و زمستان.


30. سیاری، علی اکبر، (1388)، بازنگری تجارب برنامه های آموزش عالی در برنامه توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی، شماره 3، صص 26-13


31. شیرزادی، رضا و سپیده سوزنی شیروان، (1391)، ملاحظات جنسیتی در برنامه های پنج ساله توسعه ایران، فصلنامه تخصصی علوم سیاسی، سال هشتم، شماره بیست و یکم، زمستان.


32. شیرزادی، رضا، الهام سخایی، (1390)، جهانی شدن و برنامه ریزی توسعه در ایران، مطالعات سیاسی، تابستان، شماره 12


33. عادل آذر و همکاران، (1392)، تحلیل چالش کیفیت آموزش عالی در برنامه پنجم توسعه، راهبرد فرهنگ، شماره بیست و یکم، بهار.


34. عباس زاده، سعیده، (1394)، بررسی تطبیقی برنامه پنجم توسعه کشور پیرامون عدالت جنسی با تاکید بر وضعیت آموزش عالی زنان در ایران و مقایسه آن با وضعیت جهانی، پژوهشنامه زنان، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال ششم، شماره اول، یهار.


35. عزیزخانی، فاطمه(1390)، ارزیابی برنامه سازوکار نظارتی برنامه پنجم، فصلنامه مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، سال هیجدهم، شماره67.


36. علاقه بند، علی، (1381)، مبانی نظری واصول مدیریت آموزشی. تهران نشر روان.


37. علی عطافر و همکاران، (1388)، سند چشم انداز 1404، برنامه چهارم توسعه و تحولات بنیادی مورد نیاز دانشگاهها، فصلنامه انجمن آموزش عالی ایران، سال اول، شماره 4.


38. غلامرضا ذاکر اصفهانی، (1388)، محیط پژوهش در ایران و پیشنهاد اهداف و سیاستهای پژوهش در برنامه پنجم توسعه کشور، فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی، شماره 53،


39. فتح اله تاری، محسن علوی منش، (1390)، بهبود فضای کسب و کار در برنامه پنجم توسعه، مجله مجلس و پژوهش، سال 18، شماره 67،


40. فرشاد مومنی و مینو امینی، (1390)، توانمند سازی و توسعه پایدار در برنامه سوم و چهارم توسعه ایران با رویکرد آمارتیاسن، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی، سال یازدهم، شماره 42.


41. فرشاد مومنی، سمیه ارضرومچیلر، عطیه هنردوست، (1393)، بررسی وضعیت زنان در برنامه های توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی پس از انقلاب، نشریه زن در فرهنگ و هنر، دوره 6، شماره 1، بهار.


42. قاسمی، رضا (1392)، بررسی تطبیقی وضعیت برنامه آموزش برای همه در ایران و کشورهای منطقه در چهارچوب سند چشم انداز 1404، کتاب، دانشگاه تهران.


43. کاکوجویباری، علی‌اصغر (1384)، آموزش پرورش مبتنی بر مدرسه: مبنای پیشنهادی برنامه چهارم توسعه تهران: پژوهشکده تعلیم و تربیت.


44. کیومرث اشتریان، سمانه کشور دوست، فاطمه حاجی احمدی، (1393)، بررسی تاثیر عوامل سیاسی بر اجرای برنامه پنجم توسعه، پژوهشنامه علوم سیاسی، پاییز، شماره 36


45. مجموعه مقالات همایش منطقه‌ای برنامه چهارم توسعه، چالشها و ارزشها، گردآورنده علی­محمد حاجیان، اصفهان، دانشگاه آزاد اسلامی، (1385).


46. محمد خضری، (1389)، دورنمای محیط کسب و کار در لایحه برنامه پنجم توسعه، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال سیزدهم، شماره دوم، تابستان


47. محمدحسین پناهى‌، (1375)، تـحقیقات‌ ارزیابى برنامه‌هاى اجتماعى-اقتصادى و نقش آن در تنظیم برنامه‌هاى توسعه، تهران؛ مجله مجموعه مقالات دانشگاه علامه طباطبایی » شماره 93


48. معاونت پژوهش‌های اقتصادی (1385)، آسیب شناسی نظری برنامه های توسعه اقتصادی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، پژوهش نامه اقتصاد، شماره 3، بهمن.


49. مقیمی اسفندیاری، حسن، «بررسی تطبیقی برنامه اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و برنامه های تعدیل اقتصادی» دانشگاه علامه طباطبایی، 1372، استاد راهنما؛ حسین عظیمی.


50. هیچینز، درک.کی، (1376)، کاربرد اندیشه ی سیستمی ،ترجمه رشید اصلانی، تهران، مرکز آموزش دولتی.


51. الوانی، مهدی، (۱۳۷۸)، بازتاب جلوه های نظریه بی نظمی در مدیریت؛ مجله مطالعات مدیریت، شماره ۳۶.


52. ی. سو، آلوین (1378)، تغییر اجتماعی و توسعه، محمود حبیبی مظاهری، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی.

 

1. Brannelly, L., Lewis, L. & Ndaruhutse, S. (2011). Higher Education and the Formation of Developmental Elites Developmental Leadership Programme.


2. Braun, V.  & Clarke, V.  (2006), “Using thematic analysis in psychology”, Qualitative Research in Psychology, Vol. 3, No. 2, Pp. 77-101.


3. Czech Republic: Integrated planning and assessment of national development plan, (2005), United Nations Environment Programme, pp: 22-25. Retrieved on November 13, 2014 from, http://www.unep.ch/etb/areas/pdf/Czech%20ReportFINAL.pdf


4. Developing National Sustainable Development Strategies in Post-Conflict Countries - WORKING DRAFT –United Nations Department of Economic and Social Affairs Division for Sustainable Development, accessed 22 September 2014 http://sustainabledevelopment.un.org


5. Doz, Y. L. and Hamel, G. (1998).  Alliance advantage, Harvard Business School Press, Boston.


6. Dyer, J. H. and Singh, H. (1998).  The relational view: Cooperative strategy and sources of interorganizational competitive advantage, Academy of Management Review, Vol. 23, pp: 660- 679.


7. Egel, Daniel and Djavad Salehi-Isfahani (2010) “Youth Transitions to Employment and Marriage in Iran:


8. F.H.Harbison (1973), Human Resources as the Wealth of Nations, Oxford University Press, p.3.


9. Fisher, L. M. (1996).  How strategic alliances work in biotech, Strategy and Business First Quarter, pp: 1- 7.


10. Freeman, C., History, (1995) Co-Evolution and Economic Growth, IIASA Working Paper, IIASA, Luxemburg.


11. Hunter, J.  E & Schmidt, F.  L. (2004).  Methods  of  Meta  Analysis:  Correcting  Error  and  Bias  in  Research  Findings,  (2^nd ed.).  New Bury Park, C. A.: Sage Publication.


12. Hunter, J.  E & Schmidt, F.  L. (2004).  Methods  of  Meta  Analysis:  Correcting  Error  and  Bias  in  Research  Findings,  (2^nd ed.).  New Bury Park, C. A.: Sage Publication.


13. Ishak yussof and Rahman Ismail (2002), Human Resource Competitiveness and Inflow of foreign Direct Investment to the Asian Region


14. Jarillo, J. C. (1998).  On strategic networks, Strategic Management Journal, Vol. 9, pp: 31- 41.


15. Kaltenborn-Stachau, Henriette (2008): The Missing Link. Fostering Positive Citizen-State Relations in Post-Conflict Environments. Communication for Governance and Accountability Program. Washington, D.C.: World Bank.


16. King, N., & Horrocks, C. (2010), Interviews in qualitative research, London: Sage.


17. Mitchell, W. and Singh, K. (1996).  Survival of businesses using collaborative relationships to commercialize complex goods, Strategic Management Journal, Vol. 17, pp: 169- 195.


18. Oliver, C. (1990).  Determinants of interorganizational relationships: Integration and future directions, Academy of Management Review, Vol. 15, pp: 241- 265.


19. Pempel, T. J. (1999). The Developmental Regime in a Changing World Economy. In: WooCumings, M. (ed.) the Developmental State.Ithaca, NY: Cornell University Press.


20. Powell, W. W.; Koput, K. W. and Smith- Doerr, L. (1996).  Interorganizational collaboration and the locus of innovation: Networks of learning in biotechnology, Administrative Science Quarterly, Vol. 41, pp: 116- 145.


21. Ring, P. S. and Van de Ven, A. H. (1994).  Developmental processes of cooperative interorganizational relationships, Academy of Management Review, Vol. 19, pp: 90- 118.


22. Rosenthal R. (1987) Judgment studies:  design, analysis, and meta-analysis.  New York:  Cambridge University Press; p. 400-6.


23. Ten years of the European Employment Strategy (EES), European Commission, Luxembourg: Office for Official Publications of the European Communities, 2007, Accessed on November 20, 2014 from http://www.afsz.hu/resource.aspx?resourceID=kulf_proj_efs_ke7807329_en


24. The DAC Guidelines Strategies for Sustainable Development, Paris, Organization for Economic Co-operation and Development (OECD) Publications, 2001, Retrieved October 31, 2014 on http://www.oecd.org/dac/environment-development/2669958.pdf


25. The Seventh Five-Year National Socio-Economic Development Plan (2011-2015) Ministry of Planning and Investment Vientiane, October 7, 2011, p. 12


26. Twiss, B. C.(1992), Managing Technological Innovation, 4th edition, Pitman, London.


27. Wade, R. (2010). After the Crisis: Industrial Policy and the Developmental State in LowIncome Countries. Global Policy,1(2),150-161.


28. Wolf FM. (1986) Meta-analysis: quantitative methods for research synthesis. 2nd ed. London: Sage Publications


29. Wolf FM. Meta-analysis: quantitative methods for research synthesis. 2nd ed. London: Sage Publications; 1986